به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، فاطمه آشوبی؛رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیانات خود در شروع سال جدید فرمودند مسئله پژوهش -که سرچشمه تولید، پژوهش و تحقیق است- در کشور به طور جدّی در این سال انجام گرفت که ما نمونه‌هایش را دیدیم بله این کارها انجام شده است اما این گونه نیست که کار نشده باشد، لکن آنچه من می‌خواهم بگویم این است که این کاری که تا حالا شده شاید حتّی یک‌دهمِ آن چیزی که برای کشور احتیاج است نباشد. البتّه من «یک‌دهم» را از روی آمارِ دقیق نمی‌گویم، بلکه حدس می‌زنم «یک‌دهم»؛ یعنی شاید واقعاً ده برابرِ این، کار باید انجام بگیرد؛ چه کار تحقیقی، چه کار تولیدی، چه کارهای گوناگون از همین قبیل، تا رونق تولید در زندگی مردم اثر خودش را نشان بدهد. در سال ۹۸ تولید تکان خورد، حرکت کرد و راه افتاد تا یک حدودی، لکن اثری در زندگی مردم از آن محسوس نشد.
ما بایستی تولید را به جایی برسانیم که در زندگیِ مردم اثر بگذارد. البتّه مسائل اقتصادی کشور مسائل متعدّدی است -مسئله اصلاحات بانکی، اصلاحات گمرکی، اصلاحات مالیاتی، بهبود فضای کسب‌وکار و از این قبیل- لکن نقش تولید یک نقش یگانه و بی‌همتایی است. اگر ما بتوانیم تولید را راه بیندازیم و با توجّه به بازارِ وسیعِ خودِ کشور در داخل -اگر چه که تولید به فروش و به بازارهای خارجی احتیاج دارد، امّا ما هم ضمن اینکه می‌توانیم با بازارهای خارجی ارتباط داشته باشیم، عمده بازار فروش ما داخل کشور است با این جمعیّت هشتاد میلیونی- اگر بشود تولید را ان‌شاءالله حرکت بدهیم و پیش ببریم، مشکلات اقتصادی قطعاً تمام خواهد شد و این تحریم‌هایی که کرده‌اند به نفعِ ما تمام خواهد شد؛ تا الآن البتّه ضررهایی داشته لکن سودهایی هم در کنارش وجود داشته؛ یعنی ما را وادار کرده به اینکه به فکر امکانات خودمان باشیم، به فکر تهیّه لوازم زندگی و نیازهای کشور از طریق امکانات داخلی باشیم، که این برای ما خیلی مغتنم است و همین ان‌شاءالله ادامه پیدا خواهد کرد. پس بنابراین، ما باز به تولید نیاز داریم.
سال گذشته گفتیم «رونق تولید»، امسال بنده عرض می‌کنم «جهش تولید»؛ امسال سالِ جهشِ تولید است. این شد شعار امسال؛ کسانی که دست‌اندرکار هستند جوری عمل کنند که تولید ان‌شاءالله جهش پیدا کند و یک تغییر محسوسی در زندگی مردم ان‌شاءالله به وجود بیاورد. البتّه این احتیاج به برنامه‌ریزی دارد؛ سازمان برنامه به نحوی، مجلس شورا و مرکز تحقیقاتش به نحوی، قوه قضائیّه به نحوی -قوه قضائیّه هم نقش دارد- مجموعه‌های دانش‌بنیان به نحوی. مجموعه‌های جوان و مبتکر بحمدالله در کشور زیادند و بنده در طول امسال -سال ۹۸- و سال قبل، با تعدادی از اینها نشست‌های بسیار خوب و مفیدی داشتم، آنها را از نزدیک دیدم، حرف‌هایشان را از نزدیک شنیدم؛ جوان‌های علاقه‌مند به کار و پای کار و پُرامید و پُرنیرو و پُرانگیزه و پُر استعداد و ابتکار. اینها بحمدالله هستند؛ اینها باید همه در برنامه‌ریزی‌ها شرکت کنند و این کار با برنامه‌ریزی ان‌شاءالله پیش برود.
به همین دلیل در رابطه با نامگذاری سال به نام جهش تولید و تاکید رهبری بر پژوهش به گفت و گو با یعقوب فتح الهی معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت مدرس پرداختیم که در ادامه شرح آن را می خوانید:
مهم ترین مطالب این گفت وگو به این شرح است:
*بنا شدن اقتصاد بر روی تولید باعث پایداری، پویایی و زاینده گی اقتصاد می شود
*برای جهش تولید نیاز به طراحی برنامه مدون داریم تا به ایجاد یک تمدن نوین بینجامد
*علم و دانش عوامل تولید هستند
*برای جهش تولید باید نیاز سنجی کنیم
*باید فرهنگ عمومی جامعه را در استفاده از کالاهای ایرانی و با کیفیت برای جهش تولید بهبود دهیم
* وزارت خارجه باید گشایش هایی را در روابط بین الملل برای گسترش تولید ملی و ورود کالاهای ایرانی به بازار جهانی انجام دهد
*بنا شدن اقتصاد بر روی تولید باعث پایداری، پویایی و زاینده گی اقتصاد می شود
فارس: تعریف شما از تولید چیست؟
فتح الهی: تولید ستون نظام اقتصادی پایا و پویا است. اگر اقتصاد روی تولید بنا شود این اقتصاد پایدار،پویا و زاینده میشود و نتیجه آن مقاوم شدن و قوی شدن اقتصاد است که در راستای قوی شدن ما نیز قرار می‌گیرد.
منظور از تولید تبدیل منابع و امکانات به کالا و خدمات است. پس بنابراین فعالیت‌هایی در طی یک فرایندهایی در جامعه انجام میشود تا منابع و امکانات به کالا و خدمات تبدیل شود.
هر جامعه‌‌ای ۴ نوع تولید دارد، یک تولید ادبی یا ادبیات دارد مانند شعر و داستان، یک تولید اثر هنری دارد آثار هنری که انواع مختلف آن از صنایع هنری گرفته تا هنرهای تجسمی، هنرهای نمایشی بخشی از تولید هستند. در یک جامعه دو نوع تولید وجود دارد تولید علم و تولید صنعتی.
چهار نوع تولید متعامل، در کنار هم و با رشد موزون می‌تواند باعث پیشرفت یک جامعه شود. پیشرفت حقیقی با تولید ادبیات، تولید هنری و تولید صنعتی و علم در کنار هم به وجود می آید.البته صنعتی به معنای عمومی است فقط صنایع ماشین سازی نیست بلکه نساجی،کشاورزی و دارویی و... را تولید صنعتی در نظر می گیرند. بنابراین به معنای کلی وقتی کلمه تولید را در نظر می‌گیریم تولید باید مد نظرمان باشد.
*برای جهش تولید نیاز به طراحی برنامه مدون داریم تا به ایجاد یک تمدن نوین بینجامد
فارس:هدف از جهش تولید چیست؟
هدف کلی از جهش تولید هم در صحبت‌های مقام معظم رهبری کاملاً روشن و واضح است به نحوی که هدف کلی بهبود یا تغییر محسوس در اشکال کار،مشاغل و زندگی مردم است. بنابراین ما باید برای جهش تولید یک برنامه مدون داشته باشیم که در داخل آن راهبردها، سیاست‌ها و اقدامات روشن شود و اگر این ۴ نوع تولید را به خوبی در کنار هم در قالب یک برنامه مدون ببینیم می‌توانیم پایه و اساسی برای پیشرفت و نهایتاً برای ایجاد یک تمدن نوین داشته باشیم.
بحث اصلی ما جهش تولید است. معنای جهش در تولید برمی‌گردد به خیز در تولید که مواجه می شود با خیز کمی،کیفی و خیز تنوع در خدمات و کالا. خیز کمی یعنی اینکه تولید از نظر کمی افزایش پیدا کند، خیز کیفی یعنی از نظر کیفیت تولید چه در کالا و خدمات کیفیت بالا برود. خیز تنوعی به این برمی‌گردد که ما باید کالاهای متنوع و مجهز به امکانات و تکنولوژی‌های پیشرفته و روز را به وجود بیاوریم.
معنای جهش در تولید برمی‌گردد به خیز در تولید که مواجه می شود با خیز کمی،کیفی و خیز تنوع در خدمات و کالا.
یعنی امروز بخش‌های مختلف صنعتی ما باید نسبت به دیروز پیشرفته‌تر و جلوتر باشد و فردا هم نسبت به امروز باید برنامه داشته باشیم که چه کالاهایی را با چه مشخصاتی را باید تولید و ارائه کنیم. یعنی اگر امروز ما یک بطری در ایران تولید می‌کنیم که دارای پنج ویژگی ،توان و پنج امکان کاربرد است باید کالای دیگری را ارائه کنیم که به توان آن کالای تولید شده در قبل اضافه شود.باید ما این کالا را به جهت امکانات، تکنیک و پیشبرد زندگی مردم گسترش و توسعه دهیم به نحوی که مردم تمام کارهای‌شان آسان انجام شود و زمان و عمرشان سیلینگ شود که این سیلینگ باعث کیفیت زندگی مردم میشود و بهتر می‌توانند از زندگی خود استفاده کنند و برای آنها فراغت به وجود می‌آورد و وقتی که فراغت به وجود بیاید مردم به نیازهای روحی و معنوی‌شان بیشتر توجه می‌کنند.
بهبود کالا از نظر تنوع و کیفیت پیامدهایی دارد که می‌تواند باعث پیشرفت اجتماعی در ابعاد و شئون مختلف شود. بنابراین جهش را باید در سه بُعد تعریف کنیم و در هر سه بُعد باید برای آن برنامه داشته باشیم. نگاه جهش تولید دریچه‌ای برای تحول اقتصادی است یعنی دریچه‌ای است که می‌توانیم از این دریچه به حوزه تحول اقتصادی وارد شویم و اقتصاد خودمان را متحول کنیم و حرکت دهیم. برای انجام این کار باید به عوامل تولید نگاه جدید داشته باشیم.
*علم و دانش عوامل تولید هستند
فارس:آیا علم از عوامل تولید محسوب می شود؟ چه نکاتی را باید برای جهش تولید در نظر بگیریم؟
عوامل تولید در یک زمانی یک قطعه زمین، نیروی کار و سرمایه مادی بود که اینها عوامل تولید برای ما بودند امروز عوامل تولید فقط سرمایه مالی یا قطعه‌ای زمین و نیروی کار که به عنوان کارگر محسوب میشود نیست. بلکه عوامل تولید گسترده تر شده به نحوی که علم خودش یکی از عوامل تولید است. دانش یکی از عوامل تولید است. بنابراین علاوه بر آن سه بُعد دانش به آن اضافه میشود به همین دلیل اقتصادی که مطرح می شود اقتصاد دانش بنیان است. چون دانش می شود یکی از عوامل تولید. دانشگاه به عنوان جایی که چشمه دانش است در همچنین اقتصادی باید نقش اساسی ایفا کند. در دانشگاه سرمایه‌گذاران‌مان سرمایه مادی خود را می‌آورند بر روی قطعه زمین با یک تعداد نیروی انسانی که ما آنها را کارگر محسوب می‌کنیم می‌خواهند کاری را انجام دهند. در اقتصاد مدرن دانش به عنوان عامل تولید است. منظور از دانش کارکرد دانشگاهی و منظور از دانشگاه یعنی سرمایه دانشی، سرمایه فناوری و سرمایه کارآفرینی و سرمایه انسانی فرهیخته و سرمایه اجتماعی انجام یک کار خوب و در واقع پیشرفته می‌باشد که همه این سرمایه‌ها تبدیل به عاملی برای تولید میشود.
ما باید نگاه‌مان را به تولید تغییر دهیم عوامل تولید فقط آن سه جز نیست بلکه دانش به عنوان عامل تولید محسوب میشود و منظور از دانش کار دانشگاهی است و منظور از کار دانشگاهی این است که دانشگاه سرمایه انسانی دانش‌بنیان،سرمایه متخصص، فناوری، دانشی و کارآفرینی و سرمایه اجتماعی لازم برای انجام یک کار تولیدی موفق و پیشرفته به نحوی که کالاهای مدام در حال تغییر و متنوع و توسعه یافته را بتواند به کشور و جامعه ارائه کند.
علاوه بر این ما باید به زیرساخت‌های تولید نیز نگاه جدیدی داشته باشیم. امروز شما نگاه کنید یک دانشجوی دوره دکترای رشته داروسازی دارویی را اختراع و ابداع می‌کند و بعد این دارو را از مقیاس دانشگاهی خارج می‌کند و می‌خواهد این دارو را به. مقیاس صنعتی وارد کند و بعد کالا کند و به عنوان یک دارو در جامعه استفاده شود یا یک محصول بهداشتی یا به عنوان یک محصول آرایشی می‌خواهد وارد بازار شود؛ قرار نیست هر فردی که به یک ابداع اینچنینی رسید زیرساخت‌های تولید و خط تولید، ماشین‌آلات و کارخانه را بسازد چون این کار به سرمایه عظیمی نیاز دارد بلکه ما باید در کشور تعدادی سرمایه‌گذار داشته باشیم که اینها خط تولید آماده برای اینگونه ایده‌ها داشته باشند و برای یک تعداد مشخص از این محصول مثلاً 10 هزار یا 100 هزار تا با توجه به نیاز ،خط تولید را به فرد مبتکر اجاره دهند تا او بتواند کار خود را انجام دهد و بعد به عنوان یک محصول به بازار عرضه کند و از نتیجه ابداع خود آن فرد نیز سود ببرد.
بنابراین ما باید زیرساخت‌های تولیدی را انعطاف‌پذیر و مجهز و آماده کنیم تا آدم‌های مبتکر بتوانند آن کالا یا احیاناً خدماتی که تولید کرده و ابتکار کرده‌اند با این زیرساخت تولید کنند و به جامعه ارائه دهند که این یکی از لوازم است که باید در کشور اتفاق بیفتد. ما باید به طرف ایجاد خط تولید انعطاف پذیری برویم که در خدمت همه قرار بگیرد.
*برای جهش تولید باید نیاز سنجی کنیم
فارس:آیا باید برای جهش تولید اولویت گذاری داشته باشیم؟
اتفاق دیگری که باید برای جهش تولید رخ دهد این است که ما باید برای جهش تولید اولویت‌گذاری کنیم. یعنی ما باید چه چیزی را تولید کنیم و چه چیزی را نباید تولید کنیم و به چه میزان تولید کنیم. یعنی یک نیازسنجی کامل. نیازسنجی برمی‌گردد به نیازهای روزمره و برمی‌گردد به اینکه نیازسنجی برای نیازهای حالت خاص و فوقالعاده؛ مثلاً ضدعفونی‌کننده در زمان شیوع ویروس کرونا یک نیاز فوقالعاده است که ما باید در داخل اقتصادمان پیش‌بینی لازم را داشته باشیم، خط تولید رزرو در طراحی صنعتی خود داشته باشیم که این نیاز عادی ما با چند خط تأمین میشود و اگر احیاناً به نیاز فوقالعاده رسیدیم کدام خط ها را فعال کنیم و اگر به درجه نیاز رسیدیم کدام خط ها را فعال کنیم. چقدر باید ذخیره داشته باشیم در حالت عادی و فوقالعاده که اینها مواردی است که باید در جهش تولید لحاظ شود.
باید به نظام انبارداری نیز نگاه کنیم. ما اگر کالایی را برای نیاز روزمره تولید می‌کنیم چقدر باید انبار داشته باشیم برای نیاز روزمره به چه میزان انبار نیاز داریم. علاوه بر توجه به اینها باید به نیاز بازار منطقه توجه کنیم به خاطر اینکه ما قرار است به بازار بینالمللی وارد شویم و فقط برای خودمان این تولیدات را نمی خواهیم بنابراین تولید کالای که بتواند وارد بازار بینالمللی شود و در بازار بینالمللی بتواند با کالاهای مشابه خود رقابت کند هم رقابت‌پذیری در داخل اقتصاد خودمان را باید نهادینه کنیم که باعث پیشرفت میشود و هم رقابت‌پذیری در سطح جهانی را در نظر بگیریم. بنابراین بازار منطقه می‌تواند برای ما به عنوان بازاریابی یا بازارسازی محسوب شود بنابراین کالای ما باید بازارپسند شود در رقابت با کالاهایی که از سایر کشورهای دیگر وارد میشود. تمام این موارد را باید در دستور کار خود قرار دهیم. الگوی بازاریابی، الگوی بازارسازی به لحاظ علمی و الگوی بازار پسندی به لحاظ علمی همه اینها کارهای علمی و دانشگاهی است که با سرمایه‌ها می‌توانیم کارمان را پیش ببریم.
نکته بعدی که در اولویت گذاری تولید باید به آن توجه کنیم این است که منابع و مزایای ایران برای تولید چه کالاهایی مناسب است.مثلا ما معادن سنگ و فلزات داریم. بنابراین ما باید در تولید به مزایای خود توجه کنیم و ببینیم آیا ماده اولیه را می‌توانیم تهیه کنیم یا باید آن را خریداری کنیم چون ماده اولیه در تولید بسیار بسیار مهم است. ما باید برای اولویت‌بندی فراتر از نیاز جاری آینده‌پژوهشی و عاقبت‌اندیشی کنیم و نه تنها عاقبت‌اندیشی ما برای نیازهای فوقالعاده باشد بلکه باید برای ایجاد یک تمدن نوین هم نیازسنجی کنیم.که ما چگونه می‌توانیم یک کالایی را به بازار منطقه و جهانی عرضه کنیم که نشانی از تمدن ما باشد. بنابراین باید به این مسئله هم توجه اساسی کنیم.
علاوه بر این برای ثبات و پایداری و حفظ محیط زیست و پایداری محیط زیست به توان ذخایر زمینی خودمان توجه کنیم که محیط زیست نیز حفظ شود. در امور پشتیبانی مالی و لجستیکی باید اصلاحاتی انجام دهیم در راهبردهای سیاستی و حاکمیتی و بخش‌های تولید باید توجه اساسی کنیم اگر نیاز به اصلاحات دارند را اصلاح کنیم در مؤسسات و بنگاه‌های مالی و مقررات جاری حاکم بر آنها باید توجه اساسی کنیم و اصلاحاتی در آنها انجام دهیم. در بحث‌های بانکی، گمرکی که برای جهش تولید به آنها نیاز داریم در مؤسسات نظارتی در سازمان‌های حاکم بر کنترل بر کیفیت، وضع و اعمال استاندارد باید به این مسائل توجه اساسی داشته باشیم. در عین حال که کار خودشان را در جهت جهش کیفی، کمی و تنوعی برای جامعه ما انجام می‌دهند مانع بروکراتیک هم برای جهش تولید ایجاد نکنند. نظام سرمایه‌گذاری پایدار را باید مورد توجه قرار دهیم که بتوانیم منابع مالی لازم را از منابع مردمی به دست بیاوریم. یعنی باید کاری بکنیم که سرمایه‌داران ما چه در داخل و چه در خارج راغب به وارد شدن به عرصه تولید ایران شوند. سرمایه‌های خود را برای جهش تولید و سرمایه‌گذاری پایدار استفاده کنند. در نظام تولید کالا و ارائه خدمت باید اصلاحاتی انجام شود که چطور یک کالا به دست مردم برسد که کار دلالی و احتکار را حل کنیم.
در بحث استقلال جریان تولید و سلیقه‌های سیاسی نیز باید توجهاتی داشته باشیم. امروز سلیقه‌های سیاسی در بخش تولید ما احیاناً مداخلاتی ایجاد نکنند که باعث کندی جریان تولید شود. باید همه سلیقه‌های سیاسی مستقل از نگاه سیاسی شان باید این امر بسیار بسیار حیاتی را حمایت کنند و کمک کنند که اگر تولیدکننده‌ای نگاه سیاسی خاصی دارد به خاطر آن نگاه سیاسی خاص دچار مشکلات خاصی در بخش تولید نشود و بتواند خدمت خود را به جامعه ارائه دهد.
نکته بعدی در روابط بین‌الملل برای اینکه بتوانیم کالاهای خود را به بازار منطقه و جهان صادر کنیم باید به نحوی گشایش هایی از طرف وزارتخارجه انجام شود و بتواند روابط بین‌الملل را مصادره کند در توسعه تولید و ظرفیت‌سازی ملی پایدار تا مصرف‌گرایی و مصرف‌زدگی. یعنی روابط بین‌الملل ما را به منظور ورود کالاهای خاص خارجی که باعث تشدید مصرف‌زدگی میشود، نکند؛ بلکه باید روابط بین‌الملل را مصادره کند به نفع گسترش تولید ملی و ورود به کالاهای ایرانی به بازار جهانی.
وزارت خارجه باید گشایش هایی را در روابط بین الملل برای گسترش تولید ملی و ورود کالاهای ایرانی به بازار جهانی انجام دهد
فرهنگ عمومی جامعه را در بحث استفاده از کالاهای تولید ایرانی و کالاهای باکیفیت ایرانی بهبود دهیم که این خود به یک برنامه نیاز دارد. سرمایه اجتماعی تولید که طرف با تعهد و ایمان به کار بپردازد و کار خوب و با کیفیت و با دوام و خوش سلیقه‌ای به جامعه ارائه کند و کار را سرهم نکند که باید در سرمایه اجتماعی هم به آن توجه کنیم.
باید فرهنگ عمومی جامعه را در استفاده از کالاهای ایرانی و با کیفیت برای جهش تولید بهبود دهیم
و برای اینکه دانشگاه نقش خود را در تأمین و سرمایه‌های پنج‌گانه که به آنها اشاره کردیم را انجام دهد باید یک مدل عملیاتی برای آن طراحی کند که بتوانیم وارد این عرصه شویم.
انتهای پیام/
