فارسپلاس؛دیگر رسانهها - در برنامه زنده «امواج شبهه» شبکه رادیویی گفتوگو، با حضور دکتر علیرضا داودی(کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی) و طی تماس تلفنی با رضا گنجی(کارشناس و فعال رسانه) و حسین شریعتمداری(فعال سیاسی و مدیر مسئول روزنامه کیهان) موضوع « بایدها و نبایدهای رسانههای بیگانه در سالی که گذشت و اینکه ندانستن حق مردم است» مورد بررسی قرار گرفت.
استفاده رسانههای بیگانه از تکنیک هیبت وحشت
در ابتدا علیرضا داودی، کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی ضمن اشاره به اینکه حدود سه دهه پیش موضوعی در ایران مطرح شد که عنوان اصلی آن «ندانستن حق مردم است» بود، گفت: همه میدانند که بدیهیترین حق افکار عمومی، آگاهی نسبت به ابعاد مختلف موضوعات مطرح شده از سوی غرب است.
وی افزود: زمانی که میگویند ندانستن حق مردم است در حقیقت وارد جنگی جدی میشویم که سه ساحت را شامل میشود، ساحت اول به فضایی برمیگردد که معمولا در آن رخدادها حاصل میشود، اما اساسا بین آن چیزی که حاصل و نمایش داده میشود، فاصله به اندازهای زیاد است که مخاطب قدرت درک اصالت ماجرا را نداشته باشد.
این کارشناس ارشد رسانه گفت: نکته دوم اشاره به چرایی این واقعه دارد، در این ساحت سعی میکنند مخاطب پاسخ بسیاری از سوالاتی که در ذهنش شکل گرفته است را نداند و با مشغول کردن وی به فرعیات او را از رسیدن به پاسخ سؤالاتش دور کنند و به مرز ندانستن نزدیک کنند.
داودی ادامه داد: مرحله سوم بهرهگیری از انبوه اطلاعات سیاه جهت بمباران ذهن برای رسیدن به نقطهای است که مخاطب به واسطه داشتن اطلاعات تصور کند میداند چه واقعهای رخ داده و پشت صحنه آن چه وقایعی اتفاق میافتد، چه فرمولهایی آن را میزبانی میکند و قرار است چه اتفاقی بیفتد بنابراین بمباران انبوه اطلاعات نهایتا فرد را به جهل پیشرفته غیرقابل بازگشت میرساند، از این جا به بعد فرد گمان میکند میداند این در حالی است که جنس، قیمت و ارزش اطلاعاتی که در اختیار دارد کوچکترین پایداری و ارزشگذاری ندارد چراکه فقط برای ایجاد نوع خاصی از خط اشغال است که در حال رخ دادن است پس از این جا به بعد یک نوع حفره شکل میگیرد که در این حفره مفهومی با عنوان هیبت وحشت شکل میگیرد که خود موضوع را برای مخاطب به واسطه هیبتی که برایش ساخته شده وحشتناک میکند.
وی افزود: برای درک بهتر مسئله نمونه هیبت وحشت را میتوان در کارتون تام و جری دید که موش در یک سایه روشن قرار میگیرد و هیبتی از خود خلق میکند که گربه بترسد هیبتی را خلق میکند که نتیجه آن در رفتار مخاطب، کارگزار و در رابطه بین مخاطب و کارگزار تبدیل به وحشت شود.
داودی گفت: با بررسی این موضوعات میتوان به نقش انگلستان در تحولات یک ساله ایران، نقش فرانسه و یا آمریکا رسید که مردم نباید اینها را بدانند حق مردم از منظر رسانههای بیگانه دانستن این موارد نیست.
وی عنوان کرد: آن چیزی که رسانههای بیگانه به عنوان سرپل اقدامات روی آن کار میکنند و قطعا در سال ۱۴۰۲ ضریب بیشتری به آن خواهند داد تمرکز بر تعریف معکوس حق برای مردم است، به همین دلیل بیان میشود از منظر رسانههای بیگانه، اغیار، سرویسها و دسکهای خارجی ندانستن حق مردم است و صرفا باید آن چیزی را بدانند که آنها میخواهند.
احساسات نقطهای چگونه عمل میکند؟
رضا گنجی، کارشناس و فعال رسانه طی ارتباط تلفنی با آخرین برنامه امواج شبهه در سال ۱۴۰۱ گفت: جهل رسانههای بیگانه کاملا تعمدی است تا تحت هیچ شرایطی اجازه ندهند مخاطب در ایران نسبت به حقیقت وقایعی که در پیرامونش رخ میدهد آگاه شود.
در ادامه داودی اظهار کرد: در این مورد باید به سه موضوع پرداخت، نکته اول اینکه پایه تلاش برای بیشتر ندانستن برای مخاطب توسط رسانههای بیگانه قطعا بحث احساسات است، که خود احساسات نیز به دو دسته احساسات نقطهای و فرآیندی تبدیل میشود.
وی گفت: در احساسات فرآیندی معمولا کاشت مربوط به قدیمترها تا به امروز است اما در احساسات نقطهای مسئله بر سر کاشت و ضرب لحظهای و کیس استادی طور است به همین دلیل است که جنس تحریک و تهییج در اینجا فرایندش متفاوت تر است.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی خاطرنشان کرد: ما در حوزه احساسات قاعده تخمیر را نیز داریم که نهایتا مخاطب را به مرحله تخمیرگونهای میرساند که بتواند از درون آن به چیز دیگری برسد مانند موضوع دختران اکباتان، این موضوع پایهای قدیمی و پیشین دارد ولی به لحاظ کیس روی اکباتان متمرکز میشود و حالا اتفاقاتی که به پیوست آن رخ میدهد.
وی در ادامه گفت: مرحله دوم احساسات بهرهگیری از یکسری از قواعد است که این قواعد فی النفسه برهم زننده اتفاقات محسوب نمیشود، بلکه وقتی ترکیب میشود چیز جدیدی را شامل میشود، خروجی این ترکیب روی کیس معلوم نیست اما به لحاظ تجربی بر اساس مطالعهای که روی رفتار مخاطب دارند میتوانند به این نتیجه برسند.
داودی با تاکید بر اینکه در ایران مدلها خیلی تنوع ندارند و تنها مصادیق متفاوت هستند، عنوان کرد: مدلی که بی بی سی کودتا ۲۸ مرداد استفاده کرد، سال های ۸۰ و ۸۸ و ۱۴۰۱ هم استفاده کرد بنابراین در خاصیت دوم این فرایند را روی خود پیادهسازی میکند.
وی افزود: در قابلیت سوم یک مسئله خود را به طور کاملا جدی نشان میدهد و آن هم کنار گذاشتن مخاطب از اصل ماجرا است. احساسات این جا خودش را بروز میدهد و شما را با موضوعاتی درگیر میکند که اساسا در خود ماجرا نبوده بلکه در حاشیه ماجرا است.
داودی در ادامه گفت: در فیلمهای شبکه خانگی نیز میبینیم که از احساسات رقیق شده برای ذهنیت غلیظ شدهتر مخاطب نسبت به دال مرکزی شروع به کار کردن میکند.
وی افزود: رسانههای بیگانه این روزها بدون وقفه در حال نشر کلیپهایی هستند که در آن جای شهید و جلاد عوض شده و آن قدر این کلیپها احساسی هستند و مخاطب غرق آنها میشود که دیگر به دنبال چرایی گشتن را از یاد میبرد.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: زمانی که صحبت از احساسات میشود در حقیقت صحبت از یکی از پیچیدهترین عنصرها در رقیق یا غلیظ کردن، با دوام یا کوتاه دوام کردن این مسئله میکنیم.
گنجی با اشاره به اینکه در سالی که گذشت رسانههای بیگانه روی چه تکنیکهایی تمرکز داشتند، گفت: در این قمار و انتحار رسانهای که همه رسانههای غیر فارسیزبان در موضوع ایران انجام دادند، دیدیم که تکنیک کم آوردند. در مقاطع مختلف ورود میکردند و خیلی دوست داشتند با همه پلتفرمهایی که در دست داشتند حرکتی را در ایران بزنند اما موفق نشدند.
وی ادامه داد: در ماههای اخیر آن چیزی که انتظار داشتیم فرای تصور ما بود و از همه تکنیکها و شیوه ها استفاده کردند تا بتوانند در ذهن مخاطب ایرانی اثرگذاریشان را بیشتر کنند.
داودی گفت: اینها موضوع را از بحث حجاب و پوشش و مهسا امینی آوردند و حالا میخواهند برای ۱۴۰۲ با یک پلتفرم دیگری روی آن کار کنند و همه خواست مردم را به سمت شادی با پلتفرم مدنظر خودشان بیاورند.
وی افزود: در اغتشاشات اخیر این شبکهها حتی یک دقیقه نمادین برای خانوادههایی که به دست اراذل و اوباش از بین رفتند حتی سکوت هم نکردند.
گنجی با اشاره به نگاه ابزاری رسانههای بیگانه به مخاطب گفت: این دوگانگی حتی در خودشان نیز در این بیتکنیکی رسیده به تاکتیکهای هول و با همین فرم دارند موضوع را پیش میبرند.
موج سواری رسانههای بیگانه با حجاب
داودی عنوان کرد: یکی از مفاهیمی که اینها روی آن کار میکنند، رساندن شرایط رسانهای در داخل ایران به فرایند بدعملی یا بیعملی است. ما اگر دال مرکزی این موضوع را حجاب در نظر بگیریم یک قاعده خیلی مهمی این وسط خود را نشان میدهد و آن خلاصه کردن مفهومی با عنوان حجاب به صرف پوشش و تبدیل آن به بزرگترین سیبل تهاجمی نسبت به داخل و خارج ایران است.
وی افزود: موضوع حجاب که اینها این همه روی آن موج سواری کردند سهم اندکی در این منشور داشت، رسانههای بیگانه سه مسئویتشان دچار اختلال شده نخست اینکه با آن نقطه گریز از مرکزی که در ابتدا شروع کردند نمیتوانند ادامه دهند و علت این است که حجم عملیاتیشان خیلی کاهش پیدا میکند، بنابراین مجبورند به آن الحاقیه بزنند همان طور که در منشور مهسا این الحاقیه را مرتب میبینید.
داوودی ادامه داد: نکته دوم این است که مسئله حجاب را نتوانستند دغدغه عملیاتی نیروهای عملکننده خارج از نظام و بخشی از آن هوایی که در داخل نظام است قرار بدهند.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: نکته سوم که نکته بسیار مهمی است اشاره به این دارد که حالا که دوباره رسیدند به مفهومی تحت عنوان زنان و آزادی و عدالت میبینند افتادند در همان لوپی که ۴۳ سال گذشته در آن قرار داشتند که در منطق به آن تعریف به دور میگویند.
وی افزود: اینها یک عنصری به نام شاهین نجفی دارند او خدمتی نبود که به اینها نکرده باشد اما سر قصه منشور در همان پارادایم یک یا دو نتوانستند حتی رضایت نسبی عنصر خودشان را به دست آورند.
داودی تصریح کرد: اینها در تلاشند تا این پوزیشن را تبدیل به یک امر موجه فراملی برای اثرگذاری ملی کنند، انقلاب قاعده دارد اولین قاعده آن این است که تعبیر فراملی و اقدام ملی داشته باشید، در حقیقت ذات استبدادی است اما یک روکش دموکراتیک روی آن میکشند.
وی در ادامه عنوان کرد: دو اتفاق جدی این جا میافتد یکی اینکه اپوزیسیون قابلیت انتقال پیدا نکرده، بین صوراسرافیل، اِن آی تی وی با مسیح علینژاد هیچ تفاوتی نیست چرا که این قدرت انتقال را پیدا نکردند.
داودی گفت: نکته دوم اشاره به این دارد که پایگاه اعتباردهی مردمی در داخل به خودشان را از دست دادند، بنابراین این فرایند به مکانیزم رفتاری که اینها از خودشان نشان میدهند برمیگردد.
اهمیت فلسفه حجاب برای غرب
گنجی گفت: همه اینها به شکست منتهی شد خودشان نیز به واقع معتقد هستند که نتوانستند کار را آنگونه که میخواستند پیش ببرند تنها چیزی که هنوز گمان میکنند می تواند روی آن مانور بدهند مقوله حجاب است، آنها گمان میکنند اگر در همه حوزهها شکست خوردند اما در حوزه حجاب یک گام به جلو رفتند.
وی افزود: اینها معتقدند که ظرفیتی در داخل ایران خلق شده و توانستند عدهای را متقاعد کنند که این مدلی از حجاب را که خیلی مطلوب نظام اسلامی نیست را پیش بگیرند و نمیخواهند این ظرفیت را به حال خود و بدون پشتوانه رها کنند.
این کارشناس تصریح کرد: نکته دوم این است که ما نباید فراموش کنیم که همه جهان غرب، سکولار و اومانیسم در طول چندین سال گذشته با همه توان در صنعت رسانه تلاش کرد تا موضوع حجاب را به چالش بکشد، زمانی که بخواهید مبارزهای چندین ساله را پیش ببرید به هر حال یک مقطعی باید دستاوردی داشته باشد از دید اینها توانستهاند دستاوردی داشته باشند و یک گام رو به جلو بردارند.
گنجی عنوان کرد: نکته بعد اشاره به این دارد که کجای این شیوه ایراد دارد که خانمی با حجاب و بیحجاب در کنار یکدیگر قدم بردارند کجای این شیوه ایراد دارد که جمهوری اسلامی ایران به آن تن نمیدهد، اگرچه حجاب دارند اما هیچگاه از زیر آن برقعهها هیچ خطری متوجه همه جهان غرب که به دنبال ظلم به ایران هست متوجه نیست، هیچ قاسم سلیمانی و مدافع حرمی متولد نشد و هیچ حماسه بزرگی که بتواند به نفع جهان اسلام باشد رقم نخورد اما از زیر چادر زن شیعه اتفاقات بزرگی رقم خورد که همه جهان غرب را تهدید میکند. هرگز جریان رسانه و نظام رسانهای غرب اگر همه موضوعات را رها کند تحت هیچ شرایطی این موضوع حجاب را رها نمیکند.
در ادامه داودی با بیان اینکه حجاب یک نماد است و فلسفه پشت حجاب بسیار مهم است، گفت: فلسفهای که غیرت اسلامی و حیاتی ایرانی ایجاد میکند این است که شما زمانی که غیرت و حیا اسلامی و ایرانی دارید اجازه نمیدهید هر اتفاقی در هر حوزهای رخ دهد، برقعهای که نتواند اقدام انقلابی در حوزه حیا باوری ایجاد کند و نتواند بین خودم و خودم یک اتحاد میدانی ایجاد کند هیچ خطری برای هیچ کسی ندارد به همین دلیل است که رهبری شیعه انگلیسی را مطرح میکنند.
گنجی نیز اضافه کرد: ما دیدیم از اول روی دو کلمه حجاب اجباری بسیار مانور میدادند.
تکنیک حرکت از پله دوم چیست؟
در ادامه حسین شریعتمداری، فعال سیاسی و مدیرمسئول روزنامه کیهان گفت: مسئله اپوزیسیون و اتحاد آنها مدتها است که ناممکن شده، اساسا اینها چون نقطه اتحاد واحدی ندارند از ائتلاف سفید استفاده میکنند بدین معنا که هر چه نقاطی که قرار است افراد روی ما اتفاقنظر پیدا کنند فراوانتر باشد دامنه آن ائتلاف خیلی کوتاهتر خواهد بود بنابراین بهتر است یک نقطه پیدا کنند که همه گروههای اپوزیسیون روی آن اتفاقنظر داشته باشند این دقیقا همان کاری بود که در فتنه ۸۸ انجام دادند.
وی افزود: مسئله آفند اصلیترین بخش از مسئله آفند حضور و دوام انقلاب اسلامی است، ۴۴ سال است که از همه اهرمها استفاده کردند اما به جایی نرسیدند، آنها در اوائل انقلاب یا سالهای بعد افراد جانداری را به میدان میآوردند اما در حال حاضر کار به جایی رسیده که از افراد فراری و بازیگرها استفاده میکنند و از این افراد میخواهند مقابل ما بایستند.
شریعتمداری خاطرنشان کرد: اگرچه این رسانهها سعی میکنند فضا را فضای ملتهب و آلوده نگاه دارند، اما بهترین راه این است که روی پاشنه آشیل اینها تکیه کرد.
وی ادامه داد: در واقع زمانی که از آنها اسم برده میشود احساس میکنند بزرگ شدند. زمانی که مطرح میشوند سرویسهای اطلاعاتی بیگانهای که به اینها امکانات میدهند احساس میکنند اینها قابل تحویل گرفتن هستند.
شریعتمداری عنوان کرد: در آمریکا مطابق آمار همه ساله تعداد زیادی و بیش از صدها زن به دست همسران یا در دعواها کشته میشوند و برای هیچ کسی نیز مهم نیست، آنها در فوتهای رسانهای تعامل نمیکنند، تقلب میکنند و انگاره میسازند یکی از ترفندهایی که زیاد از آن استفاده میکنند انگارهسازی است، انگاره تصویری از واقعیت است که واقعی نیست اما باید شباهتی با واقعیت داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه حضرت علی(ع) میفرمایند مردم دشمن آن چیزی هستند که نمیدانند، گفت: یکی از تکنیک های دیگری که این رسانهها استفاده میکنند حرکت از پله دوم است، در ماجرای جمشید شارمهد به وضوح میتوان این موضوع را دید، این خشونت را خشونتی مقبول میدانند ببینید پله اول را نمیبینند و فاکتور میگیرند و اگرچه این تکنیکها و شگردها نخ نما است اما باز هم میتواند در بعضی از افراد تاثیر بگذارد.
کلیدواژه تکراری کار ایران تمام است
داودی گفت: فرایند اقداماتی که جریان رسانههای بیگانه از مرحله پردازش موضوع تا عملیات میدانی روی آن متمرکز میشوند معمولا یک سینوس استپ حرکتی به تعبیر خودمان دارد. در یک سال گذشته استپهایی که کردند کم بود و حرکت علی الظاهر به لحاظ تعداد و سوژه خیلی بیشتر بود چراکه خلق سوژه را نمیگذاشتند به ماهگرد واقعه برسد.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: دو مسئله اینجا بسیار حائز اهمیت است، مسئله اول؛ ذهن مخاطب در ایران قدرت حل و هضم اینها را داشت یا هضم و جایگزین میکرد. ذهن مخاطب در این دوره مثل ۹۸، ۹۶، ۸۷ و ۷۸ حل، هضم یا حذف میکرد و گزینه جدید را جایگزین میکرد.
گنجی در ادامه گفت: مخاطبان در طول این سالها یک کلیدواژه را همیشه از رسانههای بیگانه شنیدند که کار ایران دیگر تمام است، اینها مخاطب را دیگر خسته کردند از تکرار این که دیگر کار ایران تمام است. در حوزه رسانه و عملیات رسانهای همه ظرفیتشان این بود که ما یک مقاطعی حتی دیدیم رسانههای کشورهایی که با هم هیچ تنشی نداشتیم را نیز وارد میدان کردند یعنی آنها هم قربانی اتاق خبرهای رسانههای بزرگتر شدند.
وی خاطرنشان کرد: یک اصل در رسانه وجود دارد که رسانهها بیش از آنکه رویدادها را در کف خیابان رصد کنند، اتاق خبرهای یکدیگر را رصد میکنند و زمانی که میبینند رسانههای بزرگ تاپ خبرهایشان موضوع ایران است به تبع رسانههای بزرگ وارد همین بازی میشوند و مجموع واژگان، مستندها و محتواهایی که تولید کردند به دور از واقعیت بود و توأم با فضایی که ایجاد شد ضمن اینکه اساسا به اینها مأموریت داده شده بود.
وی در پایان افزود: اگر جنبشی در طول چند ماه نتوانست پیروز میدان شود آن را شکستخورده فرض کنید اما به حال خود رها نکنید و در بازههای زمانی مختلف و مناسبتها از آن استفاده کنید.
یادآور میشود، برنامه «امواج شبهه» گفتوگویی تخصصی درباره ماهیتشناسی و رفتارشناسی رسانههای فارسیزبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیکهای رسانهای ، روزهای یکشنبه و سهشنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج افام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز پخش میشود.
پایان پیام/ت