حل و فصل مناقشات افغانستان؛ برگ برنده ترکمنستان در پروژه تاپی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در تاشکند، «رشید مرداف» وزیر امور خارجه ترکمنستان در گفت‌وگوهای بین الافغانی که اخیرا در شهر «دوحه» با حضور کشورهای منطقه و برخی از نمایندگان کشورها و سازمانهای بین‌المللی، برگزار شد، اظهار داشت: «عشق آباد» آماده ارائه کمک برای حل و فصل مناقشات در افغانستان است.

وی ادامه داد: «عشق آباد» آماده میزبانی برگزاری گفت‌وگوهای سیاسی و همچنین کمک جهت همگرایی اقتصادی افغانستان از طریق طرح‌های زیربنایی خط لوله گاز «تاپی»، خط انتقال برق «ترکمنستان- افغانستان- پاکستان»، ارتباطات ریلی و ارائه کمک بشردوستانه است.

در تاریخ 12 سپتامبر در شهر «دوحه» پایتخت قطر مرحله اول گفت‌وگوهای دولت افغانستان با نمایندگان گروه «طالبان» برگزار شد و طرفین در پایان آن ابراز امیدواری کردند که یک قرارداد صلح آمیز بلندمدت امضا و اقدامات نظامی نسبت به یکدیگر را قطع کنند.

بر اساس گزارش وزارت امور خارجه ترکمنستان، در این گفت‌وگوها نمایندگان دفاتر سیاسی حدود 30 کشور از جمله ترکمنستان شرکت کردند.

در این نشست طرف ترکمنی عنوان کرد که «عشق آباد» خواستار توسعه طرح‌های زیربنایی مانند ساخت خط لوله گاز «تاپی» (ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند) است.

ضمن این که ساخت و ساز آن باید خیلی وقت پیش به اتمام می‌رسید، این طرح با نام خط لوله گاز «ترانس افغان» از سال 1992 میلادی مد نظر دو کشور بوده است اما علت طول کشیدن این طرح  وضعیت بی‌ثبات در افغانستان است.

امروز امیدی پیدا شده که «کابل» و «طالبان» بتوانند به توافق برسند و ساخت یک زندگی صلح آمیز در افغانستان را آغاز کنند  آن وقت گاز ترکمنستان برای توسعه اقتصاد افغانستان لازم خواهد شد.

تمایل ترکمنستان برای اجرای این طرح در حالی است که این کشور برای اجرای این طرح منابع مالی ندارد و حتی نتوانسته با سرمایه‌گذاران خارجی به توافق برسد. گفتنی است که در اوایل سال جاری میلادی قراردادی با  بنیاد توسعه عربستان سعودی برای دریافت وام جهت تامین مالی «تاپی» امضا شده است اما تاکنون اجرایی نشده است.

دولت ترکمنستان همچنین طرح «تاپی» را با هدف جذب سرمایه‌گذاران جدید در «دبی» در نمایشگاه بین‌المللی «نفت و گاز ترکمنستان» نیز رونمایی کرد اما در این زمان گزارشاتی در مورد بروز شبه نظامیان ناشناخته در نزدیک مرزهای ترکمنستان، در همان محلی که خط لوله گاز باید از مرز ترکمنستان و افغانستان عبور می‌کرد، منتشر شد که در این محل قبایل ترکمن اقامت می‌کنند. این همه موارد به ضرر طرح تمام شد.

با وجود اینکه بررسی طرح ادامه دارد در روز 31 آگوست در کابل مراسم امضای «یادداشت تفاهم در مورد انتخاب قسمت‌های زمین» برای خط لوله گاز بخش افغانستان برگزار شد. اما این مراسم مورد توجه ناظران واقع نشد که دلایل آن نیز نبود امنیت و سرمایه است.

هزینه ساخت خط لوله گاز تاپی 12 میلیارد دلار برآورد شده است، در سال گذشته میلادی عشق آباد به کابل وعده داد که مبلغ مورد نیاز برای ساخت قسمت افغانستان را در اختیار آن قرار دهد. اما وعده را عملی نکرد.

در حال حاضر ترکمنستان به چین و مقدار محدودی به روسیه گاز صادر می‌کند، چین در سال‌های اخیر سهم بزرگی در خرید گاز تولیدی ترکمنستان دارد. اما این کشور از چنین خریدی خوشحال نبود  چون «پکن» گاز را به ازای بازپرداخت وام‌های تخصیص شده به عشق آباد دریافت می‌کرد.         

«ایگور پانکراتنکو» معاون رئیس مرکز ارزیابی و پیش‌بینی‌های راهبردی روسیه گفت: وضعیت ضد و نقیض در ترکمنستان به وجود آمده است زیرا گاز صادراتی بیشتر شده ولی پول در خزانه بیش از پیش کمتر شده است.

به گفته این کارشناس، اگر مشکلاتی وجود نداشت، تاپی گزینه واقعی برای بهبود وضعیت مالی «عشق آباد» بود. علاوه بر این، در نتیجه نبودن سرمایه‌گذار و امنیت در کابل و عدم توافق بر سر پروژه تاپی با گروه طالبان، برای اجرای این طرح علاقمندی وجود ندارد.

این کارشناس روس خاطرنشان کرد: طرف‌های درگیر در افغانستان بیشتر پیشنهاد تاشکند یعنی استخراج ذخایر گاز محلی را می‌پسندند. علاوه بر این طرف ازبک برای کابل و طالبان سود آنها را از این طرح به طور دقیق تصریح کردند.  

پانکراتنکو گفت: در نتیجه تاپی برای افاغنه به یک موضوع بی اهمیت تبدیل شد که اجرایی آن کاملا غیرضروری است. علاوه بر این دولت افغانستان در ماه مارس سال جاری میلادی اشاره کرد که مساله خودداری از خریداری گاز «تاپی» را بررسی و برنامه ریزی می‌کند فقط در مورد ترانزیت گاز ترکمنستان از قلمرو خود گفت‌وگوهایی انجام دهد.  

پاکستان نیز هر چند از خرید گاز ترکمنستان خودداری نکرده اما تامین مالی طرح را از آخر سال گذشته میلادی متوقف کرده است.

پاکستان اخیرا اظهار داشته است که برای ضایعات گاز به هنگام ترانزیت از قلمرو افغانستان هیچ مسئولیتی ندارند. فقط برای آن مقدار گاز پرداخت می‌کنند که به مرز پاکستان و افغانستان برسد.

«اسلام آباد» همچنین در مورد نرخ گاز نیز تاکید دارد که طرف ترکمنستان باید با در نظر گرفتن کاهش نرخ آن، در مورد قیمت توافقی تجدید نظر کند زیرا خرید گاز برای پاکستان سودآور نیست.

انتهای پیام/