گروه ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات خبرگزاری فارس؛ فیلترینگ یا مسدود کردن یکی از راهکارهایی است که در نقاط مختلف دنیا برای برخورد با محتوای مجرمانه یا اقدامات غیرقانونی در فضای مجازی وجود دارد و در خصوص لزوم برخورد با این قبیل محتواها همه‌جا اتفاق‌نظر وجود دارد؛ اما اینکه چه محتواهایی مجرمانه هستند و باید با آن محتواها یا با بسترهای انتشارشان برخورد شود، موضوعاتی کارشناسی هستند که نیاز به تصمیم‌گیری توسط یک نهاد متشکل از افراد متخصص دارد. چه نهادی در کشور مسئول تصمیم‌گیری در این خصوص است؟ مجری تصمیمات گرفته شده در خصوص برخورد با محتوای مجرمانه کیست؟ و در آخر اینکه درخواست خود در این خصوص را چگونه و به کجا ارائه کنیم؟
در سامانه فارس من کمپین‌های متعدد و متفاوتی در خصوص فیلتر یا رفع فیلتر پلتفرم‌های مختلف ثبت شده است که ضمن مروری بر این کمپین‌ها، به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
* از درخواست پیگیری حذف گوگل‌پلی و فیلتر واتس‌اپ و اینستاگرام تا رفع فیلتر یوتیوب، توییتر و تلگرام
بخشی از کاربران سامانه «فارس من» با ثبت سوژه ای با عنوان «پیگیر حذف اپلیکیشن گوگل‌پلی باشید» از خبرنگاران فارس خواسته اند که این موضوع را از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مطالبه کنند.
کاربران دیگری در سامانه «فارس من» از وزارت ارتباطات خواسته اند که «فعالیت «ادوبی کانکت» ممنوع شود».
همچنین درخواست برای فیلتر شدن یا رفع فیلتر برخی از شبکه های اجتماعی خارجی هم در این سامانه به دفعات ثبت می شود.
در یکی از این سوژه ها کاربران درخواست کرده اند که وزارت ارتباطات «واتس آپ را فیلتر کند».
تلگرام هم از دیگر شبکه های اجتماعی است که تقاضا برای فیلترشدن آن به معنای جلوگیری از ارسال پیامک ورود، زیاد است. سوژه «تلگرام را فیلتر کنید» یکی از این موارد است.
اما همچنان که درخواست برای فیلتر شدن شبکه های اجتماعی خارجی در سامانه «فارس من» مطرح است؛ رفع فیلتر این شبکه ها هم توسط کاربران مطالبه می شود. برای مثال در یکی از سوژه های فارس من کاربران درخواست کرده اند که «تلگرام را رفع فیلتر کنید».
برخی کاربران هم از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تقاضای فیلتر شدن یا رفع فیلتر چندین شبکه و سایت را دارند. مانند مطالبه ای که با عنوان «تقاضای رفع فیلتر یوتیوب،توییتر و تلگرام» در سامانه «فارس من» به ثبت رسیده است.
*چه نهادی در کشور در خصوص فیلترینگ تصمیم می‌گیرد؟
همانطور که گفته شد با توجه به مولفه‌های متعدد و بعضا پیچیده‌ای که در تصمیم‌گیری پیرامون مسدودکردن یا برخورد با محتواها و پلتفرم‌های مجازی وجود دارد، در کشور ما قانون، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را مسئول فیلتر یا رفع فیلتر در کشور کرده است.
این کارگروه در سال ۱۳۸۸ وقتی «قانون جرایم رایانه‌ای» در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و تأیید شورای نگهبان را گرفت، تشکیل شد.کارگروه بر اساس ماده ۲۲ قانون جرائم رایانه‌ای تشکیل شده و مسئولیت نظارت بر فضای مجازی و پالایش تارنماهای حاوی محتوای مجرمانه و رسیدگی به شکایات مردمی را به عهده دارد.
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه زیر نظر دادستان کل کشور فعالیت می‌کند و متشکل از ۱۲ نفر است. ۶ عضو از طرف قوه مجریه و ۲ عضو توسط قوه مقننه معرفی می‌شوند.
بر اساس قوانین جرایم رایانه‌ای، اعضای این کارگروه موظفند هر ۲ هفته یکبار تشکیل جلسه دهند و درباره دستورکار جلسه و موضوعات مطرح شده در جلسه تبادل نظر و رای‌گیری کنند.
*اعضای کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه چه کسانی هستند؟
همان طور که گفته شد این کارگروه متشکل از 12 عضو است. 6 عضو نماینده دولت هستند و در واقع به نوعی نظرات دولت را در این کارگروه منعکس می کنند.
ترکیب اعضای این کارگروه به شرح زیر است:
1) دادستان کل کشور (رئیس کارگروه)
2) وزیر یا نماینده وزیر اطلاعات
3) وزیر یا نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
4) وزیر یا نماینده وزیر دادگستری
5) وزیر یا نماینده وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
6) وزیر یا نماینده وزیر علوم تحقیقات و فناوری
7) وزیر یا نماینده وزیر آموزش و پرورش
8) فرمانده نیروی انتظامی
9) یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی
10) یک نفر از نمایندگان عضو کمیسیون قضائی و حقوقی به انتخاب این کمیسیون به تائید مجلس شورای اسلامی
11) رئیس سازمان تبلیغات اسلامی
12) رئیس سازمان صدا و سیما
*درخواست های بررسی برخورد با محتوای مجرمانه را چگونه و به کجا ارائه کنیم؟
دبیرخانه کمیته تعیین مصادیق در دادستانی در آدرس سایت internet.ir در دسترس کاربران است. از آنجا که این کارگروه وظیفه پالایش تارنماهای حاوی محتوای مجرمانه و رسیدگی به شکایات مردمی را به عهده دارد، در پایگاه اینترنتی خود بخشی را هم برای دریافت درخواست های فیلتر و دریافت درخواست های رفع فیلتر دیده است.
بنابر اعلام کارگروه، «کاربرانی که قصد اعلام تخلفات تارنماهای حاوی مصادیق مجرمانه از طریق این سامانه را دارند، می‌توانند گزارشات خود را از طریق تکمیل فرم گزارشات مردمی ارسال کنند.»
*نمونه‌ای از بررسی شدن درخواست‌های کاربران
بررسی موضوعات روز یکی از وظایف کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است. این روزها که بحث سایت های قمار و شرط بندی در کشور داغ بود، این کارگروه از کاربران برای ارائه گزارش سایت های قمار و شرط بندی به منظور فیلتر فوری دعوت کرد.
این کارگروه با اشاره به امکان فیلتر فوری سایت های قمار و شرط بندی از طریق گزارش مردمی و مراجعه به سایت کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه دادستانی کل کشور، اعلام کرد: کاربران فضای مجازی می‌توانند سایت‌ها و بسترهای قمار و شرط‌بندی را از طریق آدرس اینترنتی https://internet.ir/shekayat/gambling به کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه گزارش کنند تا نسبت به مسدودسازی فوری آن اقدام شود.
*کارگروه فیلترینگ، چه درخواست‌هایی را بررسی نمی‌کند؟
بنابر قوانین دادرسی کشور، فرایند رسیدگی به پرونده های دارای شاکی خصوصی متفاوت از مسیر گفته شده است.
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مرجع رسیدگی به شکایات خصوصی نیست. کسانیکه از اقدامات یک پایگاه اینترنتی به لحاظ انتشار تصاویر خصوصی، اهانت، نشر اکاذیب، کلاهبرداری و ... متضرر شده اند باید شکایت کتبی تنظیم کرده و آن را به دادسرای محل اقامت خود ارائه کنند.
بنابراین جای طرح این گونه موارد در این سامانه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه نیست و بنابر اعلام و تاکید کارگروه، در صورت طرح این موضوعات، کارگروه بررسی نخواهد کرد.
بنابراین در صورتی که پای شکایتی خصوصی در میان باشد، باید مانند دیگر شکایات دیگر موضوع از قوه قضائیه پیگیری شود.
* نقش وزارت ارتباطات چیست؟
در بسیاری از این کمپین‌ها نسبت به نقش‌آفرینی موثر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص رهاشدگی فضای مجازی، مطالبات پرامضایی از سمت کاربران ثبت شده است. این وزارتخانه در کنار اینکه یکی از اعضای کمیته تعیین مصادیق مجرمانه است، این وظیفه کلیدی را برعهده دارد که با ایجاد زیرساخت‌های ضروری مانند شبکه ملی اطلاعات، راه‌حل‌های ایجابی برای ایجاد محیطی سالم و مبتنی بر قانون در فضای مجازی را در اختیار کشور قرار دهد تا از ابتدا ریل‌گذاری درستی برای جلوگیری از انتشار محتواهای مجرمانه صورت بگیرد.
بنابراین وزارت ارتباطات در موارد یاد شده، وظیفه ایجاد زیرساخت فنی و بستر سازی را برعهده دارد و موضوعات زیربنایی و زیرساختی مربوط به فضای مجازی باید از این وزارتخانه مطالبه شود.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
