خبرگزاری فارس ـ اردبیل| سرویس فرهنگی؛ حامد قادری: هنرمندان متعهد، با شناخت جایگاه والای خویش و به پشتوانه معارف غنی اسلامی، می توانند هنر را تواناترین و زیباترین وسیله هدایت ملت‌ها به سوی عدالت‌خواهی و آزادی و خداجویی برگزینند. نمایش زیبایی‌های آفرینش و آثار روح نواز و بدیع، جامعه‌های بشری را به سوی معبود حقیقی ره می‌نماید و جوشش، حرکت و تکاپو را به ملت‌ها می‌بخشد.
هنر، حیاتی‌ترین و ضروری‌ترین شاخص زندگی انسان است و گستره‌ای بسیار وسیع و عمیق دارد. نظام مقدّس اسلامی ما که فرهنگی‌ترین انقلاب دنیا را به وجود آورد، نمی‌تواند اهمیت هنر را در گونه‌های مختلفش، نادیده بگیرد. برای حفظ جامعیت نگرش دینی و تأسیس نظام اجتماعیِ استوار بر دین، هنر تأثیر بسیار مهمّی دارد و برای همین، تشویق هنرمندان متعهد جامعه و نیز پرورش هنرمند، اقدامی اساسی است.
یقینا نقش هنر در انقلاب اسلامی و بلعکس تاثیر انقلاب بر هنر را نمی‌توان انکار کرد و این دو موضوع رابطه‌ای در هم تنیده دارند که نقش متقابل آن‌ها چه در قبل از انقلاب و چه بعد از آن به وضوح ملاحظه شد که پیرامون موضوع نقش هنر در انقلاب اسلامی به طور مفصل پای صحبت‌های امیر رجبی، مسؤول حوزه هنری استان اردبیل نشستیم؛
آثار هنری کمک حال جریان انقلاب اسلامی بود
فارس: هنر چه تاثیری در شکل‌گیری انقلاب اسلامی داشت؟
رجبی: رابطه متقابل هنر و انقلاب اسلامی جزو آن مباحثی است که همواره جای دارد تا درباره آن حرفهای زیادی زده شود، اینکه انقلاب چه اثراتی بر روی هنر داشته و اینکه هنرمندان و خود هنر چه نقشی را در طول انقلاب ایفا کرده‌اند، نشانگر یک رابطه دو سویه و تاثیرات متقابل این دو مقوله بر یکدیگر است.
در انقلاب ما هنرمندان به خصوص در برخی از رشته‌های هنری فراتر از وظایف خود نقش ایفا کردند به‌طوری که از بدو شروع انقلاب در صحنه بودند و در فرایند انقلاب مشارکت کرده و از آن حمایت کردند. تولید سرودهای حماسی در طول شکل‌گیری انقلاب بر روحیه حماسی مردم تاثیرات فراوانی داشت و بی‌شک این سرودها در به میدان آوردن مردم علیه طاغوت و ایجاد شور و شوق میان آن‌ها موثر واقع شد.
علاوه بر سرود، در هنرهای تجسمی و ادبی نیز کارهای بسیار خوبی در زمان انقلاب اسلامی انجام شد و در حقیقت رشته‌های مختلف هنری همگام و هم‌سو بودند، در پیروزی انقلاب اسلامی و بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب در سینما، تئاتر و نمایش شاهد تولیدات انبوه انقلابی بودیم که همواره با استقبال پرشور مردم مواجه شد.
هنر دینی و انقلابی در راستای رشد و تعالی فردی و اجتماعی پیش می‌رود
فارس: هنر، قبل و بعد از انقلاب چه تفاوت‌هایی پیدا کرد؟
رجبی: هنر در قبل و بعد از انقلاب اسلامی تفاوت زیادی پیدا کرد زیرا آن هنری که قبل از انقلاب وجود داشت و بسیار هم رایج بود هنر برای هنر و یا هنر برای سرگرم کردن بود و تعریف هنر صرفا این بود که موجب سرگرم شدن و لذت بردن مخاطب شود.
اما این تعریف در هنر دینی و انقلابی به تنهایی جایگاهی نداشت زیرا که هنر دینی و انقلابی ما به دنبال هنر متعهد بود، هنری که دغدغه و درد جامعه را دارد و به هر قیمتی نمی‌خواهد التذاذ بصری دهد بلکه رسالت فردی و اجتماعی را دنبال می‌کند. لذا هنر انقلابی و دینی با هنر غیر دینی به لحاظ ماهیت و محتوی متفاوت است به‌طوری که در هنر غیردینی معیار سرگرم کردن و یا حتی غفلت افزایی است اما کارکرد هنر انقلابی رسالت رشد و تعالی فردی و جمعی جامعه را دارد.
در هنر انقلابی و دینی هدف هنرمند این است که آثارش در جامعه کارکرد معرفت افزایی داشته و منجر به رشد و تعالی جامعه و مخاطبان آن هنر شود و یا اینکه هنرمند در تولید آثارش تلاش می‌کند نسبت به وجود یک مشکل در جامعه واکنش نشان دهد و درحقیقت هنرمند انقلابی به وقایع پیرامون بی‌تفاوت نیست.
البته موارد ذکر شده بدین معنی نیست که تمامی هنر ما قبل انقلاب غیردینی بوده چرا که قبل از انقلاب نیز هنرمندان انقلابی و دینی حضور داشتند و با وجود اینکه در زمان طاغوت زندگی می‌کردند اما آثار هنری خود را در اختیار رشد و تعالی جامعه قرار داده بودند که از جمله این هنرمندان می‌توان به مهدی اخوان ثالث، استاد شهریار، جلال آل احمد و... اشاره کرد.
انقلاب اسلامی نیز خدمات ارزنده‌ای را بر حوزه فرهنگ و هنر کشور انجام داد به طوری که در دور افتاده‌ترین نقاط کشور شاهد وجود کتابخانه و مراکز فرهنگی و هنری هستیم.
هنوز با آرمان‌های هنر انقلابی و دینی فاصله داریم
فارس: امروز جایگاه هنر و هنرمندان کشور را در چه وضعیتی می‌بینید؟
رجبی: با وجود رشد و توسعه کمی و کیفی هنر در کشور ولی باز در برخی رشته‌های هنری ضعف‌هایی وجود دارد که از آن‌جمله می‌توان به تولید برخی آثار سینمایی با هدف سرگرم کردن مخاطب اشاره کرد.
این آثار علاوه بر سازگار نبودن با معیارهای هنر انقلابی به لحاظ تکنیکی و هنری هم قابل دفاع نیستند به‌طوری که خود سینماگران اصیل نیز منتقد چنین فیلم‌هایی هستند و در اصل این چنین فیلم‌هایی با ترویج موارد غیرارزشی به هر قیمتی قصد جذب مخاطب و فروش دارند. پس باید گفت که امروز نیز به حالت آرمانی هنر انقلابی نرسیدیم تا در تمام حوزه‌های هنرمان شعنیت انقلابی و دینی وجود داشته باشد.
با این حال بعد از انقلاب جو عمومی و غالب در هنر به نفع جریان هنری انقلابی و دینی بوده و کارهای بسیار با ارزش و متعددی نیز متناسب با آرمان‌های انقلاب تولید شده که همواره جای تقدیر دارد اما قطعا کافی نبوده است.
به‌طور کلی انقلاب اسلامی نگرش نسبت به هنر را تغییر داد و به لحاظ محتوایی در ذهن مخاطب تعریف ماهیت هنر را دگرگون کرد.
دولت و مردم باید از هنر حمایت کنند
فارس: هنر ما تا چه حد توانسته در حفظ ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی تاثیرگذار باشد؟
رجبی: هنر انقلابی در طول سال‌های متمادی در حفظ ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی تاثیر بسیاری داشته اما با آرمان‌ها فاصله داریم، این موضوع خود چندین علت دارد؛ به طور مثال عدم اعتقاد برخی متولیان اجرایی کشور به بحث هنر و فرهنگ یک نمونه از علل ضعف‌های این حوزه است.
دربرخی از عرصه‌ها از جمله تولیدات حوزه دفاع مقدس به خوبی نقش فرهنگ و هنر نمایان است به‌طوری که در بحث خاطره نگاری دوران دفاع مقدس بسیار مطلوب عمل شده اما با این حال مقام معظم رهبری می‌فرمایند؛ تولیدات در حوزه دفاع مقدس باید ۱۰ها برابر باشد لذا با این سخن رهبری تکلیف فرهنگ و هنر مشخص می‌شود که چقدر باید در جامعه فعال باشد.
قطعا باید تولیدات هنری در حوزه دینی و انقلابی افزایش یابد و ما شاهد تولید فیلم‌های متعدد باشیم هر چند تولید این فیلم‌ها هزینه‌بر است و بودجه کافی به این بخش اختصاص داده نمی‌شود. اما بخشی از گلایه‌ها هم به مردم وارد است که اگر از سوی مردم به هنر بها داده شود و چرخه اقتصاد هنر بچرخد و مشکلات مالی این حوزه حل شود به خودی خود این حوزه تقویت خواهد شد. بخشی از حمایت‌ها از سوی دولت باید انجام شود اما بخش دیگر حمایت‌ها نیز باید از سمت مردم شکل گیرد.
آشتی دادن مردم با هنر از برنامه‌های حوزه هنری است
فارس: چگونه می‌توان قهر بین مردم و هنر را پایان داد؟
رجبی: در راستای آشتی دادن مردم و به خصوص قشر خاص مذهبی مردم با هنر اقدامات مطلوبی از سوی حوزه هنری انجام شده، برای مثال دوره‌های فیلم‌سازی و فیلم‌نامه نویسی تخصصی برای طلاب و روحانیون در حوزه علمیه اردبیل برگزار شده که بعد از این دوره فعالیت‌های حرفهای در این عرصه آغاز شده است.
بخشی از اقدامات حوزه هنری آشتی دادن مردم با هنر و بخش دیگر برنامه‌های تربیتی بر روی هنرمندان است.
تولید کار هنری ضعیف خیانت به جریان هنر انقلابی است
در بخش تولید، تمام توان حوزه هنری در سطح کشور این است که آثار فاخر با موضوعات دینی و انقلابی تولید کند که ضمن معیار و شاخص بودن، خوش فروش بوده و از لحاظ فنی و تکنیکی هم فراتر از کارهای سفارشی باشد تا بتوان ثابت کرد که با کارهای هنری مذهبی و دینی هم می‌توان درآمد داشت و مخاطب جذب کرد و یقینا در این حوزه تولید کار هنری ضعیف خیانت در جریان هنر انقلابی است.
پیوند هنر و رسانه بسیار ضعیف است
فارس: چرا در جامعه هنر متعهد نتوانسته خوب بروز و ظهور پیدا کند؟
رجبی: متاسفانه پیوند هنر و رسانه در جامعه ما بسیار ضعیف است یعنی نهادهای متولی تولید آثار هنری و هنرمندان آن‌گونه که باید در عرصه رسانه ظهور و بروز یابند دیده نمی‌شوند و در اینجا یک ضعف ارتباطی مشهود وجود دارد. در عصر حاضر کارکرد رسانه‌ای هنر بسیار زیاد است و در دنیا اکنون تولید آثار هنری جهت انتشار در رسانه‌ها مرسوم شده است.
تولیدات خوبی در حوزه‌های ذکر شده داریم اما متاسفانه این تولیدات خود را در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نشان نمی‌دهند که در اینجا به یک پیوند اساسی میان هنر و رسانه نیاز داریم تا شرایط بهبود یابد و شاهد نشر حداکثری تولیدات هنری در رسانه‌ها باشیم.
فرهنگ هزینه کردن برای هنر در کشور ما ضعیف است
فارس: اقتصاد هنر همواره دغدغه هنرمندان بوده است، چگونه می‌توان اقتصاد این حوزه را بهبود بخشید؟
رجبی: ضعف در اقتصاد هنر در کشور ما وجود دارد و هنرمندان از این لحاظ با مشکلاتی روبرو هستند و درآمدهای آن‌ها همواره نوسان دارد. در کشور ما فرهنگ هزینه کردن برای هنر در میان مردم رایج نیست و هنر به‌دلایل مختلف در سبد خرید مردم قرار ندارد.
چرخه اقتصاد هنر را مردم باید بچرخانند به‌طوری که مردم باید بلیط یک نمایش را بخرند و آن را تماشا کنند و با این کار از هنر حمایت کنند اما یا فرهنگ استفاده از آثار هنری جایگاه خود را در بین مردم پیدا نکرده و یا مردم توانایی هزینه کرد در عرصه فرهنگ و هنر را ندارند که این موضوع علت‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها تنگی معیشت مردم بوده و علت دیگر ضعف در تبلیغ است یعنی با وجود اینکه اثر هنری در استان ما تولید می‌شود اما مردم از اکران و تولید آن بی‌اطلاع هستند که این ضعف بزرگی است.
علت دیگر وجود ضعف در حوزه اقتصاد هنر عدم وجود حمایت از آثار فاخر هنری از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط است.
سخن پایانی ...
رجبی: امیدواریم با هم‌افزایی هر چه بیشتر اصحاب هنر و رسانه و توجه بیشتر به تولید آثار هنری فاخر و ارزشی از سوی مسؤولان شاهد شکوفایی هنر در جامعه و آشتی مردم با هنر متعهد باشیم، چرا که این مساله در اقتصاد هنر و شکوفایی هر چه بیشتر آن بسیار موثر است.
امروز اصحاب فرهنگ و هنر وظیفه مهمی در روایت واقعیت‌ها و اقدامات انجام شده در جامعه بر عهده دارند، همانگونه که دوران دفاع مقدس توسط هنرمندانی مانند شهید آوینی و ... روایت شدند تا روایت‌های غیرواقعی دشمنان را خنثی کنند، ما هم وظیفه داریم تا روایت‌گر اقدامات بزرگی در عرصه‌های مختلف به‌خصوص اقدامات شایسته در دوران شیوع کرونا باشیم.
انتهای پیام/3463/
