گروه زندگی ـ زهره سعیدی: تا به حال شده به شنا کردن اُردک در آب دقت کنید؟ ما تنها قسمتی از بدن اردک را می بینیم که به آرامی بر روی آب در حال حرکت است، درحالیکه متوجه تقلای او با تلاش پاهایش و تکان دادن‌های مدام آن نمی‌شویم آنطور که در آب حرکتش را کند و تند می‌کند.
اصطلاح «سندروم اُردک» توسط پژوهشگران دانشگاه استنفورد پس از بررسی پست‌های مجازی چند دانشجو که خودکشی کرده بودند، ابداع شد. دانشجویانی که در آن مقطع خودکشی کردند، همگی تصاویری شاد یا نقل‌قول هایی اُمید بخش از خود منتشرکرده بودند که به ظاهر نشان می‌داد ، آنان بسیار شاد و خوشبخت هستند، در صورتی که خارج از شبکه های مجازی و در دنیای واقعی با مشکلات روحی زیادی دست به گریبان بودند.
حال به همین فضاهای مجازی مختلف موجود در کشورمان بازگردیم از اینستاگرام و واتس آپ گرفته تا فیسبوک، توییتر و ... چقدر این فضاها نمود واقعی زندگی ما هستند و چقدر با سبک زندگی ما شباهت دارند. شاید حتی یک صبحانه خوردن ما با عکس و فیلم هایی که در این فضاها پخش و منتشر می شود نیز متفاوت باشد. حال به همان راه رفتن اُردک در آب توجه کنیم که بخش اعظم تلاشش زیر آب است و ما تنها بخش کوچکی از سر و بدن او را بیرون از آب می بینیم، به نظر شما خیلی از ما در همین فضاهای مجازی گرفتار سندروم اردک نشده ایم؟
*سندروم اردک و امکان دست زدن به خودکشی
«سپیده بشول»، روانشناس کودک و نوجوان در این باره به فارس می گوید: «خیلی از انسان ها در دنیای مجازی امروز مبتلا به سندروم اردک هستند و به طور افراطی سعی در شاد نشان دادن خود درشبکه های مختلف اجتماعی با عکس و فیلم های مختلف دارند، مثلا یک روز شاد در طبیعت، یک تولد ، یک جشن سالگرد ازدواج یا تعیین جنسیت بچه و یا هر چیز دیگری که نشان از خوشگذرانی های مدام دارد و تصویری به واقع دور از واقعیت از افراد نشان می دهد.»
حال پژوهشگران ثابت کرده اند که این گرفتاری و گیرکردن در سندروم اردک ، درصد امکان دست زدن افراد به خودکشی را بیشتر می‌کند. به استناد بررسی های دهه گذشته ، میانگین کشوری از 6 به 7.2 درصد در هر 100 هزار نفر افزایش یافته است. آمارهای بین المللی نیز از 800 هزار خودکشی کامل (فوت شده) در جهان خبر می دهند و طبیعتا آمار اقدام به خودکشی 4 تا 8 برابر شده و بسیاری از خودکشی ها تشخیص و افتراق نیز گذاشته نمی شوند.
بشول در این رابطه می‌گوید: «در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی ، چت روم‌های ویدئویی و برخی سایت‌ها محتواهای مسموم زیادی برای سلامت ذهنی نوجوان و جوانان ممکن است ارسال کنند و خیلی از نوجوان‌ها و جوان‌ها را درگیر خود کنند. طی چند سال گذشته با افزایش نرخ خودکشی در شبکه های اجتماعی نگرانی‌های زیادی هم در ارتباط با جوانان و نوجوانان در این فضاها مطرح شده است، خیلی از این فضاها بدون هیچگونه فیلتری در اختیار همگان قرار دارد و باعث رفتارهای خطرناک نوجوانان و جوانان می شود و بر تغییر نگرش افراد اثرگذارند.
*نظارتی که از سوی والدین بر فضای مجازی اعمال نمی شود!
چندی پیش مرکز پیشگیری از بیماری و خودکشی در آمریکا طی گزارشی اعلام کرد که در سال 2017 میلادی، بیش از 47,173 نفر در ایالات متحده جان خودشان را گرفتند و همچنین سالانه در جهان یک میلیون نفر خودکشی می‌کنند. این معضل، در رتبه دهم عوامل مرگ‌ومیر در آمریکا قرار دارد. بشول در این زمینه می گوید: «استفاده بدون نظارت از اینترنت امکان آسیب پذیرتر شدن قشر نوجوان و جوان را نسبت به تصاویر کنترل نشده خشونت و خودکشی، ارعاب و مزاحمت های فضای مجازی و همینطور مسائل دیگر مثل بازی هایی که افراد را به خودکشی ترغیب می کند، بیشتر کرده و فرد ممکن است دست به آسیب زدن به خود بزند.
شاید برخی رسانه ها یا فیلمنامه نویس ها هم تصور کنند که اگر تصاویر و ویدئوهای مربوط به خودکشی و خودزنی را منتشر کنند و یا اینکه با این سوژه ها فیلم بسازند، افراد به آگاهی بیشتری می‌رسند اما واقعیت این است که با تجربه ثابت کرده با چنین دست تولیداتی تنها جذابیت چنین کارهایی مثل خودکشی برای نوجوان ها و جوان ها بیشتر می شود.»
از سوی دیگر هم دیده می‌شود که در فضای مجازی و اینترنت به طور مداوم اخبار مربوط به خودکشی و همینطور روش های مربوط بدان برای کشورهای مختلف ثبت می‌شود و همین هم خطر وقوع چنین چیزی را چند برابر می کند مثلا چندی پیش دیده شد که در ارتباط با خودکشی در یکی از چت روم ها افراد با هم توافقی کردند که از آن به عنوان «پیمان خودکشی» یاد شده بود و قرار گذاشتند که در یک زمان یکسان با ابزار مشابهه جان خود را بگیرند و این اتفاق هم افتاد. بنابراین چنین کارهایی ممکن است در سطح جامعه الگوسازی شود و یا اینکه مثلا دیده می شود در یک دوره ای افراد دست به خودکشی های اجتماعی می‌زنند یعنی در انزار عمومی مثل پرت کردن خود در بام منزل یا مکان خاص دیگری یا اینکه انداختن خود جلوی مترو یا قطار و همینطور خودسازی در مکان های عمومی که همه اینها ممکن است تحت فشارهای خاصی صورت بگیرد اما در واقع یک الگوسازی منفی برای دیگران نیز می شود.
*جنبه نمایشی خودکشی برای نوجوانان
علاوه بر همه این مباحث برخی از روانشناسان نیز معتقد هستند که خودکشی در بین نوجوانان جنبه نمایشی دارد تا آسیب شناسی و مشکل خانوادگی. در این زمینه شیوا دولت آبادی روانشناس معتقد است که خودکشی بین نوجوانان بیشتر از این بابت است که بین خانواده دیده شوند تا اینکه واقعا بخواهند خودشان را نابود کنند. بنابراین اگر رابطه تعاملی بین والدین و فرزندان بهبود پیدا کند و یا اینکه والدین به درک بهتری از فرزندانشان برسند هیچگاه این اتفاقات نیافتد.
نوجوانان در این سنین خاص دچار تغییر و تحولات هورمونی زیاد هستند و نیاز به درک شدن دارند مثلا اگر والدین در زمینه ای بچه ها را از چیزی منع می کنند، باید به آنها توضیح مناسب بدهند تا قانع شوند.
*چه باید کرد؟
بشول در زمینه استفاده مناسب از اینترنت و حضور نوجوانان در شبکه های اجتماعی معتقد است که والدین باید مراقب زمان هایی که بچه ها از فضاهای مجازی استفاده می کنند، باشند. تنها در یک ساعت های مشخص از روز و با کنترل مناسب والدین بچه ها از اینترنت و فضاهای مجازی استفاده کنند. مراقب ارتباطات مختلف مجازی ، تماس های مختلف و همینطور رفت و آمدهای فرزندشان باشند تا مبادا بچه ها دچار اشتباه در انتخاب دوست و همینطور دوستان در فضای مجازی شوند.
طبق تحقیقات روانشناسان، سلامت روان در بین کودکان و نوجوانان انگلیسی به خاطر استفاده از شبکه های اجتماعی و اینترنت کاهش یافته است و براین اساس حدود سی درصد نوجوانان در مدارس انگلستان حداقل یک بار در هفته حس غمگینی، عزت نفس پایین و افسردگی را تجربه می‌کنند و این میزان در دختران بالاتر است.براساس شاخص اعتماد بنیاد مک کوری، بالغ بر ۷۵۰ هزار نوجوان در انگلیس معتقدند هدفی برای زندگی ندارند و جوانان بیکار انگلیس از سلامت روان ضعیفی برخوردارند.
بشول همچنین می‌گوید: «نکته دیگر اینکه اگر والدین خودشان سلامت روان خود را حفظ کنند و کمتر آلوده ارتباطات مجازی و شبکه های مختلف باشند، فرزندانش نیز کمتر دچار بحران و مشکل می شوند. بنابراین ابتدا خود والدین در این زمینه مراقبت کنند و سپس از بچه ها توقع داشته باشند که استفاده از اینترنت و فضای مجازی را محدود کنند.»
و در نهایت باز گردیم به اردکی که تنها بخشی از بدنش روی آب است و ما تلاش های دیگر او را زیر آب برای حرکت کردن نمی بینیم، والدین باید آنقدر هوشمندانه در ارتباط با فرزندانشان عمل کنند که روزی با آسیب های بحران زا چون اقدام به خودکشی فرزندانشان مواجه شوند و حسرت بخورند که چطور متوجه تمام تلاش هایی نشدند که فرزندانشان برای امید بستن به خانواده و زندگی انجام داده بودند!
انتهای پیام/
