خبرگزاری فارس-همدان، سولماز عنایتی: آرام و سلانه سلانه پا روی مخمل یکدست سبز گذاشتم و چشمم را نوازش دادم، مسیر باریک است و رویایی. پرسه میان جدال سبزگونه‌های تیره و روشن تنهایی‌ام را قلقلک می‌دهد و هوای زندگی به سرم می‌زند، انگاری زمین و زمان در حصار سازه‌های نو رنگ حیات گرفته و آواز سرزندگی سر داده است. اینجا دمادم از رنگ و لعابِ آفرینش سَر می‌رود و بازی رنگ‌ها می‌پاشند به چشمانم؛ راستش هر چه هست فریب تیره‌روشن‌هایی است که بر عمق مردمک‌هایم می‌تابد و با پلک برهم‌زدنی از دست می‌رود و دوباره بازی از نو. اینجا حیات معنای دیگری دارد و توانستن تمام رخ ایستاده و خوش‌آمد می‌گوید، انگاری دست‌ها ردی از آفریدن دارند و دیوار به دیوار پینه‌ها طلوع به طلوع پاییز را با تولدی نو بخیر می‌کنند.
راستی راستی پاییز فصل عاشقی است حتی کنج گلخانه یکدست زندگی آقای قمری که بدجور چشمانم را گرفته، اینجا به وقت ماه آخر پاییز بین جورچین کلمات دنبال سبزی می‌گردم که زرد می‌شود و تولدی از نو رقم می‌خورد و به ثمر می‌نشیند. جای شما خالی، اینجا کرور کرور «می‌شود» در سرمای بی‌حد و حصر همدان خیمه زده بر گلخانه استوایی‌اش و باز هم کرور کرور «توانستن» از آن سوی دنیا به این سوی دنیا رنگ واقعیت گرفته است.
خط استوا تا همدان بالا آمد
ادامه توصیف گلخانه استوایی در زمهریر همدان را به «ابوالقاسم قمری» می‌سپارم، گلخانه‌داری که برای نخستین بار در غرب کشور کاری کرده کارستان؛ او کنار درختان میوه‌های ریز و درشت استوایی می‌ایستد و سکان گپ‌وگفت را دست می‌گیرد و می‌گوید: «گلخانه میوه استوایی در کشور به تعداد انگشتان دست است و در غرب کشور هم اصلا گلخانه میوه‌های استوایی احداث نشده بود تا اینکه تصمیم گرفتم میوه‌هایی مثل پاپایا، موز و رزبری را در گلخانه‌ای به وسعت ۵ هزار مترمربع تولید کنم. اتفاقی که برای اولین بار در غرب کشور رخ داد و باغ گلخانه میوه‌های استوایی با شکل و شمایل میوه‌های گرمسیری در کبودرآهنگ آغاز به کار کرد».
آقای قمری قصه پا گرفتن تولیداتی چون پاپایا را گره می‌زند به دوران بازنشستگی‌اش و ادامه می‌دهد: «رشته تحصیلی‌ام مکانیک است و بازنشسته نیروگاه شهید مفتح همدان هستم، دورادور با کشاورزی سنتی آشنایی داشتم اما گلخانه‌داری نه! به وقت بازنشستگی فرمایشات حضرت آقا درباره تولید را سرلوحه کارم قرار دادم و تصمیم گرفتم تولید را پیشه کنم، این طوری اضافه بر ایجاد شغل، نیاز کشور را هم برآورده می‌کنم.
با وجود کمبود منابع آبی و خاکی تولید در گلخانه به ذهنم رسید و در این باب به طور گسترده اطلاعات کسب کردم و مطالعه انجام دادم، در نهایت تحقیقات عملیاتی شد و سال ۹۷ گلخانه فلفل دلمه‌ای با روش هیدروپونیک احداث کردم. روشی که در بستر گلدانی کاشت انجام می‌شود تا خاک و آب کمتری صرف شود، این روش فواید زیادی دارد مثل صرفه‌جویی در مصرف آب و خاک و جلوگیری از انتقال آفات.
سال ۹۸ و ۹۹ هم فلفل دلمه‌ای کشت و به بازار صادراتی ارسال کردم، اما اواخر سال ۹۹ صادرات با مشکلاتی مواجه شد و محصول درجه یک ما به فروش نرفت و ضرر و زیانی بالغ بر ۲ میلیارد تومان در پی داشت.
توقف صادرات و نابسامانی بازار باعث شد ضرر سنگینی به بار بیاید و به اصطلاح عامیانه کمرم شکست، هرچند اگر الگوی کشت در گلخانه‌ها مدنظر بود و از طریق متولیان ابلاغ می‌‌شد گلخانه‌داران کمتر دچار ضرر و زیان می‌شدند و عرضه و تقاضا با هم برابری می‌کرد.
بالاخره این خسارت مالی سبب شد کشت صیفی‌جات را کنار بگذارم و محصولات باغی را در ذهن بپرورانم. با یک جرقه محصولات استوایی را انتخاب کردم چون زودتر به ثمر می‌نشیند و بدون معطلی وارد فاز آزمایشگاهی تولید شدم، کاری که با موفقیت روبرو شد».
کار نشد ندارد؛ پاپایا در همدان
این تولیدکننده توانمند بی‌هول و ولا شکست را به باور «می‌توانم» و شروع کار جدید پیوند می‌دهد و کاری نشدنی را به جریان می‌اندازد، او قدم به قدم تولید میوه‌های استوایی را ترسیم می‌کند و می‌گوید: «در گام اول رزبری، بلوبری، گوجی‌بری، انبه و موز کشت کردم و نتیجه گرفتم به تعبیری جواب دلخواهم حاصل شد و تولید انبوه میوه‌ها را در همان فضای ۵ هزار مترمربعی گلخانه آغاز کردم تا جایی که ۶۳۰ نهال پاپایا در مساحتی معادل ۳ هزار و ۷۰۰ مترمربع و ۳۶۰ اصله لیمو لایم‌کوات در مساحتی به اندازه ۸۰۰ مترمربع از بهترین نوع رقم کشت کردم و وسعت باقی مانده زیر کشت موز و رزبری قرار گرفت.
هم اکنون انواع کشت‌ها به بهره‌برداری رسیده و به ثمر نشسته، به عبارتی اتفاقی که در نگاه اول غیر باور به نظر می‌رسد و پرورش یک میوه گرمسیری در یک محیط سردسیری عجیب بود، نتیجه داد».
نور مصنوعی به جای خورشید
حالا آقای قمری گلخانه‌ای یکدست سبز با درختان به میوه نشسته دارد و از زیر و بم تولید سر در می‌آورد، او در ادامه کلام را به نحوه اجرای این طرح و هزینه‌هایش می‌کشاند و اضافه می‌کند: «رشد میوه‌های استوایی در محیطی مثل همدان هزینه گزافی در بر دارد، هزینه‌هایی مثل تامین سوخت چون مادام باید دمای بین ۲۸ تا ۳۰ درجه و رطوبتی بین ۵۰ تا ۶۰ درجه تامین شود تا میوه رشد کافی داشته باشد. علاوه بر دما و و رطوبت، نور مستقیم هم از الزامات رشد میوه‌های استوایی به حساب می‌آید.
بنابراین استفاده از نور مصنوعی برای جلوگیری از خواب درخت در همدان ضروری است، باید در گلخانه‌ها نوردهی مصنوعی ایجاد شود تا کمتر در فصل زمستان به خواب رود و بتواند عملیات فتوسنتز را انجام دهد و محصول رشد کند.
با توضیحات ارائه شده می‌توان نتیجه گرفت تولید محصولات استوایی هزینه زیادی دارد که با حمایت جهاد کشاورزی می‌توان تا حدودی از پس هزینه‌ها برآمد».
پاپایا محصولی کم‌آب‌بر
این قسمت گفت‌وگو آقای قمری به توضیح و تشریح رشد و نمو میوه‌های استوایی می‌پردازد و ادامه می‌دهد: «میوه‌های استوایی مثل سیب و گلابی یا دیگر محصولات باغی نیستند بلکه هر هفته از هر درخت یکی دو تا محصول برداشت می‌شود البته از روزی که نهال کاشته شود بین ۲ تا ۳ سال داخل گلخانه می‌ماند و در طول این سه سال میوه‌دهی دارد. پیش‌تر گفتم برای تولید انبوه میوه‌های استوایی نور و دمای خاص الزامی است تا تولید نتیجه بخش باشد، از سوی دیگر هم باید تاکید کنم این محصول باغی کمتر از محصولات صیفی گلخانه‌ای آب نیاز دارد و از نظر ترکیبات هم بسیار مقرون به صرفه است.
حتی نیروی انسانی کمتری درگیر کاشت و برداشت محصولی مثل پاپایا خواهند شد و صرفه اقتصادی در کنار فواید بی‌نظیر و بی‌شمار دارد و به عنوان مواد درمانی مصرف می‌شود».
غریبی میوه استوایی در همدان
این تولیدکننده خاصیت‌های درمانی میوه‌های استوایی به ویژه پاپایا را برمی‌شمرد و گریزی به بازار داخلی می‌زند و می‌گوید: «با وجود خواص فراوان و درمان بیماری‌های مثل گوارشی و روده‌ای یا پیشگیری از انواع سرطان‌ها و بیماری‌های قلبی؛ هنوز به خوبی بین مردم جا نیفتاده و ارزش واقعی آن شناخته نشده، تا زمانی هم که این میوه جایگاه اصلی خود را پیدا نکند از نظر قیمتی پایین‌تر از آنچه که باید عرضه می‌شود.
در حالی که برای ادامه تولید میوه‌های استوایی باید شناسایی در بازار داخلی صورت گیرد، فعلا در بازار هر کیلو پاپایا بین ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان به فروشنده داده می‌شود و مغازه‌دار هم قیمتی معادل ۱۰۰ تا ۱۱۰ هزار تومان عرضه می‌کند ولی قیمت ۸۰ تا ۹۰ هزار تومان گاهی سر به سر تولید و بعضی مواقع هم کمتر از هزینه‌های تولید است.
در حال حاضر تولید پاپایا در مقایسه با محصولی مثل فلفل دلمه‌ای سود کمتری عاید کشاورز می‌کند اما خب مزایایی هم دارد به ویژه مزیت‌های دارویی یا جلوگیری از خروج ارز برای ورود میوه و استفاده مردم از میوه‌های گرمسیری و مناسب طبع و مزاج گرم.»
پاپایای همدان در انتظار رسیدن به خط صادرات
آقای قمری درباره صادرات میوه‌های استوایی در کشورهای عربی و روسیه صحبت می‌کند و می‌افزاید: «پاپایا در کشورهای همسایه و روسیه به خوبی شناخته شده است و مبلغی چند برابر کشور ما برای خرید آن هزینه می‌کنند، در روسیه هر کیلو پاپایا حدود ۵۰۰ هزار تومان فروخته می‌شود، در کشورهای عربی ۳۵۰ هزار تومان و در عراق هم ۲۵۰ هزار تومان قیمت دارد.
اما صادرات میوه‌های استوایی نیازمند تولید چند ۱۰تنی است و حجم میوه تولیدی گلخانه من به اندازه‌ای نیست که امکان صادرات آن فراهم باشد به نحوی که تولید هر هفته پاپایا ۲۵۰ کیلو است پس فرصت صادرات دست نمی‌دهد.
چنانچه افزایش تولید در حد چند ۱۰ تن باشد بازار صادراتی خوبی هم در انتظار این محصول خواهد بود، بنابراین با شرایط موجود باید روی بازار داخلی سرمایه‌گذاری کنم و این بخش همت همگانی را می‌طلبد تا خاصیت دارویی کم نظیر این میوه شناخته و به مردم منتقل شود.»
پاپایا، شاه میوه استوایی
و اما کلام آخر آقای پاپایا جمع‌بندی این مقال است و درخواست کمک از مسئولان، او با نامگذاری «شاه میوه» بر پاپایا اضافه می‌کند: «پاپایا به شاه میوه شهرت دارد آن هم به دلیل خاصیت‌های منحصر به فردی است که در دیگر میوه‌ها وجود ندارد؛ اگر خلاصه کنم باید بگویم بهره‌گیری از این میوه یعنی جایگزین مناسبی برای برخی از داروها و حتی مواد غذایی.
به عنوان نکته تأکیدی هم باید بگویم، برای اجرای اقدامات نو علاوه بر دانش، توان و بودجه زیاد حوصله خاصی هم نیاز است که خدا را شکر در بحث اطلاعات و حوصله پیشران هستم و اگر مسئولان هم در حوزه اعطای تسهیلات ورود کنند تولید بهتر از آنچه هست نمود پیدا می‌کند.
ولی اگر این محصول از چرخه تولید گلخانه‌های کشور خارج شود، هزینه ارزی بسیار زیادی روی دست دولت برای واردات میوه‌های استوایی می‌گذارد، در حالی که امروز تولید این محصولات در کشور پا گرفته و حیف است به راحتی با نبود حمایت از دست برود.
پس دستمان را برای ادامه راه به سوی مسئولان دراز می‌کنیم تا گلخانه‌داران میوه‌های استوایی از تسهیلات کم‌بهره و مشوق‌ها بهره‌مند شوند همچنین در زمینه سوخت هم درخواست مساعدت داریم.»
راستی راستی کار نشد ندارد، حتی اگر تولید میوه‌های گرمسیری در زمهریر همدان باشد، به گمانم باید در برابر همت آقای پاپایا کلاه از سر برداریم و دلمان برای تولیدات خاصش غنج برود.
پایان پیام/۸۹۰۳۳
