فارس پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- الف نوشت: تحولات منطقه از ابتدای سال 2023 به سمت و سویی پیش رفت که شاید تا حد زیادی قبال پیش‌بینی نبود و دست کم انتظار نمی‌رفت این تحولات به سرعت انجام پذیرد. توافقی که ایران و عربستان در بیش از یک ماه گذشته برای ازسرگیری روابط امضا کردند، زمینه‌ساز تغییرات دیگری در پرونده‌های مختلف و نیز مناسبات منطقه‌ای بود.
درست است که احیای مناسبات دیپلماتیک تهران و ریاض اساسا ماهیتی دوجانبه دارد و هم ایران و هم عربستان تاکید کرده‌اند که نمی‌توان توافق میان دو طرف را به سایر پرونده‌های منطقه همچون روند سیاسی لبنان یا جنگ یمن و ... مرتبط کرد. اما واقعیت آن است که این توافق به شکل غیرمستقیم سایر امور و پرونده‌های منطقه را نیز تحت تاثیر قرار داده و فضای مناسب و بازتری برای رسیدگی به آنها فراهم کرده است.
نمونه بارز در این زمینه پرونده جنگ یمن است که انتظار می‌رود در پی گام‌های جدی که به ویژه عربستان با آزاد کردن اسرای یمنی برداشته، شاهد پایان این جنگ ویرانگر بعد از 9 سال باشیم. کسانی که با امور منطقه و به ویژه مسئله مناقشات یمن آشنایی داشته باشند به خوبی می‌دانند که مداخلات غرب و آمریکا و به ویژه کارشکنی دولت ایالات متحده یکی از عوامل اصلی طولانی شدن جنگ فاجعه‌بار یمن بوده و حتی واشنگتن با فرستادن پی در پی نمایندگان خود به یمن و عربستان هنوز هم در تلاش برای جلوگیری از به بار نشستن مذاکرات صلح میان ریاض و صنعاست.
این بار طرف یمنی و سعودی با میانجیگری یک طرف منطقه‌ای یعنی عمان پای میز مذاکره رفته و به دور از مداخلات خارجی غربی-آمریکایی چشم‌اندازی برای آتش‌بس دائمی ترسیم کرده‌اند که انتظار می‌رود نتایج مثبتی داشته باشد. اما یکی دیگر از پرونده‌های اصلی منطقه که در دوره اخیر مورد توجه قرار گرفته، پرونده سوریه است.
سوریه که از زمان آغاز بحران تروریسم در این کشور در سال 2011 با تحریم همه جانبه کشورهای عربی تحت فشارهای آمریکا، بیش از یک دهه در جهان عرب منزوی شده و تقریبا هیچ متحدی جز ایران در منطقه نداشت، اکنون در کانون توجه کشورهای عربی قرار گرفته و این کشورها یکی پس از دیگری در حال عادی سازی مناسبات خود با دمشق بعد از یک دهه هستند.
درحالی که کشورهای عربی آفریقا و حوزه خلیج فارس به جز قطر و مغرب آشکارا تمایل خود را برای احیای مناسبات دیپلماتیک با سوریه اعلام کرده‌اند، عربستان به عنوان سردمدار کشورهای عربی در منطقه که تصمیمات سایر کشورها تا حد زیادی با تبعیت از این کشور اتخاذ می‌شود، گامی جدی برای ازسرگیری مناسبات با دمشق بعد از 12 سال برداشته است.
چند روز قبل «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان به فاصله کمتر از یک هفته از سفر «فیصل المقداد» همتای سوری خود به ریاض، در سفری رسمی وارد دمشق شده و با «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه دیدار کرد؛ گامی که بسیاری آن را در چارچوب سیاست جدید عربستان بعد از توافق با ایران برای گسترش روابط خارجی بر مبنای دوری از مداخلات خارجی می‌دانند.
درحال حاضر در جهان عرب تنها مغرب و قطر مخالف بازگشت سوریه به اتحادیه عرب هستند و سایر کشورهای عربی معتقدند توجیهی برای بیرون ماندن دمشق از این اتحادیه وجود ندارد. بنابراین چرخش عربستان که زمانی یکی از بزرگترین حامیان تغییر نظام سوریه بود، به سمت دولت بشار اسد، روند بازگشت دمشق به جایگاه اصلی خود در جهان عرب را تسریع می‌کند.
از سوی دیگر تنها طی دو هفته گذشته دیدارهای دیپلماتیک گسترده‌ای میان مقامات سوری و مقامات مختلف عربی انجام گرفته و فیصل المقداد سفرهای زیادی به کشورهای مختلف عربی از جمله الجزایر و تونس طی این مدت انجام داده است.
دعوت رسمی «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان از بشار اسد برای حضور در اجلاس سران عرب که قرار است 19 مه سال جاری میلادی (29 اردیبهشت) برگزار گردد نیز یکی از شاخص‌هایی است که احتمال بازگشت سوریه به اتحادیه عرب را تقویت می‌کند. البته همانطور که سوری‌ها تاکید دارند صرف بازگشت این کشور به اتحادیه مذکور، هدف آنها نیست بلکه مسئله اساسی ترمیم مناسبات با دیگر کشورهای عربی و بازگشت سوریه به جایگاه اصلی خود در میان این کشورهاست تا مقدمه‌ای برای ازسرگیری روند طبیعی زندگی مردم سوریه بعد از یک دهه رنج و ویرانی باشد.
بنابراین انتظار می‌رود در مرحله بعدی سعودی‌ها میزبان بشار اسد در ریاض باشند. در بیانیه‌ای که وزارت خارجه عربستان درباره سفر بن فرحان به دمشق منتشر کرده آمده است که «این سفر در چارچوب تمایل عربستان برای بازگرداندن سوریه به محیط عربی و تاکید بر وحدت، امنیت، ثبات و هویت عربی این کشور است.
اما اقدام کشورهای عربی و منطقه‌ای برای حل اختلافات و توافق به دور از مداخلات بیگانگان، به همان اندازه که به نفع منطقه و ثبات آن است، موجب نگرانی محور آمریکایی-صهیونیستی می‌شود. کابینه راست‌افراطی اسرائیل به ریاست بنیامین نتانیاهو که خود را برای عادی‌سازی روابط با عربستان آماده کرده بود، بعد از اعلام توافق تهران و ریاض، امیدهای خود را برای سازش با سعودی‌ها و گسترش پروژه عادی سازی دست کم در بازه زمانی فعلی از دست داد.
همگرایی عربستان با سوریه، سفر هیئت حماس به ریاض و نشانه‌های پایان جنگ یمن، از دیگر عواملی است که اسرائیلی‌ها را در منطقه سرگردان می‌کند و این احساس صهیونیست‌ها را می‌توان در تحلیل‌های محافل و مراکز امنیتی و مطالعاتی این رژیم مشاهده کرد. مرکز مطالعات امنیت داخلی رژیم صهیونیستی اخیرا در گزارشی به همین منظور اعلام کرد که بعد از توافق ایران و عربستان شاهد شکل‌گیری یک محور جدید سنی-شیعی علیه اسرائیل در منطقه خواهیم بود.
پایان پیام/غ
