صادق رشیدی عضو هیأت علمی و بسیج اساتید دانشگاه فرهنگیان استان تهران در گفتوگو با خبرنگار تعلیم و تربیت خبرگزاری فارس با اشاره به وضعیت فعلی آموزش و پرورش، اظهار کرد: بدون شک در مقایسه با گذشتههای بسیار دور، وضعیت فعلی آموزش و پرورش ما به مراتب بهتر است اما به دلایل بسیاری، به نقطه مطلوب و عالی نرسیده است.
وی توضیح داد: در طی دورههای مختلف، دولتها بر اساس یک برنامهریزی جامع و حساب شده و آینده نگرانه با آموزش و پرورش برخورد نکردند؛ به دلیل همین فراز و فرودهای متفاوتی که وجود داشته است، چالشها و مشکلات کلیدی و اصلی نظام آموزش و پرورش حل نشد بلکه به شکل و شمایل دیگری درآمد.
* برنامهریزان نظام آموزشی بر اساس نگاه به آینده، تصمیمگیری نمیکنند
رشیدی با بیان اینکه مشکلات کلیدی آموزش و پرورش همچنان پابرجاست، گفت: علت اصلی این است که برنامهریزان نظام آموزشی ما بر اساس نگاه به آینده، تصمیمگیری نمیکنند.
وی با اشاره به این نکته که برای تغییرات اساسی در نظام آموزش و پرورش، مطالعات و تحقیقات آینده پژوهی صورت نمیگیرد، افزود: مسؤولان بر اساس خط و مشیهای سیاسی دوران خودشان با آموزش و پرورش برخورد میکنند.
*برخی دانشآموزان تا پایه پنجم هنوز فاقد سواد خواندن و نوشتن هستند
عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان تصریح کرد: اگر آیندهنگری وجود داشت، اگر فلسفه وجود نظام آموزش و پرورش و تربیت معلم درست درک میشد، اگر موضوع تربیت نسلهای بعدی در نظام آموزش و پرورش فقط در سطح تئوری و شعار باقی نمیماند، الان در تأمین نیروی مورد نیاز آموزشی هم دچار مشکلات فعلی نبودیم.
وی افزود: عدهای در صدد برچیدن ساختار تربیت معلم به روش فعلی بودند که نتیجهاش رکود و رخوت تشکیلات تربیت معلم ما طی سالها بوده است، و امروز پیامد آن تصمیمات، کمبود معلم است؛ سپس برای جبران کمبود نیروی انسانی، در سالهای بعدی که موضوع آموزش و پرورش و تربیت معلم جدیتر شد، با کمال تأسف استخدامهای بیاساس و بی رویهای صورت گرفت و افراد بدون گذراندن دورههای تربیت معلم، بدون گذراندن دورههای مهارتآموزی و کارورزی، با پایینترین معدل و مدارک تحصیلی وارد نظام آموزش و پرورش شدند.
رشیدی اضافه کرد: لاجرم پیامد این تصمیم بیاساس و بیبرنامه، مشکلات آموزشی در مدارس است؛ بهگونه ای که در برخی از مناطق، دانشآموزان تا پایه پنجم هنوز فاقد سواد خواندن و نوشتن هستند. چه کسی مسؤولیت این پیامدهای وخیم و دردناک را بر عهده میگیرد؟
وی با بیان اینکه فردی که حتی یکبار تجربه مدیریت کلاس و تجربه مواجهه با دانشآموزان را نداشته است، کسی که هیچ شناختی از مفهوم یادگیری ندارد، بر اساس کدام معیار و ملاک تأیید صلاحیت شده است؟، افزود: این گرفتاریها ناشی از همان فقدان نگاه به آینده و عدم درک درست و عمیق از فلسفه آموزش و پرورش بوده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان تصریح کرد: عدهای تصور میکردند که آموزش و پرورش لابد یک اداره است که اصلا مهم نیست چه کسی با چه ویژگیهایی در آن استخدام میشود؛ تعداد زیادی از معلمانی که بدون طی کردن دورههای کارورزی و تربیت معلم وارد آموزش پرورش شدهاند، صرفا با هدف استخدام و اشتغال و ارتزاق وارد ساختار آموزشی شدند؛ در حالی که بهتر بود اگر هدف فقط استخدام ایجاد اشتغال بود، آنها را در بخشهای اداری استخدام میکردند و نه در هسته مرکزی آموزش و پرورش یعنی مدرسه و محیط آموزشی.
وی با بیان اینکه لطمههای بسیاری به پیکره جامعه ما وارد شده است، گفت: فردی که 12 سال از عمر خود را با معلمان بیصلاحیت سپری کرده باشد، بی شک فرد مفیدی برای جامعه نخواهد بود. چون حتی کوچکترین مهارتها را هم نیاموخته است، چه برسد به سوادهای مختلف اجتماعی و ارتباطی و عاطفی و غیره؛ علت را باید در جایی جستوجو کرد برنامه مدونی برای تأمین نیروی با صلاحیت مورد نظر در کار نبود.
* بیشترین مشکلات آموزش و پرورش
رشیدی در پاسخ به این پرسش که «بیشترین مشکلات آموزش و پرورش چیست؟»، گفت: فقدان دانش، بینش و آگاهی کافی و لازم در بین معلمهایی که بدون طی کردن دورههای مهارتآموزی وارد آموزش و پروش شدند، فقدان تکریم مقام و منزلت معلم از سوی رؤسای مدارس و ادارات مناطق و فقدان رویکرد شایسته محور در جذب و استخدام معلم و انتصاب مدیران از جمله مشکلات است.
وی با اشاره به انتصاب افراد غیردلسوز، غیر مرتبط و نا آشنا با فضای آموزش و پرورش به عنوان مدیر و معاون در بدنه نظام آموزش و پرورش که از سازمانها و ارگانهای دیگر مأمور می شوند، افزود: این افراد عمدتاً در سازمان یا دستگاه استخدامی خود، ناموفق بودهاند و برای گرفتن پستهای سازمانی به طرق مختلف وارد ساختار آموزش و پرورش میشوند.
*هدررفت اعتبارات با تشکیلات گسترده
عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان ادامه داد: گستردگی تشکیلات سازمانی و اداری آموزش و پرورش در سراسر کشور که باعث هدر رفت اعتبارات می شود، وجود برخی نیروی انسانی مازاد و ناکارآمد و غیر متخصص در ساختار اداری و سازمانی آموزش و پرورش، فقدان روابط خوب و مؤثر اولیای دانشآموزان با مدارس و متقابلاً ضعف روابط برخی از معلمان با اولیای دانشآموزان برای حل و فصل مشکلات و
فقدان مهارتهای مختلف اجتماعی، هنری، رسانهای، رایانهای و...، در بین معلمانی که بعضاً بدون تأیید صلاحیت همه جانبه وارد آموزش و پروش شدهاند، از جمله مشکلات این وزارتخانه است.
وی تصریح کرد: فقدان روشها و شیوههای جدید آموزشی و عدم برخورداری از دانشهای مرتبط با تکنولوژی آموزشی، وجود مدیران غیرخلاق و بیتفاوت به مسائل و مشکلات مدارس که قدرت تصمیمگیری هم ندارند، نگاه ابزاری به معلم و انتظارات فرا آموزشی و فرا تربیتی از معلمان برای انجام انواع فعالیتها و کارهایی که اساساً در حیطه تخصص و وظایف آنها نیست و تأکید بر حفظ کردن محتوا و مطالب کتابهای درسی، به جای فهم و کاربردی کردن آنها،
تألیف و تدوین منابع درسی غیرمهارتی و غیرکاربردی برای مقاطع مختلف تحصیلی و عدم توجه به علوم و دانشهای روز را میتوان از دیگر مشکلات آموزش و پرورش ذکر کرد.
رشیدی ادامه داد: از دیگر مشکلات میتوان به عدم توجه به پرورش روحیه میهن دوستی و عدم توجه به پرورش روحیه مشارکت جمعی در مدارس، تبیین نادرست و جزمی و نا مفهوم مبادی دینی و عقیدتی با روشهای سلبی، فقدان دانش اقدام پژوهشی برای کشف مسائل و حل آنها با روشهای علمی، فقدان توجه به رشتههای هنری، برای پرورش قدرت خلاقیتهای متعدد دانشآموزان و فقدان آموزش مهارتهای مختلف که در سنین جوانی میتواند منجر به کارآفرینی شود، نام برد.
وی افزود: همچنین فقدان عدالت و توازن در توزیع امکانات آموزشی در بین مدارس مختلف، فقدان توجه به میراث فرهنگی، هنری و دینی در قالب بستههای آموزشی متنوع با هدف ارتقای سواد فرهنگی و دینی دانشآموزان، ترویج گرایش به سمت دانشگاه بهجای ترویج روحیه مهارت محوری و آموزش مهارتهایی که میتواند منجر به شغلهای مفیدی برای جامعه شود، فقدان برنامهریزیهای بلند مدت و آیندهنگر برای تربیت انسانهای کارآمد و مهارت محور، دخالت شخصیتهای سیاسی فاقد تخصص در تعیین خط و مشی تربیتی و فرهنگی و آموزشی مدارس، مصرف اعتبارات و بودجه آموزش و پرورش در جهت برنامههای شعاری و فرمایشی که هیچ تأثیری در ارتقای سطح کیفی سازوکار آموزشی نداشته است و عدم تخصیص اعتبارات لازم برای حل مشکلات مادی و رفاهی معلمان از دیگر موارد است.
* رئیس جمهور فرهنگی بیتردید برای حفظ کرامت و منزلت اهل فرهنگ تلاش خواهد کرد
عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان با اشاره به ویژگیهای رئیس جمهور موفق، اظهار کرد: اگر باور داشته باشیم که نا امیدی و بدبینی ناشی از مشکلات اقتصادی در بین عموم مردم، با رویکرد فرهنگی قابل حل است بی شک باید بپذیریم که یک رئیس جمهور موفق، کسی است که نگاه ویژه و عملیاتی به موضوع فرهنگ دارد.
وی با تأکید بر اینکه فرهنگ زیر ساخت تمام موضوعات است، افزود: تأکید میکنم زیرساخت تمام مسائل و موضوعات است؛ اجازه بدهید مثالهایی بیاورم تا اثبات کنم فرهنگ چه کارهایی میکند و عدم توجه به فرهنگ چه آسیبهایی میزند؛ شما میدانید که درصدی از جامعه در بهترین وضعیت اقتصادی و مادی قرار دارند، یعنی برخیها آنقدر دارند که نیازی ندارند تا پایان عمر کار کنند، اما در همین قشر از جامعه، تمایل به تشکیل خانواده و ازدواج، کم رنگ است، چرا؟ چون اینجا موضوع دیگر اقتصادی نیست. بلکه فرهنگی است.
رشیدی با بیان اینکه فرهنگ را نباید مختص به قشر خاص دانست، اضافه کرد: همین نگاه تک بعدی باعث میشود که ما در زندگی اجتماعی و در سطح عموم مشکلات فرهنگی بسیاری داشته باشیم؛ رئیس جمهور فرهنگی کسی است که به مبادی و مؤلفههای مهم فرهنگ آشناست اعم از هنر، رسانه، فضای مجازی، حوزه نشر، کتاب و مطبوعات.
وی افزود: رئیس جمهور فرهنگی بیتردید برای حفظ کرامت و منزلت اهل فرهنگ تلاش خواهد کرد؛ در غیر این صورت مهمترین گروه اجتماعی را نسبت به خود و دولتش ناامید خواهد ساخت؛ رئیس جمهور فرهنگی، با دردها و مشکلات فرهنگیان بیشک آشناست؛ رئیس جمهور فرهنگی بیشک در پی توزیع عادلانه توجه خودش به سلایق مختلف فرهنگی است و مشکلات اقتصادی و سیاسی نباید منجر به فراموشی فرهنگ شود.
* وزیر آینده آموزش و پرورش چه اقداماتی باید انجام دهد؟
عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان به ویژگیهای وزیر آموزش و پرورش آینده اشاره کرد و گفت: داشتن قدرت رهبری اصیل (Authentic Leadership) که یکی از روش نوین در مدیریت و رهبری سازمانی است، تسلط و اشراف به حوزه تعلیم و تربیت، قدرت تصمیمگیری و برخورداری از تفکر راهبردی، دارای تخصص دانشگاهی در حوزه تعلیم و تربیت، مواجهه میدانی و بالینی با محیط های آموزشی بدون تبعیض در انتخاب منطقه برای ارزیابی مشکلات و داشتن روحیه جهادی برای رفع مشکلات و موانع جدی در کوتاهترین زمان است.
وی ادامه داد: از اقداماتی که وزیر آموزش و پرورش باید انجام دهد، میتوان به داشتن نگاه فراجناحی و پرهیز از اعمال نگرشهای سیاسی در حوزه تعلیم و تربیت، توجه ویژه به مناطق محروم و تصمیمات عملیاتی برای ایجاد توازن آموزشی در بین مناطق مختلف، انتخاب و انتصاب نیروهای دلسوز و آشنا با مشکلات آموزش و پرورش، توجه ویژه به منزلت و مقام اجتماعی معلمها و ترویج فرهنگ تکریم معلم در بخشهای مختلف اداری و سازمانی و شفافسازی نظام اداری و سازمانی در آموزش و پرورش اشاره کرد.
رشیدی افزود: توجه به سازوکارهای آموزشهای دیجیتال و مجازی به منظور برخورداری دانشآموزان مناطق محروم از معلمهای درجه یک و برداشتن فاصله طبقاتی در امر آموزش و توزیع متوازن امکانات رفاهی و آموزشی و قدرت تشخیص مسائل و تجویز راهبردهای عملیاتی برای حل آنها، نظارت مستمر و قاطعانه بر عملکرد مدیران در سطوح مختلف سازمانی و اداری و حمایت های راهبردی برای ارتقای دانشگاه فرهنگیان در تمام سطوح سازمانی و علمی از دیگر مواردی است که وزیر آموزش و پرورش میتواند انجام دهد.
وی به ارائه پیشنهاداتی برای بهبود شرایط آموزش و پرورش پرداخت و اظهار کرد: اصلاح روشهای ارزیابی عملکرد سالانه معلمها بر اساس معیارها و شاخصهای علمی و مهارت محور، ترویج و نهادنیه کردن سیاست شایسته سالاری در جذب معلم در دانشگاه فرهنگیان، توجه به عملیاتی کردن ابعاد مختلف سند تحول آموزش و پرورش، توجه به ارتقای منزلت و مقام معلم در جامعه با تأکید بر بیانات مقام معظم رهبری در سال 1397، اصلاح روشهای تأیید صلاحیتهای علمی و عمومی برای جذب نیروی انسانی، استفاده از مدیران جوان، با نشاط، متدین و نخبه فرهنگی در مدیریت مدارس و ادارات آموزش و پرورش و ترویج همدلی و همگرایی بین خانوادهها و نظام آموزش و آموزش و پرورش برای حل مشکلات مدارس از جمله پیشنهادات است.
عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان ادامه داد: از دیگر پیشنهادات میتوان به جلوگیری از نفوذ عناصر و افراد غیر متخصص و نا آشنا با فلسفه تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش، جلوگیری از دخالت اشخاص مرتبط با مجاری قدرت در تعیین صلاحیت نیروی انسانی در بدو استخدام، بهرهگیری از متخصصان تکنولوژی آموزشی در جهت ارتقای توانمندیهای نوین آموزشی معلمان، چابکسازی تشکیلات سازمانی و اداری آموزش و پرورش در کل کشور، توجه ویژه به وضعیت رفاهی و اقتصادی معلمان و خانواده آنها و بهره گیری از مشاوران درجه یک علوم روانشناسی برای حل مسائل دانش آموزان در مناطق مختلف اشاره کرد.
وی ادامه داد: اصلاح نظام ارزشیابی توانمندی دانشآموزان در مقاطع مختلف تحصیلی، پرهیز از تحمیل نگرشها و سلایق سیاسی در تصمیمگیریهای کلان، اصلاح روشهای تدوین و تألیف کتابهای درسی با تأکید بر دانشهای کاربردی و نظارت بر محتوای کتابهای درسی با تشکیل کارگروههای تخصصی در دانشگاه فرهنگیان از جمله دیگر پیشنهادات است.
رشیدی اظهار کرد: دانشآموزانِ امروز، نیرویهای انسانی کارآمد فردا هستند. برای داشتن نیروی انسانی شاداب و کارآمد در کشور، تربیت جوانان مهارت محور و خلاق در طی 12 سال تحصیل در آموزش و پرورش ضروریترین سیاست و نیاز کنونی ماست؛ قرار نیست همه افراد وارد دانشگاه شوند و یا به دلیل عدم قبولی در دانشگاه، زانوی ناامیدی بر آغوش بگیرند.
وی افزود: داشتن مهارتهای تخصصی و پرورش توانمندیهای مهارتی، نگرانیهای شغلی را هم بر طرف می سازد. فرهنگ پشت میزنشینی باید به فرهنگ کارآمدی و کار آفرینی تغییر کند. این مسأله از بدو ورود به مدرسه در طی 12 سال میتواند به ثمر بنشیند. اما لازمه عملیاتی شدن این سیاست، تغییر روش های تدریس، اصلاح منابع درسی، و بهکارگیری معلمهای مهارت محور است؛ معلمی که فاقد هرگونه مهارت و بینش و دانش نوین باشد، باری بر دوش نظام آموزش و آموزش و پرورش است.
# انتخابات 1400
انتهای پیام/