به گزارش خبرگزاری فارس از بجنورد، خراسان شمالی که به باب الرضا، گنجینه فرهنگ‌ها و معرفتها شهرت یافته، در مسیر جاده اصلی تهران به مشهد، موسوم به جاده آسیایی قرار دارد، اقوام ساکن در خراسان شمالی را بیشتر تات‌ها، کرمانج‌ها، ترک‌ها، ترکمن‌ها و فارس‌ها تشکیل می‌دهند. علاوه بر این قومیت‌ها اقوام عرب، بلوچ و لر نیز در چند روستای استان سکونت دارند. وجود اقوام مختلف با فرهنگ‌ها و آداب و رسوم متفاوت سبب شده این استان به گنجینه فرهنگ‌ها شهرت یابد.
در آستانه نوروز ۱۴۰۱ با هدف معرفی مناطق گردشگری خراسان شمالی روزانه یکی از شهرستان‌ها و مناطق دیدنی‌شان تقدیم نگاه‌تان می‌شود.
شهرستان راز و جرگلان به مرکزیت شهر راز، در گوشه شمال غربی استان خراسان شمالی قرار دارد و از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق به شهرستان شیروان، از غرب به شهرستان مانه و سملقان و استان گلستان و از جنوب به شهرستان‌های بجنورد و مانه و سملقان محدود می‌شود.
این شهرستان با مساحت حدود ۳۱۳۸ کیلومتر مربع یک شهر و سه بخش دارد.
بخش وسیعی از شهرستان راز و جرگلان مناطق کوهستانی و دره‌های نه چندان عمیق است، رودها و حوضه‌های آبریز منطقه شامل رود سومبار، رود جرگلان و رود غلامان در شمال منطقه و حوضه آبریز رود تنگه ترکمن در جنوب شهرستان است.
رشته کوه کپه داغ و دره سومبار در شمال به عنوان مرزی طبیعی بین ترکمنستان و شهرستان قرار گرفته و از جنوب به ارتفاعات شهرستان بجنورد و شهرستان مانه و سملقان محدود می‌شود، ساکنان این شهرستان ترکمن، تات، ترک و نیز چند روستا کرد هستند.
براساس بررسی‌ها و مطالعات تاریخی و باستان شناسی، شهرستان رازو جرگلان از دوران پیش از تاریخ (هزاره سوم پیش از میلاد) مسکونی بوده است، وجود محوطه‌های استقراری پیش از تاریخ در حوضه رود غلامان و تپه‌های مربوط به دوره تاریخی در دره‌های راز و جرگلان گواه سکونت مستمر بشر در پهنۀ این شهرستان در دوران مختلف پیش از تاریخ و تاریخی است.
ارگ باستانی آلما دوشن از محوطه‌های استقراری بسیار با اهمیت دوران تاریخی و اوایل اسلامی، از نظر موقعیت استراتژیک و اشراف به دشت‌های اطراف دژی استوار و کم نظیر بوده است.
در جنوب شرقی این شهرستان نیز محوطه‌های باستانی متعددی چون تپه ارگ بالا غلامان، تپه ارگ کوچک و بزرگ روستای داشلی قلعه، تپه ارگ پائین غلامان، همگی حکایت از اهمیت حیات تاریخی این نواحی در هزاره‌های اخیر تاریخی و اسلامی دارند.
تات‌ها ریشه دارترین قوم خراسان شمالی و از جمله منطقه راز و جرگلان هستند و این قوم امروزه میراث‌دار بخش قابل توجهی از فرهنگ و آئین‌های اصیل خود هستند.
علاوه بر شهر راز (مرکز شهرستان)، روستاهای گوی نیک، راستقان، اسفروج، قوش تپه، آنابای و سوخسو رحیمی به زبان و گویش تاتی سخن می‌گویند، همچنین گویش «رازی» مملو از واژگان و مفاهیمی است که در شناخت تاریخی و ریشه‌های فرهنگی این قوم بسیار مفید و موثر خواهد بود.
ترک‌های بومی بخش غلامان (غلامان وآلمادوشن) در عصر قاجار از گرماب ترکمنستان به این مناطق آمده‌اند. گفته می‌شود ترک‌های آذری زبان تازه قلعه نیز در اواخر قاجار واوائل دوره پهلوی از سراب و تبریز و... آذربایجان به این حدود کوچ کرده‌اند.
زیارت و نذورات بقعه امامزاده نبی غلامان، جشن‌های نوروزی، عروسی‌ها، آیین‌ها و سنت‌های سوگواری محرم و صفر، لباس سنتی زنان ترک غلامان و نیز پخت نان «یوخا» در عید سعید فطر جزء زیبایی‌های فرهنگی ترک‌های غلامان بشمار می‌رود.
ترکمنان مسلمان و اهل سنت (بیشتر حنفی) نیز از ایل گوکلان، طایفه مستقل نُخورلی، طایفه مستقل تَکه و طایفه مستقل مقدس تیره آتا تشکیل می‌شوند.
ترکمن‌ها با فرهنگ و هنر و سنت‌ها و آداب و رسوم متنوع، قومی جذاب برای گردشگران سراسر ایران و جهان هستند. قالیچه ترکمن، قالیچه دو رو ابریشم روستای دویدوخ شهرتی جهانی دارند.
از دیگر ویژگی‌های این قوم علاقمندی به پرورش اسب است. اسب اصیل ترکمن یکی از گونه‌های خاص و منحصربفرد در دنیا است.
تات‌ها، ترکمن و ترک‌ها و کردها چهار قومی هستند که امروزه در نهایت امنیت و صحت و سلامت در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و به یک جاذبه و ویژگی منحصر بفرد شهرستان راز و جرگلان بدل گشته است.
کشتی آلیش یا گورَش
گورش در زبان ترکمنی به‌معنی «دیدار» است و ترکمن‌ها این اسم را به کشتی سنتی خود داده‌اند که به‌نظر به معنی «مواجهه رودررو» در این نوع کشتی است.
گورش در اعیاد و جشن عروسی ترکمن‌ها برگزار می‌شود، خود ترکمن‌ها به این کشتی «گورش» می‌گویند اما عنوان رسمی ملی و بین‌المللی آن «آلیش» است.
با دستور داور و صدای بلند «آلیش» دو کشتی گیر، مبارزه را با گرفتن کمربند یکدیگر به شیوه‌ای خاص، آغاز می‌کنند.
هم اکنون ۵۴ کشور جهان دارای فدراسیون کشتی آلیش هستند. مسابقات قهرمانی این کشتی سنتی از سال ۱۳۸۱ در ایران برگزار شد و تنها نوع کشتی ایرانی است که بانوان نیز در آن فعالیت دارند.
ارگ باستانی آلما دوشن به شماره ثبت ملی ۲۳۱۷۰
ارگ یا دژ باستانی «آلمادوشن» در بلندترین بخش کوهی بلند و استوانه‌ای شکل و منفرد قرار گرفته است، سطح این کوه نسبتا مسطح است.
طول شمالی جنوبی قلعه حدود ۵۰۰ متر و عرض شرقی - غربی آن، بیش از ۱۰۰متر است که آثار و بقایای معماری و آوار و توده‌های لاشه‌سنگ در جای جای سطح این کوه بچشم می‌خورد، آوارهایی که هر کدام بقایای یک بنای عظیم بوده است.
در جنوبی‌ترین سطح این کوه و در نزدیکی لبه پرتگاهی آن بقایای یک بنای مستطیل شکل بزرگ وجود دارد که به نظرمی‌رسد مهمترین ساختمان این قلعه بوده است.
اسم این دژعظیم برگرفته از روستای آلمادوشن (نزدیکترین روستا به آن) است، ارگ آلمادوشن دژی نظامی است که به دوران اشکانی تا قرون میانه اسلامی یعنی قرون ۶ و ۷ هجری قمری تعلق داشته است.
ارس کهنسال راز به شماره ثبت میراث طبیعی ۱۴۱
ارس کهنسال شهر راز امروزه به نمادی از دیرینگی تاریخ و طبیعت دوستی رازی ها تبدیل شده است.
این درخت کهنسال در خیابان شهید بهشتی جنوبی واقع شده و در سالیان گذشته به‌عنوان یکی از مواریث ارزشمند طبیعی استان در فهرست میراث ملی قرار گرفته است.
مسجد قاولقا
این مسجد در روستای قاولقا از توابع بخش جرگلان، در فاصله ۴۰ کیلومتری از مرکز شهرستان قرار دارد، قدمت مسجد حدود ۱۰۰ سال است و ویژگی برجسته آن طرح‌های منحصر به فرد گیاهی دیوارهای داخلی آن است.
نمونه این طرح ها شبیه شاخ قوچ در دستبافته‌های قوم ترکمن از قبیل نمد، فرش و پارچه‌های ابریشمی قابل مشاهده است که تنوع نقش و رنگ بکار رفته در این نگاره‌ها شاد و جالب توجه است.
بقعه شاهزاده نبی غلامان به شماره ثبت ملی ۲۴۲۳۳
بقعه متبرکه شاهزاده نبی(ع) در جنوب غلامان و مشرف به آن قرار گرفته‌است که این بقعه تاریخی در سال ۱۳۱۸ به دستور امیر عباس دیباج حاکم وقت منطقه تجدید بنا شد. بنای امروزی تماماً متعلق به دوره پهلوی اول است.
این بنا به شکل شش ضلعی ایوان‌دار و با مصالح عمده آجر، گچ، ملات گلی و چوب است. این امامزاده در میان مردم منطقه بسیار مورد احترام است و گورستان امروزی غلامان نیز در اطراف آن شکل گرفته است.
روستای گردشگری دویدُخ
روستای دویدُخ از توابع دهستان یکه صعود و نزدیک به آن در بخش جرگلان در فاصله ۷۰ کیلومتری شهر راز مرکز شهرستان قرار دارد.
ترکمن‌های ساکن این روستا از طایفه «تکه» هستند. این روستا دارای بافت معماری سنتی بسیار زیبائی است و مهمترین مرکز بافت قالی دو روی ابریشمین و نیز پارچه‌های ابریشمی و سوزن دوزی‌های سنتی و... است.
حفظ لباس سنتی و اصیل ترکمنی و فرهنگ و آئین های سنتی از ویژگی‌های این روستای هدف گردشگری است.
تفرجگاه مرزی «قرخ امجک» آیرقایه
این تفرجگاه در فاصله یک کیلومتری جنوب غربی روستای مرزی آیرقایه قرار دارد.
این تفرجگاه در میان دره ای از جنس صخره ایجاد شده و دارای پوشش جنگلی و چشمه آب بوده و پوشش جنگلی آن اغلب از درختان و نیز میوه‌های وحشی از قبیل انار، انگور، انجیر و... است.
پارک جنگلی گوی نیک
پارک گوی نیک در فاصله یک کیلومتری غرب روستایی با همین نام در کنار جاده راز - غلامان قرار دارد، فاصله این پارک از شهر راز مرکز شهرستان ۲۰ کیلومتر است.
پوشش جنگلی این بوستان ۶۰۰ هکتاری اغلب ارس است و در امتداد شرق به غرب مرکز شهرستان قرار دارد. این پارک در مسیرگذر مراکز پر جمعیت جرگلان و غلامان قرار دارد و با توجه به امکاناتی از قبیل آب شرب، مجتمع خدماتی بهداشتی، آلاچیق و.. شرایط توقف و استراحت مسافران و گردشگران را فراهم کرده است.
روستای راستقان
راستقان از توابع دهستان راستقان، بخش غلامان از روستاهای مرزی شهرستان راز و جرگلان است. این روستا با ۳۰۰ خانوار و هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت در ۶۰ کیلومتری شمال شهر راز مرکز استان واقع شده است.
زبان و گویش اهالی راستقان تاتی است. جاذبه‌های این روستا، علاوه بر فرهنگ سنتی و آیین‌های محلی، باغ پادشاهی، بقعه شاهزاده حمید، چشمه سید نصیب و... است و صنایع دستی آن دست بافته‌های کرکی از قبیل کلاه، دستکش و شال کرکی است.
انتهای پیام/آ/س
