به گزارش خبرنگار هنر خبرگزاری فارس، ۲۰ فروردین (سالروز شهادت سیدمرتضی آوینی)، روز هنر انقلاب اسلامی نامگذاری شده است.
حبیبالله صادقی، عضو پیوسته و رئیس گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر در این باره گفت: زمانی که ما درباره هنر انقلاب و هنر اجتماعی حرف میزنیم، شاهد یک تفاوت جدی و ارزشمند بین اتفاقاتی که در هنر اجتماعی و هنر انقلاب ما رخ میدهد با هنرهای اجتماعی دیگر در دنیا، مثلاً در کشورهای سوسیالیستی، اروپای شرقی یا آمریکای لاتین هستیم.
وی افزود: همواره در هنرهای اجتماعی کشورهای سوسیالیستی، حکومت بهعنوان یک ابزار نشانگر، همراه و قدرتمند کار کرده است. همانطور که حضرت امام فرمودند: سوسیالیستها ۷۰ سال مردم دنیا را بهنحوی معطل و معطوف خودشان کردند. پس در این حکومتها، شعارها و سفارشهای درونحکومتی، موضوعی است که همواره با فرادستی همراه بوده و از بالا به هنرمند دستور داده میشد. هنرمند و هرکسی که با این موضوع مغایرتی داشت و اطاعت نمیکرد (نظیر کاندینسکی و مالوویچ) محاصره میشدند و از گردونه خارج می شدند.
صادقی در ادامه به چگونگی پیریزی شاکله هنر انقلاب اسلامی پرداخت و افزود: اما هنر انقلاب اسلامی یک رفتار اجتماعی و مردمی بود که در آن، خود مردم مشروح این مبارزات و ارزشهایشان را دنبال میکردند؛ ارزشهایی بر اساس فطرت، معرفت و طینتشان و برگرفته از دین و قرآن و ارزشهای معرفتی.
در ادامه وی به دیدگاه خود درباره هنر انقلاب پرداخت و افزود: پرونده هنرِ انقلاب را باید جامع نگاه کرد. با ورق زدن این پرونده، سیرِ تحول و سیرِ بیان و دانشی که هنرمند انقلاب پیدا میکند، دیده میشود. یک هنرمند دانشجو و جوان میآید در کنار مردم و از معرفت، مدنیت، انسانیت و آرمانگری مردم بهره میگیرد و آثاری را خلق میکند. بنابراین خاستگاه این هنر، هنر جهانی است. هنرمند انقلاب، صورت و زبان و شیوههایی را به کار میبرد که فطرت و معرفت بشری را دارد و همزمان نقد از درون را هم در دل خود دارد. وی به دنبال یک زایش همزمان است. دچار ایستایی و ماندگاری نیست. وقتی سیر تحولِ تکنیکی هنرمندان انقلاب و نمادشناسیهایشان را بررسی کنید، میبینید که در نوع خودش بسیار ممتاز و یگانه است.
این مدرس دانشگاه و پژوهشگر در حوزه هنرهای تجسمی معتقد است: هنرمندِ هنرِ اجتماعی، به عنوان کسی از میان مردم است که از باورهای مردم، نمادهایی را میگیرد، زبان و بیان را در جهان معاصر شناسایی میکند، تکنیک و آرایههای بصری خودش را تقویت میکند و کیفیت هنرش را افزایش میدهد و به دنبال این است که آن نقش ممتاز مردم را که در یک فرایند عظیم شرکت کرده و یک انقلاب عظیم را به وجود آوردند، برجسته نماید و در ادامه فطرت و فکرت مردم را نمادینه و تفسیر کند.
* پژوهش جدی و متناسب با هنرِ انقلاب نداریم
وی افزود: متاسفانه ما کار پژوهشی در رابطه با هنرِ انقلاب به شکل جدی نداریم و در این خصوص تعریف و تبیین درستی صورت نگرفته است. البته به جز چند کتاب که بیشتر یکجور چکامه و خلاصهای هستند از حضور آرمانی هنرمندان دوران معاصر، به خصوص هنرمندانی که از انقلاب اسلامی ایران بهره جستند.
صادقی در ادامه درباره ویژگی هنرِ انقلاب اسلامی نسبت به سایر هنرهای انقلابی تاکید کرد: من هنرِ دوران انقلاب را یک هنرِ فراگیر، جهانی، آرمانی، مصلح و بیانگرانه میشناسم و فکر میکنم پژوهشگران باید این سیر تحول بیان و زبان را تعریف و تفسیر کنند. معتقدم که آن تلاشی که در رویکرد، در این چهار دهه صورت گرفته است، نتایجش از طریق پژوهش دیده خواهد شد. هنرمندان انقلاب در آثارشان خستگیناپذیری دارند. آنها نقد از درون میکنند و بهرهگیری از این نوع نقد را مدیون قدرت، شجاعت و صلابتی هستند که از برکت فداکاری شارحان انقلاب، یعنی شهدا و مردم نازنین دوران معاصر به دست آمده است. امیدواریم خداوند این تناسب و تعامل را و این فکرت و فطرت را، همواره در قلب و قدم هنرمندان انقلاب نگه دارد.
* هنرمند متعهد باید زیبایی کردار پزشکان و پرستاران را به تصویر درآورد
محمدعلی رجبی، عضو پیوسته و عضو گروه هنرهای سنتی فرهنگستان هنر هم در روز هنر انقلاب اسلامی به وظیفه هنرمندان متعهد و انقلابی در برابر جانفشانی پزشکان و پرستاران متعهد در برابر بیماری جهانی کرونا اشاره کرد و گفت: امروز پزشکان و پرستاران قهرمان در صف اول جهاد فیسبیلالله قرار گرفتهاند که باید هنرمندان، جنبههای نهان زیبایی کردارشان را معرفی نمایند، و این کمترین وظیفه هنرمندان در قبال جانفشانی و قرب به درگاه محبوب است.
وی در خصوص ویژگیهای هنر انقلاب اسلامی اظهار داشت: ابتدا باید بین هنرِ انقلاب و هنرِ انقلاب اسلامی تفاوت قائل شویم؛ زیرا در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز برخی از هنرمندان با تفکرات غیراسلامی، آثاری علیه استکبار و دفاع از منافع مردم پدید آوردند که اغلب با تفکرات انقلاب اسلامی سازگاری نداشت اما این خود یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی، یعنی شعار آزادی بود.
عضو پیوسته فرهنگستان هنر به روندِ تاریخی این هنر اشاره و خاطر نشان کرد: قبل از انقلاب اسلامی به جز یکسال قبل از پیروزی، آثاری دال بر انقلاب وجود نداشت چون با سرکوب شدید رژیم ضد فرهنگی پهلوی روبرو میشد، اما پس از قیام مردم مسلمان، عدهای توانستند آثاری، آنهم ملهم از شیوهها و اندیشههای مارکسیستی ایجاد کنند. البته در کنار آنها هنرمندان مسلمان نیز در زمینههای تجسمی آثاری به وجود آوردند.
وی در همین زمینه تصریح کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سبب بازگشت به فطرت و اصالتها، هنرهای اصیل ایرانی - اسلامی که با موازین انقلاب اسلامی نیز سازگاری داشت بیشتر رشد کرد که از آن جمله خوشنویسی، نگارگری و هنرهای سنتی بود.
رجبی درخصوص منابع آموزشی و پژوهشی با موضوع هنر انقلاب یادآور شد: «متأسفانه در دانشگاهها منابع بسیار اندکی پیرامون هنر انقلاب اسلامی وجود دارد و هیچگونه درسی با چنین مبحثی وجود ندارد و میبایست بیشتر به این امر پرداخت.
وی در پایان سخنان خود به وظیفه هنرمند متعهد انقلابی در دوره شیوع بیماری کرونا گفت: کرونا به ظاهر یک بیماری واگیر است که در سطح جهان شیوع یافته است. اما ضعف دولتهای بزرگ با تمام امکاناتشان نشاندهنده به زانو درآمدن انسان مدرن و تمدن توخالی جدید است. رویکرد به دعا و توسل به درگاه ربوبی در سراسر جهان نویدبخش آیندهای روشن به سوی جوامعی دور از این گسیختگی و لاابالیگری است. اما در جمهوری اسلامی ایران که همواره هر پیشآمدی را تأویل به خواست خداوند نموده و ضمن عبرت از آن پیشآمد، گام دیگری به سوی معرفتالله برداشته است، اینبار نیز در جامعه پزشکی تحولی معنوی و انقلابی روی داده است که سرمشق این جامعه در جهان خواهد بود. پزشکان و پرستاران قهرمان در صف اول این جهاد فیسبیلالله قرار گرفتهاند، باید هنرمندان، جنبههای نهان زیبایی کردارشان را معرفی نمایند، و این کمترین وظیفه هنرمندان در قبال جانفشانی و قرب به درگاه محبوب است.
انتهای پیام/