خبرگزاری فارس - اردبیل|رحیمه شاکر: قالی‌بافی هنر دیرین مردم اردبیل که در این سال‌ها کسب رزق و روزی بهانه‌ای شده برای استقبال دوباره از این هنر در میان بانوان و دختران اردبیلی و گره تار و پود در نان عامل اصلی رونق دوباره این صنعت و زنده شدن یادگار مادرهای این سرزمین باشد.
بر همین اساس گفت‌وگو کردیم با گُلی مردانه بانوی فداکاری که با راه‌اندازی کارگاه‌های قالی‌بافی در مناطق حاشیه‌نشین اردبیل و آموزش رایگان و ترویج هنر قالی‌بافی در بین زنان و دختران این مناطق تلاش کرده تا در کسب روزی حلال ساکنان مناطق محروم اردبیل نقشی ایفا کند.
فارس: خانم مردانه کار قالی‌بافی را از کجا و چگونه شروع کردید؟
مردانه: تاریخ آشنایی من با قالی‌بافی به اتمام تحصیلات دانشگاهی و عدم کسب نتیجه از آزمون‌های استخدامی برمی‌گردد که به همراه همسرم در دوره‌های آموزش قالی‌بافی در کارگاه‌های آموزش صنایع‌دستی استان برای یادگیری این هنر حضور پیدا کردم و اولین کار ما نیز با بافت یک تابلو فرش کوچک در منزل آغاز شد.
با اضافه شدن هر گره و رجی که به این تابلو، ذوق و علاقه ما به این کار بیشتر و سبب ادامه کار شد که با گذشت زمان این علاقه و ذوق ورود ما به حوزه قالی و قالی‌بافی را رقم زد و در طی این سال‌ها که با فراز و فرودهای بسیاری نیز همراه بود، آشنایی با انواع نخ‌ها، انواع نقشه‌ها، خواندن نقشه، بافت از روی نقشه، پرداخت فرش و رنگرزی، تجربه‌هایی بود که به دست آوردیم.
با فروش دو تکه طلای خانگی قالی‌بافی را شروع کردم
فارس: میزان سرمایه اولیه آموزش و اشتغال در قالی‌بافی چقدر است؟
مردانه: کار قالی‌بافی فرصت‌ها و بخش‌های متنوعی برای اشتغال دارد که بر حسب علایق افراد می‌توانند در حوزه‌های مختلف از جمله طراحی نقشه، بافت قالی، رنگرزی، پرداخت فرش، ساخت دارقالی و ابزار و وسایل لازم برای بافت قالی و یا آموزش این هنر مشغول به فعالیت شوند.
البته باید دوره‌های آموزشی را سپری کرده و مهارت‌های لازم را کسب کنند و سرمایه مالی اولیه نیز بر طبق علایق افراد و زمینه‌های مختلف فعالیت می‌تواند متغیر باشد که معمولا افراد جویای کار با کمترین سرمایه هم می‌توانند در کار فرش و قالی‌بافی مشغول فعالیت شوند زیرا قالی و قالی‌بافی هنری است که از قدیم طرفداران خاص خود را داشته و در حال حاضر با اقبال خوبی همراه بوده و به‌عنوان یک کالای لوکس بازار خوبی برای کار دارد.
به جرات می‌توانم بگویم که ما این کار را از صفر شروع کردیم و با فروختن دو تکه طلای خانگی (گردنبند خود و دخترم) سرمایه اولیه شروع قالی‌بافی را تامین کردیم و امروز پس از گذشت سال‌ها از آن زمان به لطف خداوند و تلاش و پشتکار توانسته‌ایم موفق بوده و زمینه اشتغال بیش از ۵۰ نفر دیگر را در این کار فراهم کنیم.
هدفم ارتقای سطح زندگی بانوان و دختران مناطق حاشیه‌نشین است
فارس: علت اصلی انتخاب مناطق حاشیه‌نشین اردبیل برای فعالیت شما در این کار چیست؟
مردانه: در وهله اول باید بگویم که من از این مردمی که در کنارشان کاربافندگی انجام می‌دهم جدا نبوده و در کنار همین انسان‌ها زندگی می‌کنم و با کم و کیف زندگی اهالی این مناطق آشنا هستم، اما مهم‌ترین دلیلی که می‌توانم به آن اشاره کنم تلاش برای ارتقای سطح زندگی بانوان و دختران مناطق حاشیه‌نشین و محروم به‌واسطه هنر قالی‌بافی است.
اغلب به‌واسطه احاطه‌ای که فقر بر مناطق حاشیه‌نشین اکثر شهرها دارد، زنان و دختران ساکن در این محدوده‌ها بیش از سایر گروه‌ها در معرض خطرات و مسائل و مشکلات هستند و همین عامل اصلی راه‌اندازی کارگاه قالی‌بافی و ارائه آموزش رایگان قالی‌بافی به زنان و دختران علاقه‌مند به این هنر در مناطق حاشیه‌نشین شهر اردبیل بود و به لطف خدا توانستیم قدم‌های موثری در اشتغال بانوان این محلات برداریم.
تبیین جایگاه فرش اردبیل مهم‌ترین مسئله است
فارس: چه مواردی می‌تواند به پیشرفت و توسعه صنعت قالی‌بافی کمک کند؟
مردانه: تبیین جایگاه فرش اردبیل مهم‌ترین مسئله‌ای است که از سوی اتحادیه فرش استان و تولیدکننده‌های قالی می‌تواند به هموار شدن مسیر توسعه این صنعت کمک کند، در حال حاضر برخی از تولیدکنندگان فرش استان‌های همجوار کارگاه‌های قالی‌بافی در اردبیل راه‌اندازی کرده‌اند و بسیاری از فرش‌های تولیدی استان‌های به‌نام و مشهور در زمینه فرش، توسط بافندگان متبحر اردبیلی بافته می‌شود.
در صورت ساماندهی بافندگان و صیانت از اعتبار فرش استان، جایگاه فرش اردبیل در کشور احیا و چه بسا در میان خیلی از استان‌ها موفق‌تر بوده و جز رتبه‌های برتر این صنعت در سطح کشور و حتی دنیا باشد.
ورود مصالح و نخ‌های نامرغوب به اردبیل که خود در عرصه تولید نخ و رنگرزی حرف‌هایی برای گفتن دارد، کمر صنعت فرش اردبیل را شکسته است و بافندگانی به‌خاطر فشارهای مالی مجبور به استفاده از این مصالح نامرغوب شده و در نهایت کیفیت کار پایین آمده و راه صادرات این محصول در استان بسته می‌شود.
سود بافت فرش در جیب واسطه‌ها سرریز می‌شود
از سوی دیگر افزایش واسطه و دلال‌های فرش در بازار باعث شده تولیدات مرغوب بافندگان به بهانه‌های مختلف زیرسوال برده شود و فرش تولیدشده با حداقل قیمت از تولیدکنندگان خریداری و سود بافت فرش در جیب واسطه‌ها سرریز شود.
از طرفی رقابت ناسالم بین تولیدکننده‌های فرش در اردبیل ضربه کاری بر بدنه این صنعت است در حالی که صنعت فرش جزو معدود صنایعی است که میزان کافی درآمد و ظرفیت را برای اشتغال داشته و به جرات می‌توان گفت هیچ تولیدکننده‌ای در این کار شکست نمی‌خورد.
به جای استفاده از مصالح نامرغوب در بافت فرش و برخی بداخلاقی‌های کاری و سنگ لای چرخ این صنعت گذاشتن، تلاش در جهت توسعه، ارتقا و رساندن فرش اردبیل به جایگاه واقعی در دنیا می‌تواند افق روشنی برای این صنعت رقم بزند.
حمایت از کارگاه‌های کوچک منجر به توسعه اشتغال می‌شود
فارس: به عنوان یک کارآفرین چه انتظاری از جامعه و مسؤولان دارید؟
مردانه: بیشتر فعالان صنایع کوچک و کارآفرین‌ها افرادی هستند که با حداقل سرمایه در جهت اشتغال‌زایی تلاش می‌کنند و حمایت کافی از این افراد از سوی مسؤولان و مردم مهم‌ترین خواسته و دغدغه این افراد است و اشتغال‌زایی صرفا در کارخانه‌های بزرگ و صنعتی خلاصه و تعریف نمی‌شود.
چه بسا افرادی بوده‌اند که سال‌ها از طریق کار در همین کارگاه‌های کوچک درآمد کسب می‌کنند و اداره امور زندگی خیلی از خانوارهای حاشیه شهرها از همین راه تامین می‌شود و حتی خانواده‌هایی داشتیم که با آموزش و شروع کار صنایع‌دستی بسیاری از مشکلات زندگی خود را پشت سرگذاشته‌اند.
از این رو وقتی عده‌ای با همت خود در جهت اشتغال‌زایی که هدف اصلی جامعه است گام برداشته و تلاش می‌کنند، حمایت و پشیتبانی و تلاش در جهت رفع مسائل و مشکلات این افراد می‌تواند در رسیدن به این هدف جمعی نقش چشم‌گیری ایفا کند.
به‌عنوان مثال افزایش سالانه هزینه‌های جاری از جمله هزینه اجاره‌بهای کارگاه‌ها، مهم‌ترین مشکل پیش روی ما و سدی برای ادامه این کار است که تداوم این روند حتما منجر به تعطیلی کارگاه خواهد شد که علاوه بر ما گریبان‌گیر خانوارهایی خواهد شد که عایدی و درآمدشان به فعالیت در این کارگاه‌ها بستگی دارد.
این در حالی است که در بسیاری از موارد شنیده می‌شود زمین‌های رایگان برای احداث کارخانه‌ها و صنایع در اختیار صاحبان سرمایه قرار می‌دهند غافل از این‌که همین کارگاه‌ها سرمایه بزرگتری به نام امید و تلاش این مردم دارد و می‌تواند در صورت حمایت، ظرفیت بالایی برای اشتغال‌زایی نسبت به خیلی از صنایع داشته باشد.
رفع مشکلات صادرات فرش و کاهش تعرفه‌های گمرکی سبب رونق تولید فرش می‌شود
فارس: آیا پیشنهادی برای توسعه بیشتر قالی‌بافی دارید؟
مردانه: اجازه صادرات فرش و اصلاح قوانین مربوط به آن و کاهش تعرفه‌های گمرکی می‌تواند روزنه امید برای تولیدکنندگان و بافندگان فرش باشد، وقتی بازارهای جهانی مخصوصا بازار کشورهای همسایه تشنه فرش ایرانی است و می‌تواند منبع خوبی برای ارزآوری در کشور به حساب بیاید.
نادیده گرفتن این موضوع و سخت‌گیری برای حضور فرش ایرانی در بازارهای جهانی خیانت بزرگ در حق تولیدکنندگان فرش و از آن مهم‌تر بی‌وفایی و بدعهدی به نام بزرگ ایران و دستاوردهای ایرانیان است.
از سویی دیگر فشارهای مالی و ترس از نبود بازار تقاضا و عدم فروش تولیدات کابوس بسیاری از بافندگان فرش است که آن‌ها را مجبور می‌کند فرش‌های خود را روی دارهای قالی و با قیمت پایین‌تر پیش فروش کنند که رفع موانع مربوط به صادرات این کالا می‌تواند گره‌گشای بسیاری از مشکلات تولیدکنندگان فرش باشد.
حفظ و حراست از این میراث گرانقدر لازم وضروری است
فارس: اگر حرف و سخن ناگفته‌ای مانده بگویید.
مردانه: طرح و نقشه‌های مناطق مختلف در ایران متفاوت و مختص آن منطقه است و به تبع آن استان اردبیل نیز طرح و نقشه‌های خاص خود را دارد از جمله ماهی میراشرف، قیچی نقشه، سینی نقشه و یروتچی نقشه که به ثبت جهانی رسیده‌اند.
حفظ و حراست از این میراث گرانقدر مسئله‌ای است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و خطری که با کامپیوتری شدن طرح‌ها نقشه‌خوانی سنتی را تهدید می‌کند را جدی گرفت که با ساخت آموزشگاه‌ها و مدارس صنایع علاوه بر قالی‌بافی بسیاری از هنرهای قدیمی و صنایع‌دستی دیگر را می‌توان احیا و در بین علاقه‌مندان ترویج و زمینه اشتغال خیل عظیمی از جوانان این کشور را فراهم کرد.
این‌که اتحادیه فرش استان تا چه حد در احیا و حفظ و حراست از نقشه و طرح‌های قدیمی اردبیل موفق عمل کرده جای سوال دارد اما قطعا تلاش برای احیای طرح‌های قدیمی و تلفیق آن با سلایق و تقاضای امروز به ارائه آثار نو و تازه‌ای نیز منجر خواهد شد.
هرج و مرج در قیمت‌گذاری و تعیین قیمت فرش‌های بافته‌شده موضوع دیگری است که ورود اتحادیه فرش به این مسئله می‌تواند گره‌گشا باشد، راهکار مناسبی که اتحادیه فرش یکی از استان‌ها نسبت به حل این مشکل ارائه کرده بود قیمت‌گذاری و تعیین دستمزد بافندگان فرش از طریق کارشناسان اتحادیه فرش پس از بررسی فرش بافته‌شده بود که از مزایای این کار می‌توان به تعیین عادلانه قیمت بین بافندگان و خریداران فرش اشاره کرد.
نکته دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد نبود تفاوت و تمایز میان صاحبان مجوز فعالیت در کار بافت فرش با بافندگان سنتی و خانگی است و نبود مزایا و امتیازات برای صاحبان پروانه کسب، دوندگی برای گرفتن مجوز و پروانه فعالیت را تلاش بیهوده‌ای کرده است.
ارائه تسهیلات به کارآفرینان راه پیشرفت صنعت فرش را هموارتر می‌سازد
در حالی‌که با اختصاص تسهیلات و اعتبار به کارآفرینان این صنعت می‌شد راه توسعه و پیشرفت این صنعت را هموارتر کرد، البته وام کم‌بهره تولید به مبالغ محدود به بافندگان فرش تعلق می‌گیرد که از همان ماه اول باید اقساط وصول شوند در صورتی‌که کار فرش دیر بازده بوده و اتمام یک فرش ۶ متری چندین ماه زمان می‌برد.
از این رو بسیاری از بافندگان فرش مجبور به پیش‌فروش می‌شوند در حالی که با دادن فرصت در بازپرداخت این وام‌ها می‌شد حمایت بیشتری از بافندگان فرش انجام داد که امیدواریم این تربیون باعث شود تا توجه مسؤولان نسبت به هنر و کار قالی جلب و در جهت رفع چالش‌های فعالان این کار گامی بردارند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اردبیل، گویا حمایت، توجه و ارج نهادن به کار یک کارآفرین مهم‌ترین خواسته و مطالبه اوست، کسی که در حواشی شهر اهداف بزرگی را دنبال می‌کند و حفظ و صیانت از اعتبار زنان و دخترانی که در بحبوحه مسائل و مشکلات می‌توانند آسیب پذیر باشند را یک کار ارزشی می‌داند و با دستانی تنها اما با عزم و اراده‌ای بلند که تلاش می‌کند به واسطه آموزش صنایع‌دستی در مناطق محروم اردبیل رزق و روزی حلال بر سر سفره‌های مردم بیاورد.
اگر سخاوت‌مندانه بخواهیم قضاوت کنیم این افراد لایق حمایت و پشتیبانی هستند، زیرا افتادن و شکست خوردن انسان‌هایی چون گلی مردانه شکست خوردن چندین خانوار و چند صد نفر است.
انتهای پیام/۳۴۶۳/ی
