آسیای مرکزی و دلارهای نفتی؛ بسته‌های اقتصادی حلّال خلأهای سیاسی

به گزارش خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس، «استانیسلاو پریچین» کارشناس مسائل سیاسی روسیه معتقد است عربستان سعودی قصد دارد در منطقه آسیای مرکزی که از ابعاد تجاری و ترانزیتی مختلف مورد توجه است، جای پای خود را مستحکم کند.

«شوکت میرضیایف» رئیس جمهور ازبکستان به دعوت «ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود»، 17 تا 18 آگوست به عربستان سعودی سفر کرد.

تاشکند یک بسته سرمایه گذاری برای بازرگانان سعودی در تعدادی از زمینه‌های اقتصاد سبز، فناوری پیشرفته و دیجیتالی سازی، نوآوری، کسب و کار کوچک و کارآفرینی تهیه کرده است.

تاشکند همچنین امیدوار است بتواند سرمایه عربستان را برای توسعه تعدادی از صنایع در ازبکستان جذب کند. پیش بینی می‌شود در نتیجه مذاکرات در جده، بسته بزرگی از توافقات اقتصادی امضا شود.

با این حال، سرمایه گذاران عربستان سعودی با موفقیت در ازبکستان به ویژه در بخش انرژی تسلط دارند که هزینه کل پروژه‌ها در این صنعت بیش از 2.5 میلیارد دلار است. صندوق توسعه عربستان 10 پروژه دیگر به ارزش بیش از 300 میلیون دلار را تامین مالی کرده است.

تاشکند روی توسعه همکاری‌ها و گسترش تجارت حساب می‌کند، به خصوص که شرایط و پتانسیل برای این اقدام وجود دارد.

میرضیایف همچنین با رؤسای ساختارهای بین المللی - سازمان همکاری اسلامی و بانک توسعه اسلامی - گفت و گو کرده است.

همچنین «قاسم ژامرت تاکایف»، رئیس جمهور قزاقستان از جده، پایتخت اقتصادی عربستان سعودی بازدید کرد. وی، نه تنها سرمایه گذاری‌های چند میلیون دلاری دریافت کرد، بلکه از بزرگترین صندوق سرمایه گذاری دولتی عربستان سعودی نیز حمایت کرد، که تمایل خود را برای همکاری با صندوق های قزاقستانی ابراز کرد.

کارشناسان قزاق توافق‌های حاصل شده را فرصتی برای قزاقستان برای دریافت سرمایه گذاری‌های قابل توجه و جالبی دانستند که این کشور به آن نیاز زیادی دارد.

تاکایف نیز به نوبه خود وعده عرضه بلندمدت گندم، آرد و دانه‌های روغنی را داد که عربستان سعودی قبلا از اوکراین خریداری می‌کرده است.

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در جمهوری‌هایی با جمعیتی عمدتاً مسلمان، عربستان سعودی با هزینه خود مساجد، مدارس، بیمارستان‌می‌سازد که می‌توان از "قدرت نرم" عربستان یاد کرد.

«استانیسلاو پریچین» کارشناس مسائل سیاسی روسیه معتقد است عربستان سعودی قصد دارد در منطقه آسیای مرکزی که از طریق مسیرهای تجاری و ترانزیتی مختلف مورد توجه است، جای پای خود را مستحکم کند. برای «ریاض»، آسیای مرکزی یک منطقه مسلمان است که مبنای مذهبی مشترکی برای همکاری دارد. 

با این حال، به نظر وی، پاسخ به این سوال مهم‌تر است؛ آیا عربستان سعودی می‌تواند به سرمایه گذار جایگزین برای کشورهای آسیای مرکزی تبدیل شود، به ویژه که این پادشاهی جهت خود را به تدریج از غرب به شرق تغییر می‌دهد؟!

فرایند فاصله گرفتن عربستان سعودی از ایالات متحده و حرکت به سمت همکاری نزدیک‌تر با چین آغاز شده است. نمونه آن فروش نفت به چین به سیستم پولی چین یعنی یوآن است. این گام مهمی است که نشان می‌دهد عربستان سعودی در کل آماده انجام این کار است.

کشورهای آسیای مرکزی فرصت جدیدی دارند که سیاست خارجی خود را بدون تغییر مسیر چندجانبه متنوع کنند، به ویژه که عربستان سعودی و چین تضاد ژئوپلیتیکی خاصی ندارند و بنابراین هیچ خطری برای همکاری نزدیک‌تر وجود ندارد.

کشورهای آسیای مرکزی علاقه مند به ورود سرمایه گذاران سعودی هستند، زیرا منابع مالی عربستان سعودی بسیار بزرگ است و فرصتی برای سرمایه گذاری در تولید وجود دارد.

نکته دیگر این است که کشورهای منطقه همیشه موفق به تشکیل بسته‌های سرمایه گذاری نمی‌شوند. برای تاشکند جالب است که سرمایه گذاری عربستان سعودی را در ساخت مسیرهای حمل و نقل از طریق افغانستان به این بهانه که ازبکستان می‌تواند محصولات خود را به عربستان سعودی عرضه کند، به شرطی که جاده‌ها به بنادر اقیانوس هند منتقل شود، جلب کند.

برای ترکمنستان، چنین فرصت هایی کمتر وجود دارد زیرا مسیرهای اصلی از ایران می‌گذرد. این شامل کریدور لاجورد به عمان و تعدادی پروژه دیگر است. اما برخی کشورهای حوزه خلیج فارس روابط کاملاً مطلوبی با ایران ندارند، بنابراین این مسیرها هنوز مورد تقاضا نیستند. با این حال، ممکن است وضعیت تغییر کند زیرا ریاض در حال تلاش برای برقراری ارتباط  با تهران است که در آینده تأثیر مثبتی بر تنوع عرضه کالاهای آسیای مرکزی به عربستان سعودی خواهد داشت.

سعودی‌ها پروژه گاز ترکمنستان یعنی تاپی را رقابتی می‌دانند، زیرا بازارهای برنامه ریزی شده پاکستان و هند برای نفت و گاز عربستان سنتی و قدیمی است.

در این زمینه تناقض خاصی وجود دارد، اما بر اساس نزدیکی دین و آیین اسلامی و فضای مشترک اقتصادی، نقاط ارتباط و منافع مشترک وجود دارد.

روسیه یک سرمایه گذار سنتی در آسیای مرکزی است و به سختی باید نگران باشد که عربستان سعودی بتواند آن را در منطقه تحت فشار قرار دهد.

اگر اساساً بسته سرمایه گذاری در پروژه‌های منطقه‌ای، بسته سرمایه گذاری مشترک، رشد واردات موازی را در نظر بگیریم، می‌توان با اطمینان گفت که عربستان سعودی علیرغم منابع اقتصادی خود نمی‌تواند جایگزین کامل شود، آن هم به علت دوری جغرافیایی است، و نه قدرت پیشنهادهای سرمایه گذاری که قدرت سرمایه گذاری قوی دارد.

انتهای پیام/ح