اخبار فارس من افکار سنجی دانشکده انتشارات توانا فارس نوجوان

استانها  /  قزوین

«باغستان سنتی» هویت مردم قزوین است/ لزوم ارتقاء منظر شهری با حفظ باغات سنتی

باغ های موجود در هر شهر به مثابه قلب تپنده آن محسوب می شوند و از ظرفیت باغ های سنتی نه صرفا به منظور عملکرد تفرجگاهی، بلکه به عنوان محیط کار، اشتغال و تولید نیز می توان بهره برد.

«باغستان سنتی» هویت مردم قزوین است/ لزوم ارتقاء منظر شهری با حفظ باغات سنتی

به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، «قزوین» شهر تاریخ، فرهنگ و هنر، ظرفیت های خوبی برای توسعه پایدار دارد، اما متاسفانه در سال‌های اخیر شهر بیشتر دستخوش توسعه فیزیکی و عمرانی بوده و کمتر به جوانب دیگر شهری از جمله حفظ و توسعه فضای سبز و باغستان سنتی پرداخته شده است.

خارج از بحث و انتقاداتی که به حفظ و نگهداری و تخریب باغستان سنتی قزوین وارد است، این گزارش به جوانب شهری و شهرسازی باغستان سنتی می‌پردازد، باغستانی که بیش از یک هزار سال قدمت دارد و در دوره های متمادی به عنوان محل تولید، اشتغال و درآمد مردم شهر محسوب می شده است، اما متاسفانه در حال حاضر این نعمت خدادادی و ظرفیت سبز شهر قزوین به سمت نابودی پیش می رود.

اهمیت باغات سنتی در شهری چون قزوین که قدمتی چند هزار ساله دارد و جزئی از پیکره این شهر محسوب می شوند، به عنوان یک بخش جاندار برای شهر تلقی می گردد و در هماهنگی با بخش بی جان کالبد شهر، ساختار یا بافت و سیمای شهر را تشکیل می دهند که نبود آنها بر ارزش بصری و سیما و منظر شهر قزوین نیز تاثیر معنا داری خواهد داشت.

در واقع آنچه این شهر را در میان دیگر شهرها که قرابتی با آن دارند، یکه و یکتا می کند، این است که مردمان این دیار که در خشک بوم زندگی می کردند، توانستند باغستانی به مساحت 6000 هکتار را آنچنان در اطراف شهر سامان دهند که با ساختاری شهرسازانه در متن زندگی شهری جای گیرد و کارکردی زیست محیطی، معیشتی و حتی فراغتی داشته باشد.

در این رابطه سید حامد قافله باشی دانشجوی دکتری شهرسازی در گفت و گو با خبرنگار فارس اظهار کرد: وجود باغات سنتی در شهر قزوین به عنوان لبه شهری تفکیک فضاهای شهری، ایجاد حرایم عریض سبز در پیرامون شهر و ایجاد دید و منظر مطلوب در ورودی های شهر و محدوده اطراف شهر می تواند موثر باشد.

وی ادامه داد: به این ترتیب، حفظ، ساماندهی و احیاء این سرمایه ملی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. باغستان به عنوان اساسی ترین عنصر اکوسیستم قزوین، رفتار انسان‌ها را در این منطقه شکل داده و هویت اجتماعی مردمان قزوین را رقم زده است. در این میان پس از اصلاحات اراضی، علیرغم اهمیت باغستان ها که پیکره ای از شهر سه هزار ساله قزوین است و با تاریخ شهر یگانگی جدا ناشدنی دارد، به تدریج تعداد زیادی از باغستان ها و اراضی کشاورزی جای خود را به بناهای مختلف دادند و سال به سال از میزان فضای سبز شهر کاسته و لطمه شدیدی به آن وارد شد.

این کارشناس شهرسازی اضافه کرد: خسارات وارده شامل کاهش سرانه فضای سبز، از بین رفتن بخشی از اشتغال و درآمد افراد، صدمه به محیط زیست و در مجموع کاهش پایداری شهر بوده است. با توجه به شناخت باغستان بومی و تاریخی قزوین منظر کلی آن شامل عناصر طبیعی و پوشش گیاهی، عناصر مصنوع، به همراه عوامل انسانی و مدیریتی همانند یک پیکره واحد متشکل از اجزای میان مرتبط هستند و توانسته اند با محیط طبیعی در طی 13 قرن به پایداری برسند.

قافله باشی تصریح کرد: باغستان سنتی قزوین در سال 1393 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و همچنین در مسیر ثبت جهانی قرار دارد. ارزش میراثی و فرهنگی این باغستان‌ها از یک‌سو و هجوم تخریب‌های صورت گرفته و کاهش سطح باغستان‌ها در دهه اخیر باعث شد که در سال 1398، مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری تدوین شود و در آن به کاهش نقش مخرب بزرگراه‌ها، کمربندی‌‌ها، سیستم تهیه آب و آبیاری این میراث طبیعی اشاره شد.

این دانشجوی دکتری شهرسازی بیان کرد: در این مصوبه به نحوه حفظ و ساماندهی این باغستان هیچ اشاره ای نشده است. به همین منظور با توجه به اهمیت حفظ باغات سنتی در شهر قزوین و میزان تاثیر این باغات بر سیما و منظر شهر که می تواند موجب توسعه پایدار و حفظ محیط زیست شهری شود، باید تدابیری سازنده ای در این رابطه اندیشیده و اقدامات علمی صورت گیرد.

وی گفت: در این راستا برنامه های کلان در اولویت اول را می توان شامل پیشنهاد برای تامین منابع آب، اصلاح شیوه آبرسانی و آبیاری موجود، طرح پیشنهادی شبکه آبیاری بهینه (روش های مدرن-قطره ای و...)، طرح دسترسی ها (شهرسازی- شبکه دسترسی باغی) و تدوین و ارائه ضوابط و مقررات جهت حفظ باغستان ها(ساخت و ساز، حفظ درختان و...) دانست. نحوه احیا و نگهداری باغ ها(برنامه اجرایی)، نحوه مدیریت و اداره باغداری و باغبانی بر بنیان مدیریت سنتی، پیشنهاد کاربری های لازم و مطالعه شده و تعیین و طراحی محدوده ای برای اتصال شهر به باغ ها(فضای میانگیر) از اولویت های بعدی می باشد.

به باور بسیاری از تاریخ دانان احداث باغستان سنتی به دوران ساسانی برمی گردد، باغستانی به وسعت ۲۷۸۰ هکتار که به شکل استخر های کوچک در کنار هم قرار گرفته و با تکیه بر دانش بومی آب، در یک منطقه خشک واقع شده و علاوه بر مدیریت سیلاب ها، منبع درآمد و محلی برای گذران اوقات فراغت محسوب می شده است. به حدی که حمدالله مستوفی در «کتاب هفت اقلیم» قزوین را از شهرهای قدیم جهان می‌داند و به باغات انگور آن اشاره می‌کند که با یک بار آبیاری در سال بسیار پربار و پر برکت است.

این یاقوت سبز علاوه بر اینکه متولی مشخصی داشته باشد، باید اراده قوی و خواست مسئولان و مردم برای حفظ و توسعه باغات سنتی قزوین با تزریق بودجه جهت نگهداری باغستان و استفاده از نظرات کارشناسان و پیشکسوتان برای تامین آب و حفظ این گوهر گرانبها صورت گیرد.

گزارش از علیرضا جلالی

پایان پیام/

این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
نظرات
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط خبرگزاری فارس در وب سایت منتشر خواهد شد پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد
Captcha
لطفا پیام خود را وارد نمایید.
پیام شما با موفقیت ثبت گردید.
لطفا کد اعتبارسنجی را صحیح وارد نمایید.
مشکلی پیش آمده است. لطفا دوباره تلاش نمایید.

پر بازدید ها

    پر بحث ترین ها

      بیشترین اشتراک

        اخبار گردشگری globe
        اخبار کسب و کار تریبون
        همراه اول