۳۰۰ روز تلاش برای برداشتی ۶۵ روزه | از تیغ تیز دلالان تا رفتن «نرگس» به امارات

خبرگزاری فارس- خراسان‌جنوبی؛ همین که پاییز کم کم راهش را از میانه‌های شهریور پیدا می‌کند و خودش را به دشت‌ها و کوه‌ها می‌رساند، نرم نرمک دشت جان می‌گیرد. هرچقدر که از ابتدای پاییز فاصله می‌گیریم دشت برعکس تمامی خزان‌هایی که پاییز به‌دنبال خودش علم می‌کند یکسره سبزتر می‌شود و آرام آرام سر و کله غنچه‌ها نیز پیدا می‌شود.

به اواخر پاییز و اوایل زمستان که می‌رسیم اینجا خبری از خواب زمستانی نیست. گل‌ها قد کشیده و دشت را مزین کرده‌اند و حالا غنچه‌ها شکفته و دشت را یکسره نرگس‌ها قرق کرده‌اند. عطر نرگس‌ها هوش و دل هر رهگذری را می‌برد و دشت یکسره با نرگس‌های زرد و سفید آراسته می‌شود.

حکایت، حکایت نرگس‌زارهای زیبای خراسان‌جنوبی است و طنازی این روزهای شکوفایی و به گُل نشستنشان و بهشتی که برای مردم دور و نزدیک آفریده‌اند. پشت در پشت، دشت در دشت روییده‌اند و سرمست و بیقرار جلوه‌فروشی می‌کنند و عطرافشانی.

این روزها هر چند فصل بیکاری کشاورزان و دامداران است اما برای نرگس‌کاران «خوسف» و «طبس بهار» کار آغاز شده طوری که نرگس‌زارهایی که آبیاری کرده‌اند به گل نشسته و در حال برداشت آن هستند. بهار کار نرگس‌کاران از نیمه آذر آغاز می‌شود و اگر نرگس‌ها دچار سرمازدگی نشود تا بهمن و گاهی اسفندماه هم برداشت این گل ادامه دارد.

رقص «نرگس» در نرگس‌زارها

با هر نسیمی که می‌وزد گل‌ها به رقص در می‌آیند و تا چشم کار می‌کند پهنه دشت محل رخ‌نمایی نرگس‌هاست. با آن ساقه‌های سبز بلند و باریک و سرهای شش پر سفید و زرد، سراسر دشت را پوشانده و جلوه‌ای از بهشت عطرآگین آسمان‌ها را در زمین به تصویر کشیده‌اند.

آرام و با احتیاط میان نرگس‌ها قدم برمی‌دارد و با دقت شاخه‌ها را رصد می‌کند. هر شاخه‌ای که دو گل داشته باشد را می‌چیند. مرد جوان چشم می‌گرداند و دوباره خم می‌شود و یک شاخه را می‌چیند و روی دسته گل بزرگی که در آغوش گرفته می‌گذارد.

محمدی یکی از نرگس‌کاران خوسفی همین طور که در باغ دنج و زیبایش قدم می‌زند از نرگس خوسف و سابقه درخشانش می‌گوید: کهن‌ترین نرگس‌زارهای خراسان‌جنوبی متعلق به شهرستان خوسف است و گل نرگس شهرستان خوسف در قیاس با گل‌های مشابه نرگس در کشور حرف اول را می‌زند.

۳۰۰ روز تلاش برای ۶۵ روز

وی بیان می‌کند: ۳۰۰ روز صبر می‌کنیم تا ۶۵ روز نرگس برداشت کنیم، نرگس‌ها قرن‌هاست بر زمین‌های این خطه کویری می‌رویند، برداشت گل از آن دسته نرگس‌زارهایی که از تیرماه آبیاری شده، از آبان‌ماه آغاز و تقریبا به اتمام رسیده اما نرگس‌زارهایی که دیرتر یعنی از مرداد ماه آبیاری شد ۲۰ روز دیگر آماده برداشت گل می‌شود.

این تولیدکننده گل نرگس با بیان اینکه گل نرگس نیاز به آب بسیار دارد طوری که هر ۱۲ روز یک بار باید آبیاری شود و این آبیاری تا زمان برداشت ادامه دارد، اضافه می‌کند: بعد از آن می‌توان هر ۲۴ روز یک بار این زمین‌ها را آبیاری کرد و هر چه زمین خالی‌تر باشد، برایشان بهتر است چون باید آفتاب بخورند.

سایه سنگین دلالان بر بازار «نرگس»

محمدی بیان می‌کند: گل نرگس به‌عنوان پنجمین محصول صادراتی استان مطرح است که متأسفانه مدیران استانی نگاه جدی و در خور به آن نداشته و برنامه خاصی در جهت استفاده بهینه از این منبع اجرا نشده است.

این تولیدکننده گل نرگس مهم‌ترین مسائل و مشکلات نرگس‌کاران را نبود بازار فروش مناسب و مطمئن عنوان می‌کند و می‌گوید: در نبود بازار مطمئن برای فروش محصول گل تولیدی، فضا برای ورود و کار دلالان باز شده به‌گونه‌ای که با ورود واسطه‌ها به این عرصه و خرید گل‌ها از کشاورز با قیمت پایین و فروش و ارسال آن به سایر استان‌ها سود اصلی به جیب آن‌ها می‌رود.

وی ادامه می‌دهد: باید زمینه صدور گل به دیگر استان‌ها و خارج از کشور فراهم شود و همچنین تعاونی‌ها و اتحادیه‌هایی تشکیل‌ شده و گل نرگس را از تولیدکنندگان خریداری کند.

یکی دیگر از نرگس‌کاران بیان می‌کند: عمده مشکلات کشاورزان و گل‌کاران بعد از به‌عمل آمدن و رشد گل‌ها آغاز می‌شود به‌گونه‌ای که فروش محصول مهم‌ترین دغدغه کشاورزان این منطقه بوده و اکثر کشاورزان در بازاریابی و فروش گل‌های نرگس به‌صورت سنتی عمل می‌کنند.

حراج دسترنج نرگس‌کاران

رمضانی یکی از نرگس‌کاران طبس نیز در گفت‌وگو با فارس با بیان اینکه چندین سال است که کار وی نرگس‌کاری است، می‌گوید:  نزدیک به شش هکتار از اراضی‌مان به کشت گل نرگس اختصاص دارد.

وی با بیان اینکه از مردادماه کارهای وجین، آبیاری و کود مزارع خود را آغاز می‌کنیم تا این روزها نرگس‌هایی با عطر خوب به مشتریان بدهیم، عنوان می‌کند: این محصول در صورت حمایت منبع درآمد خوبی برای کشاورزان این استان محسوب می‌شود.

این نرگس‌کار طبسی تغییرات دمایی شب و روز را عامل با کیفیتی گل‌های نرگس تولیدی خراسان‌جنوبی می‌داند و می‌گوید: این مهم سبب شده تا مشتریان زیادی داشته باشیم.

وی نبود بازار فروش مطمئن را موجب ورود دلالان به این عرصه ذکر و تصریح می‌کند: تمام دسترنج کشاورزان به‌صورت فله‌ای و یا دستی به‌فروش می‌رود که این کار صرفه اقتصادی ندارد.

رمضانی با گلایه از حمایت حداقلی مسئولان از نرگس‌کاران می‌گوید: متأسفانه با وجود ذخایر ارزشمند طبیعی در استان این منابع از چشم مدیران پنهان مانده و تنها به فکر سرمایه‌ها و سرمایه‌گذاری صنعتی هستند این در حالی است که اگر با شناخت از قابلیت‌های استان بر قابلیت‌ها و استفاده بهینه از آن تمرکز نمایند محرومیت از منطقه رخت بر می‌بندد.

نبود صنایع تبدیلی و فرآوری محصول

یکی دیگر از نرگس‌کاران استان نبود صنایع تبدیلی و  فرآوری محصول را از دیگر مشکلات نرگس‌کاران استان ذکر می‌کند و می‌افزاید: یکی از بدیهی‌ترین مصارف این گل‌ها در تهیه انواع عطرها و اسانس‌ها و ادکلن‌هاست که متأسفانه در این خصوص هیچ کارخانه و یا خوشه‌ای ایجاد نشده است.

وی عنوان می‌کند: ایجاد صنایع تبدیلی و خوشه‌های صنعتی از عوامل ناشناخته ماندن این ظرفیت خدادادی است و تأسیس صنایع جانبی وابسته به گل از جمله گلاب‌گیری، تهیه اسانس و رایحه از ملزومات گسترش این صنعت است.

سهیلی بیان می‌کند: به‌دلیل نبود بازار مطمئن برای فروش محصول گل نرگس، فضا برای ورود دلالان باز شده به گونه‌ای که واسطه با قیمت پایین خرید گل‌ها را از کشاورز انجام داده و با ارسال آن به سایر استان‌ها، سود اصلی را به جیب می‌زند.

«نرگس»؛ ظرفیت بی‌بدیل در دل کویر

«سید جواد رضوی» مدیر جهاد کشاورزی خوسف در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در خوسف، با اشاره به سطح زیر کشت گل نرگس در این شهرستان، اظهار داشت: سال گذشته سطح زیر کشت گل نرگس در شهرستان خوسف حدود ۲۴ هکتار بوده و امسال هم همین مقدار زیر کشت گل نرگس رفته است.

وی کاشت گل نرگس در شهرستان کویری استان را یک ظرفیت بی‌بدیل دانست و تصریح کرد: شرایط اقلیمی، آب و هوایی و رطوبت کم و خشکی منطقه سبب شده تا عطر نرگس خوسف نسبت به سایر نقاط کشور منحصر به‌فرد و بی‌نظیر باشد.

مدیر جهاد کشاورزی خوسف با یادآوری اینکه سال گذشته حدود ۱۰ میلیون شاخه گل نرگس از نرگس‌زارهای خوسف برداشت شد، عنوان کرد: امسال نیز حدود ۱۲ میلیون شاخه گل از نرگس‌زارهای این شهرستان برداشت می‌شود.

رضوی درآمد بهره‌برداران خوسف از محل فروش گل نرگس را سالانه حدود چهار میلیارد تومان اعلام و تبیین کرد: از هر مترمربع زیرکشت گل نرگس در خوسف حدود ۶۰ شاخه گل برداشت می‌شود.

وی تعداد بهره‌برداران گل نرگس در این شهرستان را ۱۳۰ نفر ذکر کرد و افزود: مهم‌ترین مشکل نرگس‌کاران این شهرستان را بازاریابی و بیمه نبودن آن به دلیل خسارت‌های یخ‌زدگی در فصل سرما است لذا این شهرستان به‌عنوان خاستگاه گل نرگس در شرق کشور به‌ویژه خراسان‌جنوبی نیاز به توجه ویژه دارد.

هر ‌سال ۲۲ میلیون شاخه نرگس

«علی اکبری» معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی با اشاره به سطح زیرکشت گل نرگس در استان، می‌گوید: هم‌اکنون ۴۲ هکتار از اراضی کشاورزی استان زیر کشت گل نرگس است.

وی با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود امسال ۲۲ میلیون و ۵۰۰ هزار شاخه گل نرگس با کیفیت بالا در استان برداشت شود، تصریح می‌کند: شهرستان‌های خوسف و طبس بیشترین سطح زیرکشت گل نرگس در استان را دارند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی تعداد بهره‌برداران پرورش گل نرگس در استان را ۷۵۰ نفر عنوان می‌کند و می‌افزاید: نرگس‌های خراسان‌جنوبی علاوه بر مصرف در داخل استان به خراسان‌رضوی، اصفهان، تهران و زاهدان نیز ارسال می‌شود.

اکبری خاطرنشان می‌کند: خراسان‌جنوبی رتبه پنجم کشور در تولید گل نرگس را دارد و گل نرگس استان به‌دلیل شرایط اقلیمی خاص دارای ماندگاری بیشتر و عطر مرغوب‌تری است.

«نرگس» و خواص بی‌شمار

«محسن پویان» کارشناس گیاهان دارویی نیز در گفت‌وگو با فارس به خواص بی‌نظیر گل نرگس اشاره می‌کند و می‌گوید: روغن و رایحه گل نرگس در بهبود جریان خون مغزی، رفع سردرد و افسردگی و آلزایمر مؤثر است.

وی همچنین رایحه این گل را در بهبود سرماخوردگی و زکام مؤثر می‌داند و می‌افزاید: مخلوط روغن گل نرگس و سرکه در درمان لکه‌های پوستی مفید و از بسیاری سردردها جلوگیری می‌کند.

کارشناس گیاهان دارویی با تأکید بر اینکه در صورت اجرای یک مدیریت بسیار هوشمند حتی در شرایط تحریم نیز می‌توان از عطر گل نرگس برای سودآوری بهره برد و جایگزینی برای بخشی از درآمدهای نفتی یافت، عنوان می‌کند: رایحه درمانی یکی از شاخصه‌های گیاهان دارویی است که در کشورهای اروپایی جایگاه ویژه‌ای باز کرده است.

پویان با اشاره به اینکه از گل نرگس به‌واسطه رایحه آن در کارخانه‌های عطرسازی می‌توان استفاده کرد، مطرح می‌کند: بسیاری از کارخانه‌های کشورهای اروپایی چون فرانسه که در زمینه عطرسازی نام آشنا است، خواهان ماده اولیه ساخت عطر از گل نرگس یا همان روغن گل نرگس هستند.

وی مطرح می‌کند: ضماد پیاز گل نرگس دردهای عضلانی را کاهش داده و روغن این گل ناراحتی‌های مثانه را برطرف کرده و برای رفع خشکی پوست مناسب است و پیاز گل نرگس برای از بین بردن دمل‌ها و بیرون کشیدن چرک و از بین بردن جوش‌های صورت مفید بوده و رشد موها را تسریع می‌بخشد.

اجرای طرح خرید توافقی گل نرگس

«وحید ضیائیان‌احمدی» نیز در گفت‌وگو با فارس با اشاره به اثرات مخرب ویروس کرونا بر تولیدات کشاورزی، می‌گوید: در سال جاری قیمت بسیاری از تولیدات گیاهی به‌دلیل کاهش شدید تقاضا در اثر شیوع ویروس کرونا کاهش قابل توجهی داشته که گل‌های زینتی نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

وی با تأکید بر اینکه در راستای حمایت از نرگس‌کاران استان شرکت تعاونی سبزآفرینان خوسف اقدام به اجرای طرح خرید توافقی گل نرگس کرده است، افزود: گل‌های خریداری شده برای فروش روانه بازار‌های سیستان‌وبلوچستان، تهران، خراسان‌رضوی و کرمان و سایر نقاط می‌شود.

مدیر تعاون روستایی خراسان‌جنوبی با اعلام اینکه تاکنون ۳۵ هزار شاخه گل از نرگس‌کاران استان توسط این تشکل خریداری شده، تبیین می‌کند: خرید گل نرگس امسال نسبت به سال گذشته حدود ۶۰ درصد افزایش داشته است.

ضیائیان‌احمدی قیمت خریداری شده گل نرگس براساس کیفیت و اندازه را بین ۶۰۰ تا ۸۵۰ تومان اعلام و مطرح می‌کند: در حال حاضر نیز هر مقدار گلی که توسط نرگس‌کاران به این مرکز ارائه شود به‌طور کامل خریداری می‌شود.

وی در خصوص نبود صنایع فرآوری و مغفول ماندن این مهم، عنوان می‌کند: در حال پیگیری و رایزنی با چند شرکت دانش بنیان به جهت فرآوری این گل خوش بو هستیم و این موضوع کمک بسیاری به رونق و توسعه بازار این محصول استان خواهد کرد.

«نرگس» به امارات می‌رود!

مدیر تعاون روستایی خراسان‌جنوبی از صادرات ۱۰ هزار شاخه گل نرگس از خراسان‌جنوبی به کشور امارات خبر می‌دهد و می‌گوید: متأسفانه با کاهش میزان تولید گل طی چند روز اخیر تا این لحظه امکان خرید و ارسال این مقدار طی یک روز فراهم نشده است.

و اما...

فراموش نکنیم سالانه بیش از ۲۲ هزار شاخه گل نرگس در خراسان‌جنوبی تولید می‌شود که با فروش گل‌های نرگس سالانه درآمد میلیاردی عاید کشاورزان و بهره‌برداران این حوزه می‌شود.

در سال‌هایی که گل زیاد است بازار روزمره گل نرگس کشش خرید آن را ندارد پس باید در زمینه صادرات گل از سوی متولیان امر اقدامات لازم پیگیری شود نیاز است تا فرآوری این گل به‌ویژه اسانس‌گیری آن در دستور کار قرار گیرد چراکه با فرآوری این محصول میزان درآمد حاصل شده می‌تواند تا حدود ۱۰ برابر هم افزایش یابد.

اگرچه اکنون اعلام می‌شود زمینه این سرمایه‌گذاری در استان مهیا نیست اما این زیرساخت را در سطح کشور هم نداریم که نکته‌ای قابل توجه است. این در حالی است که مسئله اساسی امروز اقتصاد و اشتغال است که باید در کنار مردم با تکیه بر توان آن‌ها و ظرفیت‎های طبیعی و اقلیمی به آن بپردازیم و با استفاده از ظرفیت‎های بی‌شمار کشاورزی، صنایع تبدیلی و صنایع‌دستی رونق اقتصادی را برای مناطق مختلف به ارمغان بیاوریم.

انتهای پیام/3403/ح/ی