به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، میعانات گازی یکی از محصولات فرعی مهم فرآیند استخراج گاز طبیعی است. به دلیل ضرورت تولید پایدار و مصرف گاز طبیعی در کشور و اهمیت برداشت گاز از میادین مشترک، تولید این هیدروکربن با ارزش برخلاف نفت خام اجتناب‌ناپذیر است. زیرا در صورت تداوم تحریم‌ها می‌توان درب چاه‌های نفت را بست ولی درباره میعانات نمی‌توان این کار را انجام داد زیرا این هیدروکربن از میادین گازی و به همراه گاز استخراج می‌شود و با توجه به نیاز کشور به گاز، امکان کاهش تولید میعانات گازی وجود ندارد.
در حال حاضر به جز حدود 700 هزار بشکه در روز میعانات گازی که به پالایشگاه ستاره خلیج فارس، پتروشیمی‌ها و برخی از پالایشگاه‌های دیگر داده می‌شود، همچنان مقادیر قابل توجهی میعانات گازی مازاد وجود دارد که هر چند آماری رسمی از آنها موجود نیست، اما وجود ابرنفتکش‌های حاوی میعانات گازی در عسلویه موضوعی است که به راحتی وقوع بحران انبارش میعانات گازی ایران را اثبات می‌کند.
* هزینه هنگفت انبارش میعانات گازی ایران روی آب
بازار 3 میلیون بشکه‌ای میعانات گازی در دنیا در مقایسه با بازار 90 میلیونی نفت خام عدد ناچیزی محسوب می‌شود که به راحتی امکان رصد و شناسایی محموله‌های صادراتی میعانات گازی را فراهم می‌کند. بنابراین صادرات میعانات گازی به راحتی تحریم‌پذیر است و پس از تجربه تحریم‌های سال 1391 از سال 1397 به بعد نیز این موضوع نمود پیدا کرده است.
در حال حاضر ایران در مواجه با تحریم‌ها، میعانات خود را در مخازن خشکی و روی دریا ذخیره می‌کند که نگهداری این حجم از ماده‌ای که به شدت اشتعال‌زاست، هزینه‌های هنگفتی در پی دارد. کرایه 4 ماهِ هر نفتکش میعانات گازی برابر با ارزش ذاتی این محصول می‌شود و پس از آن کشور باید ضرر نیز بدهد، زیرا این ماده‌ی بدبو را حتی در محیط زیست و آب دریا نیز نمی‌توان ذخیره یا رها کرد.
البته ایران برخی محموله‌های میعانات گازی خود را اجبارا در بازارهای خاکستری به بهایی کم به فروش می‌رساند اما این راهکار نیز گره‌گشا نخواهد بود زیرا در فصول سرد سال که مصرف گاز طبیعی در داخل کشور افزایش پیدا می‌کند، ناگزیر میعانات بیشتری نیز به همراه گاز از میادین گازی تولید می‌شود و چالش‌های این موضوع نیز دو چندان خواهد شد.
* طرح پالایشی سیراف گزینه‌ای برای حل بحران انبارش میعانات گازی
بدون شک راهکار اصولی برای رهایی از مسئله انبارش میعانات گازی مازاد و تبدیل تهدید تحریم به فرصت، پالایش میعانات گازی در داخل کشور و تبدیل آن به فراورده‌های با ارزش افزوده است. تجربه‌ای که دقیقاً در پالایشگاه ستاره خلیج فارس رخ داد. افتتاح پالایشگاه ستاره خلیج فارس نه تنها کشور را از واردات بنزین کاملاً بی نیاز کرد، بلکه مشکل ذخیره‌سازی 400 هزار بشکه در روز میعانات گازی را نیز حل کرد. این پالایشگاه امروز در کشور سودآوری قابل قبولی دارد و در کنار تولید محصولات باارزشی مثل بنزین، گازوئیل و گازمایع، باعث پدید آمدن اشتغال‌زایی‌های مستقیم و غیر مستقیمی نیز شده است.
در همین راستا احداث پالایشگاه میعانات گازی سیراف فرصتی است که می‌تواند تقریباً به طور کامل تحریم میعانات گازی را خنثی کند. ساخت این پالایشگاه با شروع تکمیل فازهای پارس جنوبی کلید خورد و خردادماه سال ١٣٩۴ بود که به منظور پرهیز از خام فروشی این ماده ارزشمند و برداشت حداکثری گاز از میدان مشترک پارس جنوبی، عملیات اجرایی طرح فراگیر پالایشی سیراف آغاز شد.
طراحی این پالایشگاه ابتدا با انتخاب 8 سرمایه‌گذار به صورت یک مجتمع پالایشی با ٨ واحد به ظرفیت۶٠ هزار بشکه در روز آغاز شد. با گذر زمان به دلیل وجود مشکلاتی از جمله ایرادات اساسی در طرح اولیه وزارت نفت، ناتوانی در تامین مالی این طرح و نیز اختلاف سرمایه‌گذاران با هم دستخوش تغییراتی در ظرفیت پالایشی طرح، ترکیب سرمایه‌گذاران و تغییر زنجیره ارزش نهایی خود شد.
از زمان کلنگ‌زنی این مجموعه تاکنون اقداماتی نیز برای پیشبرد این پروژه انجام شده است، از جمله تسطیح و آماده‌سازی زمین، تحویل بسته کامل مهندسی طراحی پایه، اخذ مجوزهای قانونی موردنیاز شامل قرارداد تامین خوراک با امور بین الملل شرکت ملی نفت، قرارداد خرید گاز طبیعی با شرکت ملی گاز، مطالعات پدافند غیرعامل، مجوز برداشت آب از دریا، مطالعات زیست محیطی و اخذ مجوز، تامین برق دوران ساخت، تامین برق دوران بهره‌برداری و همچنین قرارداد خرید فناوری واحدهای تحت لیسانس این طرح.
با این حال همه این اقدامات در حکم فرایندهای مقدماتی احداث این پالایشگاه بوده و با در نظر گرفتن دوره زمانی 7 ساله از شروع این پروژه این مجموعه اقدامات ناچیز بوده و کار اصلی احداث آن همچنان بر زمین مانده است. البته ناگفته نماند یکی از دلایل اصلی تعویق در پروژه سیراف ناشی از ایرادات جدی در طرح اولیه تدوین شده توسط وزارت نفت بود که خبرگزاری فارس در سلسله گزارش‌هایی به بررسی آنها پرداخته بود. اما با این حال به نظر می‌رسد این طرح بعد از 7 سال فراز و نشیب و انجام برخی اصلاحات در طرح اولیه هم‌اکنون می‌تواند به عنوان گزینه‌ای برای حل چالش انبارش میعانات گازی مدنظر قرار گیرد.
*احیای طرح پالایشی سیراف با اعطای تنفس خوراک
همانطور که اشاره شد مهم‌ترین چالش پیش‌روی احداث پتروپالایشگاه‌ها مربوط به تامین مالی آنها است. در این بین هرچند در این سال‌ها وزارت نفت تلاش‌هایی را برای گرفتن فاینانس و خط اعتباری از کشورهای خارجی انجام داده اما هیچکدام از آنها به نتیجه نرسیده است. تجربه‌ای که برای بسیاری از پالایشگاه دیگر کشور مثل پارس پتروفیلد، بهمن گنو و ... نیز پیش آمد و در انتظار فاینانس خارجی در فاز کلنگ‌زنی باقی ماندند.
قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین دستی نفت خام و میعانات گازی با استفاده از سرمایه گذاری مردمی» که مجلس شورای اسلامی در تیرماه 1398 تصویب کرد با هدف کمک به فرایند تامین مالی پروژه‌های پتروپالایشگاهی تنظیم شده است. ایده اصلی این قانون افزایش جذابیت پروژه‌های پتروپالایشی با استفاده از سازوکارهایی از جمله تنفس خوراک در سال ابتدایی بهره‌برداری طرح است، تا زمینه حضور سرمایه‌های مردمی و بخش‌های خصوصی فراهم شود. از این‌رو طبق قانون سرمایه‌گذار طرح از سال دوم احداث پروژه می‌بایستی حداقل 30 درصد سهام طرح را به مردم واگذار کند.
پس از اعلان فراخوان وزارت نفت برای اجرای قانون پتروپالایشگاه‌ها و استقبال قابل توجه سرمایه‌گذاران، در نهایت 8 طرح پتروپالایشگاهی موفق به اخذ مجوز وزارت نفت برای امتیاز تنفس خوراک شدند. همانطور که در جدول زیر ارائه شده است 3 مورد از این طرح‌ها با خوراک میعانات گازی هستند که هر سه در منطقه سیراف جانمایی شده‌اند.
جدول 3- طرح‌های با خوراک میعانات گازی حائز شرایط تنفس خوراک
*سنگ‌اندازی سازمان برنامه و بودجه در مسیر بی‌اثر کردن تحریم فروش میعانات گازی
طبق قانون پتروپالایشگاه‌ها صندوق توسعه ملی باید با اولویت‌بندی 8 طرح پذیرفته شده، سازوکار اعطای تنفس خوراک به آنها را تعیین کند. اما در شرایطی که به دلیل اعمال تحریم‌های نفتی، میعانات گازی ایران با مشکل ذخیره‌سازی مواجه هستند و با صرف هزینه‌های نگهداری فراوان از ارزش آنها نیز کاسته می‌شود، محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه با مخالفت خود در جلسه هئیت امنای صندوق توسعه ملی بیش از یکسال است که سد راه تسریع در احداث این پتروپالایشگاه‌های میعانات گازی شده است.
این سنگ‌اندازی‌های سازمان برنامه در مسیر احداث پتروپالایشگاه‌های میعانات گازی درحالی است که این 3 طرح کارهای احداث پروژه را شروع کرده‌اند و مصمم به احداث واحدهای فرآورشی هستند. به‌عنوان مثال شرکت گروه نفت و گاز پارسیان در مرداد ماه سال جاری به تامین مالی 1000 میلیارد تومانی برای پتروپالایشگاه 120 هزار بشکه‌ای خود از طریق اوراق اجاره 4 ساله اقدام کرده است، اما همچنان در انتظار مجوز رسمی تنفس خوراک صندوق توسعه ملی معطل باقی مانده‌اند.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
