به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، پروپیلن به عنوان یک محصول پایهای در صنعت پتروشیمی اهمیت خاصی دارد، زیرا محصولات پاییندست با ارزشی از این ماده پایهای تولید میشود که خوراک اصلی صنایع نساجی، پلاستیک، آرایشی بهداشتی و خودروسازی است و همچنین زمینهساز اشتغال، کاهش واردات و تولید ثروت برای کشور خواهد بود.
درحال حاضر بیشترین تولید پروپیلن در دنیا به صورت فرآیندهای غیرمستقیم بوده است و پروپیلن به صورت محصول جانبی تولید میشود. با توجه به کمبود پروپیلن در دنیا و رشد مصرف این محصول، فرایندهای تولید مستقیم پروپیلن به علت هزینه سرمایهگذاری کمتر و تولید پروپیلن به عنوان محصول اصلی فرایند (سهم بیشتر پروپیلن در محصولات خروجی فرایند) نسبت به روشهای غیرمستقیم بیشتر مورد توجه قرار گرفتهاند.
با توجه به مزیت دسترسی به گاز طبیعی و همچنین گاز مایع فشرده (LPG) میتوان پروپیلن مورد نیاز کشور را به صورت مستقیم تولید کرد. در سالیان اخیر در کشور فرایند تبدیل گاز طبیعی به پروپیلن (GTP) با خوراک گاز طبیعی به علت هزینه پایین خوراک گاز طبیعی مورد توجه قرار گرفته است. بدین منظور مجوزهای متعددی صادر شده که هیچیک پیشرفت چندانی نداشتهاند. در ادامه به بررسی بیشتر دلایل توقف طرحهای GTP خواهیم پرداخت.
* اقتصاد ضعیف طرحهای GTP در مقایسه با واحدهای متانولساز
برای بررسی دلایل توقف طرحهای GTP در کشور باید فرایندهای تولید متانول از گاز طبیعی، پروپیلن از گاز طبیعی (GTP)، پلیپروپیلن از گاز طبیعی (GTPP) و پروپیلن از متانول (MTP) از منظر اقتصادی ارزیابی شده و سودآوری این فرایندها با تولید متانول از گاز طبیعی مقایسه شود.
در این راستا مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی با عنوان «ارزیابی اقتصادی روش مستقیم تولید پروپیلن از خوراک متانول و گاز طبیعی» به بررسی اقتصاد فرایندهای مذکور در سه سناریوی قیمتی متانول کرده است. قیمتهای فروش متانول براساس سه سناریو قیمت خوشبینانه (430 دلار بر تن)، واقعبینانه (280 دلار بر تن) و بدبینانه (160 دلار بر تن) برآورد شده است.
در سناریوی خوشبینانه نرخ بازده داخلی فرایند تولید متانول از گاز طبیعی و فرایند تولید پروپیلن از فرایندهای ترکیبی GTP به ترتیب حدود 32 و 23 درصد خواهد بود. در این شرایط هر دو فرایند اقتصادی خواهند بود، اما فرایند تولید متانول به علت حجم سرمایهگذاری کمتر و بازده اقتصادی بیشتر نسبت به فرایند GTP بیشتر مورد توجه سرمایهگذاران قرار خواهد گرفت. عملاً قسمت اول واحد GTP (واحد تولید متانول از گاز طبیعی) سوددهتر از کل فرایند GTP است و ادامه زنجیره برای تولید پروپیلن از متانول توسط سرمایهگذار منطق اقتصادی نخواهد داشت (جدول 1).
جدول 1- اقتصاد فرآیندهای تولید پروپیلن در سناریو خوشبینانه
در این راستا سیدعلی حسینی با اشاره کاهش IRR پروژهها در صورت ایجاد واحد MTP گفت: «در بین طرحهای GTP جز در یکی دو مورد از طرحها مابقی پیشرفت قابل ملاحظهای نداشتهاند. سرمایهگذاران بخش خصوصی با قیمت خوراک گاز کنونی حاضر نیستند متانول تولیدی را به پروپیلن تبدیل کنند. در واقع هیچ عقل سلیمی چنین کاری نمیکند IRR تبدیل گاز به متانول حدود 30 تا 40 درصد است اما با تبدیل متانول به پروپیلن IRR پروژه به زیر 15 درصد میرسد».
همچنین در جدول 2 اطلاعات اقتصادی فرایندهایGTP ، GTPP و گاز طبیعی به متانول در ایران در سناریوهای قیمتی واقعبینانه و بدبینانه ارائه شده است. همانطور که مشخص است نرخ بازده داخلی فرایند تولید پروپیلن در فرایند ترکیبی GTP بیش از فرایند تولید متانول است اما در صورت کاهش قیمت پروپیلن در سناریوی قیمت بدبینانه متانول (قیمت متانول 160 دلار بر تن)، این امکان وجود دارد که تولید پروپیلن نیز همانند تولید متانول اقتصادی نباشد. اگر قیمت پروپیلن از 900 دلار بر تن کمتر شود نرخ بازده داخلی فرایند GTP کمتر از 15 % خواهد شد و فرآیند GTP نیز دیگر اقتصادی نخواهد بود.
جدول 2- اقتصاد فرآیندهای تولید پروپیلن در سناریو واقعبینانه و بدبینانه
نتایج محاسبات نشان میدهد تهیه خوراک متانول واحدهای تبدیل متانول به پروپیلن (MTP) به طور مستقیم از بازار، در هیچیک از سه سناریو قیمتی جذابیت لازم برای سرمایهگذاری ندارد. در این بین کارشناسان معتقدند که برای جلوگیری از خامفروشی متانول و ایجاد زنجیره پروپیلن کشور باید نظام تعرفهگذاری قیمت خوراک در پتروشیمیها تغییر کند.
*طلسم توسعه زنجیره پروپیلن از فرآیند GTP چگونه میشکند؟
در این راستا فریبرز کریمایی قائم مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی معتقد است که راهکار توسعه زنجیره پروپیلن در کشور از طریق اعطای تخفیف پلکانی به واحدهای GTP است. وی میگوید: «حجم سرمایهگذاری در این پروژهها بسیار زیاد است، بنابراین لحاظ کردن گزینههای انگیزشی برای جذب سرمایهگذار ضروری است. در این راستا در نظر گرفتن تخفیف در خوراک میتواند به جذب سرمایهگذار کمک کند. شرکت صنایع پتروشیمی به دنبال آن است تا از ظرفیت تخفیفات پلکانی که مبنای قانونی هم دارد، برای توسعه پروژهها استفاده کند».
همچنین بهزاد محمدی مدیرعامل شرکت صنایع ملی پتروشیمی نیز در نشست خبری با اصحاب رسانه در این باره توضیح داد: «تخفیف بر خوراک گاز طبیعی، ارائه راهکارهای مالیاتی و در اختیار قرار دادن دانش فنی به این طرحها بدون اخذ هزینه در زمان احداث طرح از جمله کمکهایی است که برای جذابتر شدن اقتصاد طرحها GTP برای سرمایهگذاران در نظر گرفته شده است».
در این بین اما کارشناسان معتقدند که در حال حاضر به صنعت پتروشیمی کشور به اندازه کافی تخفیف خوراک اعطا میشود و برای ایجاد زنجیره پروپیلن از طریق MTP نیازی به تخفیف مجدد نیست بلکه میتوان قیمت خوراک واحدهای متانولساز در کشور را در یک بازه زمانی به قیمت واقعی رساند و این تخفیف تنها در اختیار واحدهایی قرار گیرد که در طول این بازه اقدام به ایجاد واحد MTP کردهاند.
در این راستا سیدعلی حسینی کارشناس انرژی میگوید: «اگر دولت اعلام کند که فقط در صورت تولید پروپیلن، به سرمایهگذار خوراک ارزان میدهد مساله احداث واحدهای GTP حل خواهد شد، این در حالی است که به رغم خوراک ارزان فعلی، اکنون گفته میشود اگر شما گاز را به پروپیلن تبدیل کنید، خوراک با تخفیف بیشتری در اختیار سرمایهگذاران قرار میگیرد».
وی همچنین گفت: «همین الان هم خوراک گازی پتروشیمیها در ایران ارزان است. پس گام نخست برای توسعه زنجیره پروپیلن گران کردن خوراک برای واحدهای متانولی و سپس اعطای تخفیف خوراک به واحدهایی است که متانول را به پروپیلن تبدیل کنند. با این تفاسیر با شیوه قیمتگذاری کنونی خوراک، فرایند GTP در کشور ما شکل نمیگیرد».
همچنین راهکار مرکز پژوهشهای مجلس نیز برای توسعه زنجیره پروپیلن ناظر به اعطای تخفیف صرف به واحدهای GTP است. در این گزارش آمده است: «به منظور توسعه زنجیره ارزش تولید پروپیلن از گاز طبیعی، قیمت خوراک گازی باید به گونهای تعیین شود که همواره سودآوری واحدهای تبدیل گاز طبیعی به پروپیلن بیش از واحد متانول شود و توسعه زنجیره ارزش پروپیلن از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفهتر از تولید متانول باشد. لذا پیشنهاد میشود قیمت خوراک گاز طبیعی برای واحدهای متانولسازی جدید به قیمت گاز صادراتی افزایش یافته و هرگونه تخفیفی صرفاً مشروط به تولید پروپیلن اعمال شود».
در این بین اما به نظر میرسد که راهکار فعلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای ایجاد واحدهای GTP ثابت نگهداشتن تخفیف خوراک برای واحدهای GTM و افزایش مقدار تخفیف برای واحدهای GTP است در حالی که به اعتقاد کارشناسان با توجه به اقتصاد طرحهای مذکور تنها در صورتی واحدهای GTP در کشور ایجاد خواهند شد که اعطای تخفیف خوراک صرفا محدود به این واحدها باشد و تخفیف خوراک واحدهای متانولساز به طور کلی قطع شود.
انتهای پیام/ب