به گزارش گروه دیگر رسانههای خبرگزاری فارس، حالا که همه چیز به خاطر بیعملی سیاسی واشنگتن متوقف و مذاکرات از ۲۰ اسفند تاکنون از مدار گفتوگو در وین خارج شده است، بار اصلی این تصمیم و توقف مذاکره بر عهده دولت آمریکاست. ایران همه وظایف خود را انجام داده و اکنون در گذرگاه راستیآزمایی و تضمین دولت بایدن باید تکلیف خود را مشخص کند. از سوی دیگر اولیانوف، نماینده روسیه در وین هم موعد از سرگیری مذاکرات را زمانی دانسته که ایران و آمریکا اختلافات نهایی خود را حل کنند. او در توییتی در این باره نوشت که چادر رسانهها در این مرحله، مساله حیاتی نیست. اگر و زمانی که ایران و آمریکا اختلافات نهایی خود را از دور (امیدوارم به زودی) حل کنند، مشارکتکنندگان در گفتوگوی وین با یکدیگر دیدار خواهند کرد و به احتمال زیاد این دیدار کوتاه و برای تصمیمگیری رسمی درباره احیای برجام خواهد بود. روز گذشته هم وزیر خارجه کشورمان در گفتوگوی تلفنی با دبیرکل سازمان ملل گفته که ما در مذاکرات به توافق نزدیک هستیم و پیشنهادهایمان را در مورد موضوعات باقیمانده از طریق مذاکرهکننده ارشد اتحادیه اروپا به طرف آمریکایی منتقل کردهایم و اکنون توپ در زمین آمریکاست.
حالا برای برای رصد دقیق فضای مذاکرات و بررسی رفتوآمدهای صورت گرفته و مباحث و ادعاهای مطرحشده در خصوص مذاکرات سراغ سید مصطفی خوشچشم، تحلیلگر ارشد مسائل بینالملل و حوزه دیپلماسی و مذاکرات رفتهایم تا جزئیات اتفاق اخیر را از زبان او بشنویم.
در دو هفته اخیر در زمینه مذاکرات، اتفاقاتی افتاد و علیرغم توقف مذاکرات وین رفت و آمدها و رایزنیهای دیپلماتیک ادامه داشت. از جمله سفر انریکه مورا معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران و از سوی دیگر ادعاهایی نیز درباره پیشنویس مذاکرات مطرح شده است. تحلیل و ارزیابی شما از وضعیت فعلی مذاکرات چیست؟
در حال حاضر در بخش پایانی مذاکرات چند مساله بسیار مهم باقی مانده که توجه به آنها بسیار ضروری است. از جمله آنها امتیازاتی است که جزو خطوط قرمز ایران محسوب میشود و اگر ایران موفق به گرفتن این امتیازات نشود انتفاع اقتصادی در نتیجه چنین توافقی بسیار کم خواهد شد. به طور مثال در این زمینه میتوان به بخشی از تحریمها اشاره کرد که اگرچه به لحاظ عددی کم بوده اما به لحاظ کیفی، بسیار مهم است.
در واقع بخش مهمی از انتفاع اقتصادی ایران در توافق با برداشتهشدن این تحریمهاست که عمدتا معطوف به تحریمهای در لیست موسوم به لیست قرمز است که شامل تحریمهای انجامشده روی شرکتها، نهادها و افراد است و باید برداشته شود.
در عین حال در چند حوزه دیگر نیز کار هنوز به اتمام نرسیده و طرف آمریکایی سعی میکند تا با برجستهکردن مساله خارجکردن سپاه از لیست موسوم به تروریسم، توجهات را به سمت این مورد جلب کند و در پشت این مساله پنهان شود تا موارد اصلی دیگر از جمله برداشتهشدن تحریمهای لیست قرمز در تمرکز رسانهای قرار نگیرد.
آمریکا در عین حال تلاش دارد تا زمانی که روسیه موارد نگرانی خود را مطرح میکند، دوگانه توافق را با روسیه بسازد اما بعد از این که با تدبیر جمهوری اسلامی ایران، نگرانیهای روسیه تا اندازهای مرتفع شد. این دوگانهسازیها توسط آمریکاییها با سپاه انجام شد، در حالی که مهمترین مورد هنوز برداشتهشدن تحریمهای لیست قرمز است.
مهمترین هدف و انتفاع اقتصادی در این مذاکرات به کجا رسیده است؟
ما اساسا به این دلیل به سمت مذاکرات وین رفتیم که انتفاع اقتصادی و بهبود معیشت مردم را ایجاد کنیم. اگرچه تاثیر تحریمها بیش از ۲۰درصد روی اقتصاد کشور نیست اما برای اینکه امتیازات گفتهشده و وعدههای نسیه، نقد شود ما وارد این مذاکرات شدهایم؛ ضمن اینکه ما امتیازات خود را در دوره آقای روحانی داده بودیم و اکنون باید مابهازای آن را به دست آوریم لذا با این دیدگاه به وین و مذاکرات رفتیم تا وعدههای نسیه را نقد کنیم.
بنابراین انتفاع اقتصادی مهمترین دلیل برای حضور در مذاکرات وین بوده که حالا با طفرهرفتن آمریکا برای برداشتن لیست قرمز طبعا تاکنون توافقی حاصل نشده است.
با توجه به استراتژی خنثیسازی تحریمها و بیاثرشدن تحریمها به این واسطه در دوره جدید، تحلیل شما از این وضعیت جدید ایران چیست؟
در زمان کنونی زمان به نفع ایران است چرا که طرف غربی به رهبری آمریکا اولا تمام اهرمهای فشار خود را استفاده کرده و مدتهاست که از پیک تحریمها گذشته است. از سوی دیگر صادرات نفت ایران از چند سال پیش به بیش از ۵/۱ میلیون بشکه در روز با قیمتهای بالاتر رسیده است. در عین حال مقاومت مردم ایران باعث شد که در دوران اوج تحریمها وارد مذاکره نشویم تا در مقابل طرف غربی امتیاز کمتری بدهیم و از طرف دیگر ایران دارای مولفههای قدرت و اهرمهای فشاری است که هنوز به صورت کامل از آنها استفاده نکرده است.
مانند چه اهرمهایی؟
مثلا ایران از غنیسازی ۶۰ درصد تا استفاده از اهرمهای فشار منطقهای و موشکی به عنوان مولفههای قدرت برخوردار است و همچنان میتواند از آنها استفاده کند تا فشار بیشتری روی آمریکا بگذارد بنابراین ایران هنوز به نقطه اوج فشار خود بر آمریکا نرسیده است.
وضعیت آمریکا را در این مذاکرات چطور ارزیابی میکنید و چرا واشنگتن هنوز نتوانسته تصمیم سیاسی لازم را بگیرد؟
آمریکا در حال افول بوده و وضعیت عقبنشینی از افغانستان با فضاحتی که انجام شد به وضوح بیانگر این مساله است. همچنین وقایع جهانی مانند تقابل تمدنی شرق و غرب بر سر مساله اوکراین و جنگ روسیه با بلوک غرب و بحران انرژی و افزایش قیمتها در بازارهای جهانی، اهرمهای فشار بر روی طرف غربی است که باعث میشود آنها به شدت به دنبال توافق با ایران باشند تا به این واسطه کسری صادرات کاهش یافته انرژی از سوی روسیه در بازارهای غرب را جبران کنند.
در واقع آمریکا و اروپا به شدت نیازمند واردات انرژی به ویژه از کشوری مانند ایران است که بنا به شرایط از همه پتانسیلهای صادرات خود استفاده نکرده است و میتواند ظرفیت مازادی را به وجود آورد که جبرانکننده کاهش صادرات روسیه باشد و قیمتهای انرژی با وضعیت کنونی رو به افزایش است لذا هرچه جنگ اوکراین بیشتر طول بکشد و دعوای بین غرب و روسیه بالا بگیرد مساله انرژی یکی از عناصری است که غرب را بسیار تحت تاثیر این جنگ قرار میدهد چرا که قیمتها رو به افزایش است و بازارهای غربی نیز اکنون شکننده شدهاند؛ از این رو قیمتها نهتنها در پمپ بنزینهای این کشورها بلکه بر روی اجناس نیز اثر گذاشته و این در حدی است که آقای بایدن رئیس جمهور آمریکا وضعیت کنونی را یک وضعیت بحرانی میداند. لذا مشخص است در چنین شرایطی عناصر بازی به نفع ایران است و کشورمان میتواند با اندکی صبر و اصرار بر مواضع خود امتیازاتی به مراتب بیشتر از چیزی که اکنون خواهان آن است در ماههای آینده به دست آورد.
مولفههای یک توافق خوب در شرایط جدید از نگاه شما چیست؛ با توجه به اینکه آمریکا در روزهای اخیر تحریمهای جدیدی را علیه برخی افراد و نهادهای ایرانی اعمال کرد و وزیر خارجه کشورمان هم تاکید داشت که آمریکا دچار فقدان تصمیم سیاسی شده است. با توجه به این روند شما ادامه مذاکرات را چطور ارزیابی میکنید؟
مولفههای توافق خوب همان مواردی است که رهبر معظم انقلاب گفتهاند یعنی لغو تحریمهای برجامی و پسا برجامی. نکته دوم راستیآزمایی به شیوهای است که ما نفت را بفروشیم و پول آن در ایران گرفته شود و تحریمهای دیگر هم به این شکل برداشته شود بنابراین ایران باید نتایج عملی برداشتهشدن تحریمها را روی زمین ببیند.
همچنین در خصوص تضمینها باید گفت که تضمین باید عینی باشد و ایران نسبت به عملکرد و ثبات و پایداری توافق مطمئن باشد، اما با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران مقاومت کامل را انجام داده و نقطه اوج سختیها و تحریمها را پشت سر گذاشته است و در سیاست خارجی هم تحرکات خوبی داشته که در دولت آقای رئیسی آغاز شده توجه به یک مساله ضروری است.
البته جوابدهی اقدامات دیپلماسی شاید حدود یک سال طول بکشد تا وضعیت کمی بهبود پیدا کند و در عین حال مساله اوکراین هم وجود دارد که مجموع این موارد وقایع را روی زمین به نفع ایران کرده است. لذا در چنین شرایطی پیشنهاد من این است امتیازاتی که تاکنون گرفتهایم و امتیازاتی که قرار است بگیریم کافی نیست چرا که اکنون دست ما قویتر شده و میشود لذا اگر با یک طرح کنشگرانه راهبردی با استفاده حداکثری از اهرمهای فشار علیه آمریکا بتوانیم از وضعیت موجود استفاده کنیم، خواهیم توانست امتیازات به مراتب بیشتری را به دست آوریم.
مورد دیگر برداشتن کاتسا است. در مذاکراتی که صورت گرفته طرف مقابل تعهداتی نسبت به عدم عملکرد کاتسا در خصوص عدم کاهش انتفاع اقتصادی ایران از هر گونه توافقی تعهد داده است اما این تعهد کفایت نمیکند و ایران باید با فشار بیشتر درخواست تعلیق و لغو کاتسا را انجام دهد. البته فقط کاتسا نیست و چندین مورد دیگر هم ایران باید درخواست کند تا نهایتا بتواند مجدد به شبکه بانکی جهانی بپیوندد و اگر چنین اتفاقی رخ دهد انتفاع اقتصادی کشور دارای پایداری خواهد بود اما در غیر این صورت با تعلیق تحریمها که بر اساس سیستم برجام هم بسته شده نتیجه در بهترین حالت برجام خواهد بود و انتفاع اقتصادی ایران ناپایدار میشود.
شما از زمان ازسرگیری مجدد مذاکرات خبر دارید از چه زمانی دوباره آغاز خواهد شد؟
خیر هنوز مشخص نیست و هیچ کس نمیداند. نه آمریکا و نه ایران زمان آن را نمیداند چرا که یک طرف باید تصمیم بگیرد. ایران تصمیم قطعی خود را گرفته و قرار نیست از خطوط قرمز کوتاه بیاید. آن چیزی که من اجازه دارم از پشت پرده مذاکرات بگویم این است که ما در این خط قرمزها به هیچ عنوان کوتاه نخواهیم آمد و از این رو سفر مورا به تهران در آن بخشی که به دنبال این بود که ببیند آیا ایران کوتاه میآید یا خیر بیحاصل بوده است چراکه ایران به هیچ وجه کوتاه نخواهد آمد و نباید هم کوتاه بیاید هرچند امتیازاتی که ما بر سر آنها ایستادهایم باز هم کافی نیست و باید بیشتر از آن بخواهیم.
منبع: روزنامه جام جم
انتهای پیام/