گروه ویژه فارس: اندیشکده «مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه هاروارد» با همکاری «موسسه رادکلیف در دانشگاه هاروارد»، نشستی تخصصی مشترک درباره تحولات ایران با عنوان «بافتار و زمینه تظاهرات در ایران» برگزار کرد که مولفه های تاثیرگذار بر جریان اعتراضی جاری در ایران از منظر تاریخ تطبیقی و جنبش‌های مردمی در مطالبات اجتماعی، واکاوی شد. همچنین واکاوی نقش شبکه‌های اجتماعی در «روایت سازی» و «بازتعریف روایی» از حرکت اعتراضی در ایران بخشی از این نشست مشترک بود.
سخنرانان این نشست:
دکتر نغمه سهرابی: استاد گروه مطالعات زنان دانشگاه هاروارد که دکترای خود را نیز از این دانشگاه اخذ کرده است. خانم سهرابی در حال نوشتن کتابی در مورد انقلاب اسلامی ۵۷ است و برای همین کتاب بورسیه شورای انجمن‌های دانش‌آموخته آمریکا را کسب کرده است.
هانا دارابی: عکاس ایرانی که مجموعه عکس‌های او درباره حرکات اعتراضی در ایران شهرت جهانی دارد.
هدایت کننده نشست:
دکتر «جمال کافادار وهبیکوچ» استاد گروه مطالعات ترکیه و رئیس مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه هاروارد
در ادامه مختصری از مباحث مطرح شده در این نشست ضد ایرانی ارائه شده است:
سونامی انقلاب‌ها
نغمه سهرابی با بسط اعتراضات به موضوعات مختلف تاکید می‌کند اتفاقات جاری در ایران، انباشت چندین اعتراض و نوعی فضای «شهرفرنگ اعتراض» شکل گرفته است. سهرابی با اشاره به برخی اعتراضات در دانشگاه، ادعای اعتصاب در ایران و «انقلابی» دانستن شرایط فعلی، با القای همشکل بودن این اعتراضات با انقلاب مصر و انباشت چندین اعتراض می‌گوید: مونا القباشی در تحلیل انقلاب مصر در سال ۲۰۱۱ مقاله ای نوشت با عنوان سونامی انقلاب‌ها. حالا من می‌خواهم بگویم انقلاب ایران نیز انقلاب خشم شدید مردم است که در لایه‌های مختلف بروز پیدا کرده است.
اطلاعات موجود از ایران کافی نیست
سهرابی در میانه بحث خود نکته‌ای را در مورد عدم دسترسی به اطلاعات دقیق از ایران ذکر می‌کند. او شبکه‌های اجتماعی را تنها منبع کسب اطلاعات از ایران معرفی می‌کند و این منبع را کافی نمی‌داند و تاکید دارد: این اطلاعات با واسطه به دست ما می‌رسد و در این وسط، اطلاعاتی از دست می‌رود که می‌تواند به ما کمک کند نه تنها خود رویدادها را بشناسیم بلکه متوجه شویم که مسائل جانبی این رویدادها چیست و چه تجاربی برای افرادی به همراه دارد که در خیابان‌ها حضور دارند یا در خانه‌ها می‌مانند. این شبکه‌های اجتماعی به علت ماهیتی که دارند نمی‌توانند منتقل کننده اقدامات انفرادی باشند که در جهت «انقلاب» صورت می‌پذیرد یا صورت نمی‌پذیرد.
اصلاح‌طلبان،زمینه‌ساز اعتراضات امروز
سهرابی با تشابه تحولات فعلی با انقلاب ۵۷ و تلاش برای بازتولید آن شرایط در گفتار خود، چند مورد را به عنوان عوامل منتهی به تحولات زنانه اخیر در ایران ذکر می‌کند:
مجله «زنان» در دورانی که کسی حتی تصور نمی‌کرد به حجاب اجباری اعتراض شود، در این مجله در دهه ۱۹۸۰ در مقالاتی بحث می‌کرد که حجاب تا چه اندازه به باورهای اسلامی مرتبط است. صاحب امتیاز و سردبیر این مجله «شهلا شرکت» بود که خودش در آن زمان، مسلمانی با حجاب بود. اقدامات مجله زنان فراتر از این مسائل بود و غالباً به نوع برخورد با زنان در قوانین ایران و جامعه ایران می‌پرداخت. مجله زنان در سال ۸۸ تعطیل شد.
حضور فعالان اصلاح‌طلب و دارای نگرش‌های اطلاح‌طلبانه در کنفرانسی در شهر برلین در سال ۲۰۰۰. مهرانگیز کار یکی از فعالان حقوق زنان و حقوقدان بود و در این کنفرانس شرکت کرد. وی در ایران زندگی می‌کرد و به عنوان یکی از اعضای هیئت ایرانی در کنفرانس برلین درحالی‌که روسری به سر داشت درباره اقدامات حکومت ایران در اعمال خشونت علیه زنان سخن گفت.
پویش یک میلیون امضاء با هدف پایان دادن به قوانین تبعیض آمیز علیه زنان در ایران. سازمان دهندگان این پویش، خانه به خانه می رفتند تا یک میلیون امضاء جمع کنند برای اینکه این قوانین تغییر کند. بسیاری از سازمان‌دهندگان این پویش دستگیر و محاکمه شدند. باوجود این، آنها توانستند مسئله حقوق زنان را در موضوعات رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ مطرح کنند.
حقوق زنان؛ بهانه‌ای برای هدفی بالاتر!
سهرابی اعتراف می‌کند این اعتراضات مختص به موضوع زنان نیست و با گریزی به انقلاب ۵۷ مثال می‌زند که در آن زمان بسیاری از گروه‌های چپگرا از اعتراض در روز جهانی زن حمایت نکردند. چپها و گروه‌های کمونیستی معتقد بودند که این اعتراض‌ها سبب می‌شود توجه ها از حرکت ضدامپریالیستی انقلاب و مبارزه آن زمان، به سمت دیگری منحرف شود. سهرابی اما مبارزه امروز برای حقوق زنان را بخشی از یک مبارزه اصلی می‌داند و معتقد است برخلاف انقلاب ۵۷، مبارزه برای حقوق زنان سبب منحرف شدن حواس‌ها از مبارزه اصلی نمی‌شود. الان این نگرش وجود دارد که این دو مبارزه به نوعی در هم تنیده هستند.
عکس‌ها، نحوه اعتراض را آموزش می‌دهند
هانا دارابی، عکاس ایرانی با اشاره به مفهوم شهروند-خبرنگار که بعد از انقلاب‌های عربی مطرح شد، با اشاره به نقش شبکه‌های اجتماعی در ارائه روایت‌های مختلف و متنوع روزانه از تظاهرات در ایران، استفاده های جدید از عکس و عکاسی را جالب توجه می‌داند. او با اشاره به گسترش «نمادگرایی در اعتراض» و «هنر اعتراض» با استفاده از توزیع «عکس‌های اعتراضاتی»، معتقد است: جوانان ایرانی از تصاویر به عنوان یکی از ابزارهای اصلی ارتباطات و بیان خواسته‌ها و مطالبات خود استفاده می‌کنند. در این تصاویر عکس‌های زنان ودختران ایرانی را می‌بینیم که موهای خود را بالا می‌گیرند، انگشت‌های خود را به نشانه پیروزی به شکل علامت هفت بالا می‌برند و گاهی هم انگشت میانه خود را به نشانه توهین به همه نهادهای نظام دین سالار و مردسالار بالا می‌برند. این تصاویر به عکس‌های نمادین این خیزش تبدیل شده است. در بازتولید فضای انقلاب ۵۷، مردم کارهایی شبیه سال ۵۷ (مثلا دست‌های خونین) از نظر تهیه عکس‌ها انجام می‌دهند. در این ایام عکس‌ها هم قالب‌های بین‌المللی داشته‌اند و هم به صورت بسیار خاص به فضا و زبان ایران مرتبط بوده‌اند؛ با این نشانه، می‌بینیم که مکتب‌های جدید مربوط به ساخت پوستر در اعتراض‌های جاری ایران مشهود است.
نمادهای شیعی راهی برای پیوند حسی با مخاطب
دارابی برای اثرگذاری بیشتر بر مخاطب در ارائه روایت از اعتراضات و معرفی کشته‌های اعتراضات می‌گوید: در انتشار تصاویر مربوط به کشته‌شدگان می‌توان از نمادهای آشنا با فرهنگ مردم استفاده کرد که پیوند حسی و ارتباطی بهتری با جامعه هدف بوجود می آورد. مثلا مفاهیمی از قبیل استفاده از گل لاله برای نشان دادن شهادت و نمادهای شهادت در شیعه و انتشار هدفمند عکس‌های شهیدان. توجه به چنین انگاره‌های در ایجاد یا بازنمایی روایت‌های مرتبط با اعتراض‌ها نیز مهم است. همچنین وجود نگاه نقادانه به بررسی تصاویر و اطلاعات منتشر شده بویژه اطلاعات منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به ترسیم تصویری صحیح‌تر از این مسئله کمک کند.
https://www.radcliffe.harvard.edu/event/2022-woman-life-freedom-discussion-virtual
پایان پیام/./ ت 86
