به گزارش خبرگزاری فارس- مجتبی رحمتی؛ بهبود محیط کسب و کار یکی از عوامل موثر در اقتصاد و رونق تولید و اشتغال است. بسیاری از کشورها برای جلب نظر سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی با تسهیل فضای کسب و کار اقدام می‌کنند.
مطابق با تبصره ماده ۴ قانون بهبود محیط کسب و کار و همچنین بند الف ماده ۲۲ قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، وزارت امور اقتصادی و دارایی وظیفه پایش و هماهنگی بین دستگاهی به منظور بهبود امتیاز و رتبه کشور در این شاخص را برعهده دارد.
بدین منظور، مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسب و کار به عنوان یک مرکز تخصصی و به نمایندگی از این وزارتخانه، اقدام به بررسی گزارش سهولت انجام کسب و کار بانک جهانی و مکاتبات گسترده با این نهاد بین المللی می‌کند.
در حال حاضر ماحصل این اقدامات کتابچه‌های ۱۰ جلدی حاوی روش شناسی، تاریخچه، وضعیت ایران و در نهایت راهکار عملیاتی بهبود امتیاز و رتبه هر یک از ۱۰ نماگر گفته شده است.
برای بررسی بیشتر فضای کسب وکار در بخش سهولت و ثبت مالکیت به سراغ علی فیروزی رئیس مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود محیط کسب و کار وزارت اقتصاد رفتیم. مشروح این مصاحبه بدین شرح است:
فارس: یکی از مولفه‌های بهبود فضای کسب و کار، شروع آن توسط فعالان اقتصادی است که نیاز به مشوق و کاهش بروکراسی اداری علاوه بر انگیزه‌های اقتصادی دارد. طی این سال‌های چه اتفاقاتی رخ داده تا این شاخص بهبود یابد؟
فیروزی: وزارت اقتصاد در حال حاضر بسته اجرایی ارتقا شاخص سهولت انجام کسب و کار بانک جهانی را در نماگر شروع کسب و کار تهیه کرده است. بر پایه گزارشات بانک جهانی امتیاز ایران در نماگر شروع کسب و کار از ۶۷.۷۹ در سال ۲۰۱۹ به ۶۷.۸ در سال ۲۰۲۰ و رتبه از ۱۷۳ به ۱۷۸ تنزل یافته است. مؤلفه ها نیز تعداد مراحل ۱۰.۵ مرحله و زمان ۷۲.۵ روز ثبات داشته است. در صورت پذیرش اقدامات اصلاحی انجام شده در سال اخیر نظیر حذف دریافت فیزیکی «اخذ گواهی عدم سوء پیشینه»، «الکترونیکی نمودن اطلاع رسانی به سازمان امور مالیاتی در مورد شروع فعالیت های اقتصادی، اخذ تأییدیه از سازمان امور مالیاتی و دریافت کد اقتصادی» از طریق پنجره واحد اداره کل ثبت شرکتها و مؤسسات غیر تجاری، ثبت نام برای مالیات بر ارزش افزوده به صورت الکترونیکی و از طریق پنجره واحد اداره کل ثبت شرکتها و مؤسسات غیر تجاری، ثبت نام کارگران در سازمان تأمین اجتماعی از طریق تشکیل پرونده برای همه کارمندان در اداره کار و اخذ کد کارگاه به صورت الکترونیکی و از طریق پنجره واحد اداره کل ثبت شرکتها و مؤسسات غیر تجاری، همچنین در صورت انجام اقدامات اصلاحی نظیر الکترونیکی کردن تمامی فرایندهای مرحله رزرو نام منحصر به فرد برای شرکت و حذف فرایند اخذ دفاتر پلمپ شده حسابداری در قالب دفاتر فیزیکی و با فرض ثبات عواملی نظیر روش شناسی بانک جهانی و تعداد و شرایط کشورها رتبه کل شاخص سهولت انجام کسب و کار ایران برابر با ۱۱۴ خواهد شد. در صورتی که پنجره واحد فیزیکی شروع کسب و کار راه اندازی شود، رتبه شاخص کل سهولت انجام کسب و کار برابر با ۱۰۸ خواهد شد.
فارس: برای تحقق این رتبه آیا برنامه و راهکار اجرایی نیز وجود دارد؟
فیروزی: راهکارهای مختلفی برای گزارش ۲۰۲۰ نیز پیشنهاد شده بود که با انجام هماهنگی‌های مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود کسب و کار و همکاری دستگاه‌های ذیربط اجرایی شد، اما از سوی بانک جهانی مورد پذیرش واقع نشد، لذا با توجه به اینکه اقدامات در محاسبات بانک جهانی لحاظ نشده و اطلاع رسانی لازم از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی صورت گرفته است، انتظار می‌رود برای گزارش ۲۰۲۱ مدنظر قرار گیرد، اثرات اجرایی شدن موارد یاد شده بر روی نماگر و شاخص کل لحاظ شده است.
فارس: این راهکارها چیست و ضمانتی وجود دارد که پذیرفته شود؟
فیروزی: 1- الزامی بودن اخذ گواهی عدم سوء پیشینه برای شروع یک کسب و کار در ایران منجر به این موضوع شده که یک مرحله ۷ الی ۱۰ روزه با هزینه ۲۰۰ هزار ریالی به زمان شروع کسب و کار در ایران افزوده شود. بر اساس بند (ب) ماده (۲) تصویب نامه شماره ۲۳۱۱۰ات ۵۳۰۷۹ مورخ ۱۳۹۶.۰۳.۰۱ هیأت وزیران، امکان استعلام برخط و الکترونیکی گواهی عدم سوء پیشینه برای دستگاه‌های اجرایی تصریح شده است.
با توجه به اینکه دریافت گواهی عدم سوء پیشینه بر اساس دو بخشنامه داخلی در سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است، با دستور و ابلاغ رییس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور حذف شد. علی رغم انعکاس این اقدام اصلاحی به بانک جهانی، هنوز این اقدام مورد پذیرش بانک جهانی قرار نگرفته است.
*دومین موضوع
2- مدت زمان ۵۵ روزه برای مرحله اطلاع رسانی به سازمان امور مالیاتی در مورد شروع فعالیت‌های اقتصادی، اخذ تاییدیه از سازمان و دریافت کد اقتصادی و مرحله ثبت نام برای مالیات بر ارزش افزوده به دلیل برخط نبودن تمامی این مراحل بوده است. در این ارتباط هماهنگی‌های بین دستگاهی انجام پذیرفته است، به گونه‌ای که در حال حاضر مرحله ثبت شرکت و پیش ثبت نام مالیاتی و اخذ کد رهگیری از سازمان امور مالیاتی به طور همزمان از طریق درگاه الکترونیکی ثبت شرکتها انجام خواهد شد. این موضوع طی مراسمی توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی و سایر مقامات ذیربط در تاریخ ۱۳۹۷.۱۲.۱۱ رونمایی شد. رغم انعکاس این اقدام اصلاحی به بانک جهانی، هنوز این اقدام مورد پذیرش بانک جهانی قرار نگرفته است.
۳- در مورد زمان بر بودن مرحله ثبت نام کارگران در سازمان تأمین اجتماعی و اخذ کد کارگاهی که مدت زمان ۱۳ روز برای آن در نظر گرفته شده است. علت اصلی این امر بر خط نبودن مراحل آن است. در این ارتباط هماهنگی لازم برای مرحله ثبت نام کارگران در سازمان تأمین اجتماعی و اخذ کد کارگاهی به صورت همزمان از طریق درگاه الکترونیکی ثبت شرکت ها انجام گرفت و در حال حاضر عملیاتی شده است. این موضوع نیز در تاریخ ۱۳۹۷.۱۲.۱۱ رونمایی شده است. انعکاس این اقدام اصلاحی به بانک جهانی، هنوز این اقدام مورد پذیرش بانک جهانی قرار نگرفته است.
*سه پیشنهاد و اقدام برای بهبود شروع کسب وکار
فارس: علاوه بر موارد گفته شده چه راهکارهایی متناسب با آخرین گزارش پیشنهادی بانک جهانی وجود دارد؟
فیروزی: علاوه بر آن 1- مرحله رزرو یک نام منحصر به فرد برای شرکت به طور کامل الکترونیکی و در لحظه توسط اداره ثبت شرکتها و مؤسسات تجاری انجام نمی‌شود و در عمل ۳ الی ۴ روز به طول می‌انجامد. این در حالی است که بسترهای لازم برای رزرو نام شرکت در لحظه و به صورت برخط در ایران فراهم است.
2- وجود فیزیکی دفاتر پلمپ شده حسابداری علت اصلی طولانی شدن زمان این مرحله معادل ۱۴ روز شده است. حذف اخذ فیزیکی دفاتر می‌تواند منجر به بهبود قابل ملاحظه ای در رتبه و امتیاز این نماگر شود. با این وجود چنانچه حذف کامل دفاتر فیزیکی در کوتاه مدت امکان پذیر نباشد، پیشنهاد می‌شود زمان ۱۴ روزه برای این مرحله کاهش یابد.
3- با توجه به مطالعه و بررسی برخی کشورهای موفق در زمینه نماگر شروع کسب و کار که پنجره واحد فیزیکی را توأمان با پنجره واحد الکترونیکی شروع کسب و کار راه اندازی کرده‌اند، پیشنهاد می‌شود ایران نیز در این زمینه گام بردارد.
براین اساس اقدامات اصلاحی روی امتیاز و رتبه نمایشگر شروع کسب و کار صورت گرفت. حذف دریافت فیزیکی اخذ گواهی عدم سوء پیشینه رتبه این نمایشگر را از 178 به 173 ارتقا می‌دهد. همچنین الکترونیکی کردن اطلاع رسانی به سازمان امور مالیاتی در مورد شروع فعالیت های اقتصادی اخذ تاییدیه از سازمان امور مالیاتی و دریافت کد اقتصادی از پنجره واحد اداره کل ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری رتبه این نمایش را از ۱۷۸ به ۱۶۳ بهبود می‌دهد. اقدام اصلاحی دیگر ثبت نام برای مالیات بر ارزش افزوده به صورت الکترونیکی و از طریق پنجره واحد اداره کل ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری منجر به ارتقاء رتبه نماگر از ۱۷۸ به ۱۶۲ خواهد شد. راه اندازی پنجره واحد ای فیزیکی کسب و کار باعث ارتقاء رتبه از ۱۷۸ به ۵۰ می شود و موارد دیگر نیز در این زمینه وجود دارد.
فارس: در صورتی که این اقدامات و اصلاحات انجام شده در گزارش بانک جهانی اعمال شود چه تاثیری در رتبه کسب و کار کشور دارد؟
فیروزی: در صورت پذیرش اقدام های اصلاحی انجام شده برای گزارش ۲۰۲۱ توسط بانک جهانی و با فرض ثبات عواملی نظیر روش شناسی بانک جهانی و تعداد و شرایط کشورها رتبه کل شاخص سهولت انجام کسب و کار ایران برابر با ۱۱۴ خواهد شد. در صورتی که پنجره واحد فیزیکی شروع کسب و کار راه اندازی شود، رتبه شاخص کل سهولت انجام کسب و کار از ۱۲۷ به ۱۰۸ ارتقاء خواهد یافت.
فارس: علاوه بر روش شناسی و شروع کسب و کار، ثبت مالکیت دیگری شاخصی است که وزارت اقتصاد روی بهبود آن اقداماتی انجام داده است.
فیروزی: بررسی و مقایسه جزئیات اطلاعاتی نماگر ثبت مالکیت مقایسه گزارش ۲۰۲۰ با گزارش ۲۰۱۹ میلادی که بازبینی شده نشان از کاهش امتیاز از ۶۹ به ۶۸.۱ در مقایسه با گزارش ۲۰۲۰ وگزارش ۲۰۱۹ میلادی بازبینی نشده حکایت از آن دارد که در این رابطه امتیاز از ۶۳.۹۸ به ۶۸.۱ افزایش و رتبه از ۹۰ به ۷۰ ارتقا یافته است.
بر اساس ارقام بازبینی نشده در گزارش ۲۰۲۰ میلادی بانک جهانی، تعداد مراحل ثبت مالکیت ۶ مرحله، مدت زمان ۳۱ روز، هزینه ۳.۸ درصد از درآمد سرانه و امتیاز شاخص کیفیت مدیریت زمین ۱۶ از ۳۰ است. با توجه به کاهش مؤلفه هزینه از ۵.۷ به ۳.۸ درصد از ارزش دارایی، امتیاز این نماگر نسبت به سال گذشته 12.4 واحد افزایش یافته است که بیانگر ارتقا ۲۰ پله‌ای رتبه از ۹۰ به ۷۰ است. علت این امر به کاهش هزینه و افزایش یک امتیاز در شاخص کیفیت مدیریت زمان باز می‌گردد. این در حالی است که بر اساس ارقام بازبینی شده، امتیاز این نماگر ۰.۹ واحد کاهش نشان می‌دهد.
*بررسی وضعیت ایران و کشورهای منطقه
بررسی وضعیت ایران در میان کشورهای منطقه منا نشان می‌دهد، ایران به لحاظ امتیاز در این نماگر بالاتر از میانگین منطقه می‌باشد و در جایگاه هفتم قرار گرفته است. این در حالی است که سال گذشته جایگاه ایران در این نماگر، دوازدهم بوده است.
ایران در مؤلفه هزینه نه تنها از متوسط منطقه منا بلکه از متوسط کشورهای با درآمد بالا نیز بهتر است. ایران همچنین در شاخص کیفیت مدیریت زمین از میانگین منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) بالاتر است.
*5 اقدام برای بهبود نماگر ثبت مالکیت
فارس: چه راهکارهایی برای بهبود نماگر ثبت مالکیت در جایگاه کشور پیش بینی شده است؟
1- مرحله اخذ گواهی مفاصاحساب تأمین اجتماعی ۲۰ روز در سال ۲۰۲۰ میلادی است. این مدت زمان طولانی که نزدیک به ۷۰ درصد از کل زمان ثبت مالکیت را به خود اختصاص داده است، به دلیل عدم ارتباط برخط میان سازمان ثبت اسناد و املاک و تأمین اجتماعی است. ایجاد ارتباط الکترونیکی و برخط میان دو سازمان موجب کاهش قابل ملاحظه زمان این مرحله خواهد شد. مقدمات این ارتباط فراهم شده است و سازمان ها در حال نهایی نمودن اجرای فرایند مذکور هستند.
2. مرحله اخذ گواهی مفاصاحساب مالیاتی از سوی سازمان امور مالیاتی ۱۲ روز در سال ۲۰۱۹ میلادی است. ایجاد ارتباط برخط میان سازمان ثبت اسناد و املاک و سازمان امور مالیاتی و محاسبه و پرداخت آنلاین مالیات نقل و انتقال املاک می‌تواند کاهش چشم‌گیری در زمان انجام این مرحله داشته باشد. مقدمات این ارتباط فراهم شده است و سازمانها در حال نهایی کردن اجرای فرایند مذکور هستند.
3. برای مرحله ثبت سند مالکیت در اداره ثبت اسناد و املاک ایران ۱۰ روز منظور شده است. این در حالی است که اگر ارسال سند از حالت فیزیکی به الکترونیکی تغییر یاید، می‌توان کاهش زمان قابل توجهی برای این مرحله انتظار داشت.
4. در حال حاضر وظیفه تحویل سند مالکیت در ایران بر عهده اداره پست بوده که از طریق تحویل درب منزل انجام می‌شود و در هیچ قانونی سقف زمانی برای دستگاه مسئول جهت ارائه سند قانونی به منظور اثبات مالکیت مالک مشخص نشده است. لذا سازمان ثبت اسناد و املاک کشور باید جهت ارائه سند قانونی به منظور اثبات مالکیت مالک سقف زمانی تعیین نماید.
5. به منظور طراحی مکانیسم آنلاین، صرفا جهت ثبت و پیگیری شکایات مربوط به مالکیت زمین، در جهت مشخص کردن هرگونه اتهام علیه ملک مورد معامله و همچنین بررسی انجام پرداخت های لازم برای ملک از جمله عوارض و مالیات به طور اختصاصی باید سامانه واحد الکترونیکی طراحی و راه اندازی شود. در چنین حالتی یک امتیاز به شاخص کیفیت مدیریت زمین افزوده خواهد شد و به منظور در دسترس عموم قرار دادن اطلاعات مربوط به مالکیت زمین، بدون نیاز به اثبات مالکیت زمین، باید سازوکار شفاف سازی و در دسترس عموم قرار دادن اطلاعات مربوط به مالکیت زمین و اطلاعات تعداد اختلافات و شکایات زمین به صورت آنلاین طراحی و ارائه شود. در این صورت 0.5 درصد امتیاز به شاخص کیفیت مدیریت زمین افزوده خواهد شد.
* اثر یک پله ای در شاخص سهولت کسب و کار
فارس: با انجام این اقدامات رتبه کشور در این شاخص چه میزان بهبود می یابد؟
فیروزی: در صورت اجرایی شدن اقدامات اصلاحی فوق با فرض ثبات عواملی نظیر روش شناسی بانک جهانی، تعداد کشورها و سایر شرایط، رتبه کل شاخص سهولت انجام کسب و کار ایران (DB) از ۱۲۷ به ۱۲۶ ارتقا خواهد یافت.
گفت وگو مجتبی رحمتی
انتهای پیام/ب
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
