به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، انگار وقتی صحبت از توسعه باشد، بساط تاریخ و شهر و باغ و درخت همگی فراموش میشود و فقط نوستالوژِیای کم رنگ، از روزهای سبزی میماند که درختهای شهر جای کسی را تنگ نکرده بودند.
چند سالی است که سرعت ساخت و سازهای محیط شهری و رسیدن به شهری مدرن در تبریز با روندی رو به رشد یکه تازی میکند و همین بهانهای شده برای تخریبهای بیاندازه فضای سبز شهری.
این توسعه گاه در مسیر خطوط بی آر تی امتداد پیدا میکند و گاه پارکهای محلی را نشانه می گیرد. همین چند ماه پیش بود آفت تغییر کاربری به جان پارک نظامی ولیعصر افتاده بود و به یاری ساکنان محل از تخریب پارک و قطع 500 درخت جلوگیری شد.
ولی این تمام ماجرا نیست. تخریب و تبدیل میدانھا و فضاھای سبز شھری به سرعت در همه جای شهر در حال سرایت است. از تغییر کاربری فضای سبز فلکه بزرگ ولی عصر گرفته تا قطع درختان در نقاط مختلف شهر هیچ کدام از تیزی تبر شهرداری در امان نماندهاند.
تخریب و نابودی؛ اولین و سادهترین راه حل
در آخرین نمونه از اقدامات تخریبی فضای سبز، شهروندان تبریزی شاهد قطع درختان زیر پل کابلی بودند. درختان قطور و کهنسالی که میتوانستند هنوز هم نفس بکشند ولی با بهانه روان شدن «ترافیک» به زمین افتادند. هر چند به اعتقاد کارشناسان با چنین دلایلی نمیتوان توجیحی برای علت قطع درختان عنوان کرد چرا که حتی با وجود چنین تخلفی باز هم باری از ترافیک این منطقه کاسته نشده است.
المیرا خاماچی رئیس کمیسیون منحل شده بهداشت، محیط زیست و فضای سبز شورای شهر تبریز میگوید: معاونت راه و شهرسازی بدلیل «گره ترافیکی» ایجاد شده در این منطقه تصمیم به قطع درختان این منطقه گرفت که من به عنوان رئیس کمیسیون فضای سبز مخالف بودم و در این مورد هم تذکرهای زیادی دادم.
وی ادامه می دهد: یکی از مشکلاتی فعلی شهرداری همین است که مسئولان در مورد فضای سبز زود قضاوت می کنند و خیلی زود به تخریب و نابودی فکر می کنند.
وقتی از خاماچی می پرسم که آیا نمیشد جای تبر زدن به ریشه درختان، آنها را جابه جا کرد، می گوید: زمانی که بحث انتقال درختان پیش می آید باید این کار در دمای بالای چهار درجه صورت گیرد در حالی که زمان قطع این درختان دمای هوا منفی 17 درجه بود.
عضو شورای شهر تبریز با اشاره به اینکه وجود کمیسیون فضای سبز برای پیگیری چنین مسائلی کمک فراوانی می کرد، تصریح میکند: مسئولان نسبت به این موضوع نگاه کارشناسی ندارند و بخشی هم در بدنه شهرداری این فکر را تزریق می کنند که وجود چنین کمیسیونی ضرورتی ندارد.
این کارشناس کشاورزی همچنین از دیدگاه اشتباه مسئولان تبریزی از فضای سبز شهری حرف می زند و میگوید: مثلا از نظر استانداردهای جهانی حاشیهها و میدانها جزو سرانه فضای سبز نیستند ولی مسئولان ما برای بالا رفتن آمارها، درختکاریهای قسمتهای حاشیه شهر مثل پارک عباس میرزا و عینالی را نمونههایی از فضای سبز شهری می دانند.
تغییر کاربری 370 هکتار از فضای سبز تبریز
چندی پیش استاندار آذربایجانشرقی با بیان اینکه زمانی تبریز شهر باغات سرسبز بود اما متاسفانه امروز مردم حسرت آن روزها را دارند، گفته بود: بنا نداریم به بهانه توسعه، فضای سبز را به فضای مسکونی و تجاری تبدیل کنیم.
اسماعیل جبارزاده با اشاره به تغییر کاربری 370 هکتار از فضای سبز تبریز، گفته بود : قرار نیست برای تامین منابع مالی، محیط زیست را بفروشیم و مردم هم، چنین خواستهای ندارند.
آقای استاندار در حالی از چنین موضعی سخن می گوید که هنوز هم در گوشه و کنار تبریز درختان شناسنامه دار و ثبت شده ی زیادی قطع میشوند و گاه خیلی اتفاقی خبر بعضی از این ریشه زنیها رسانهای میشود!
درختانی که جای شهرداری را تنگ می کنند
با تغییر شورای شهر و انتقال ساختمان اصلی شهرداری تبریز به خیابان ابوریحان این روند تخریبی تا جایی ادامه پیدا کرد که پارک گلهای این منطقه که فضای سبز محدودی برای گذراندن عصرهای تابستانی ِ ساکنان این منطقه بود هم تخریب شد و جای آن را ساختمان جدید و پر هیبت شهرداری تصرف کرد!
در حالی که از شهرداری به عنوان متهم اصلی قطع درختان و تخریب فضای سبز تبریز نام برده میشود، مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز این شهر میگوید: متاسفانه در دورهای اراضی اطراف تبریز توسط افراد سودجو فروخته شد که در آن مقطع برای جلوگیری از این روند کاری از دست شهرداری برنیامد.
محمدحسین حسنزاده با بیان اینکه در کمیسیون حفظ و گسترش فضای سبز ما قوانین محکمی داریم، تصریح میکند: ما به عنوان مسئول فضای سبز تبریز مسئولیت خطیری در مورد تک تک اصله درختان داریم. هر چند در مواقعی به ناچار ممکن است در قالب توسعه عمرانی شهر چند درخت قطع شوند ولی سعی داریم از این به بعد از طریق سیستمی علمی درختان قطورتر را جای قطع کردن، جا به جا کرده و به محل دیگری انتقال دهیم.
ولی سازمان پارک ها و فضای سبز و از سوی دیگر شهرداری تبریز همیشه در مقابل این حرف و حدیثها، از کاشت چندین نهال در فاز جدید ائل گلی و قسمت هایی از عون بن علی خبر می دهد که قرار است جوابگو و جبرانی باشند برای فضای سبز درون شهری که بطور تدریجی تخریب می شوند. نهال های تازه ای که به اعتقاد کارشناسان ربطی به فضای سبز شهری ندارند.
مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز تبریز میگوید: متاسفانه با تخریبهای صورت گرفته امروز تعداد درختان قدیمی با قطرهای بالا خیلی محدود است. درخت هایی که یک شاخه نازک دارند و فاقد سبزینه و تاج هستند نمی توانند اکسیژن تولید کنند و در نهایت نمیتوان از آنها به عنوان سدی در برابر آلودگی شهر استفاده کرد.
وقتی از حسن زاده می پرسم به نظرتان فضای سبز موجود در تبریز مطابق با استانداردهای روز و یک شهر مدرن است،می گوید: میزان سلامت شهروندی و محیط زیست هم دارای شاخصه هایی است که با شاخصه های موجود در تبریز تطابق ندارد.شهر مدرن یا جهانشهر استانداردهایی دارد که با چیزهایی که ما در تبریز داریم همخوانی ندارد.
وی ادامه می دهد: برای رسیدن به حداقلی از فضای سبز باید زیرساخت ها را فراهم کنیم و داشته های خود را بشناسیم. امروز بیش از 50 درصد درختان تبریز بدون زیرساخت و اصول اولیه کاشته شده اند به طوری که هنوز آب اینها را تامین نکرده ایم و به آبیاری با تانکر وابسته هستند.
این مقام مسئول با بیان اینکه متاسفانه با تعابیر اشتباه، امروز تمام قسمت های چمن کاری شده تعریف ما از سطح سبز است، می گوید: هر چند چمن ها می توانند بخشی از زیبایی شهر باشند ولی نمی توان آنها را به عنوان کارکردی برای تلطیف هوا و کاهش آلایندگی قلمداد کنیم.
هر سطح سبزی فضای سبز نیست!
در این بین احد ستوده کارشناس محیط زیست می گوید: مهمترین بحث پایداری فضای سبز موجود است که باید سعی کنیم با تغییر شرایط فضاهای سبز ایجاد شده قابلیت های خود را از دست ندهد. یعنی اینکه تغییر اقلیم و فشارهای وارد شده به صورتی نباشد که گونه های گیاهی موجود از بین برود.
وی همچنین به لزوم توزیع متوازن فضای سبز شهری هم اشاره کرده و تصریح می کند: معمولا بدلیل گران بودن زمین و تراکمی که در مناطقی مرکزی شهرها وجود دارد کمتر پیش می آید شهرداریها راغب به احداث پارک و فضای سبز در این نواحی باشند. جز توزیع متوازن فضای سبز که باید در سطح شهرها رعایت شود، اگر می خواهیم این فضاها خدمات خوبی ارائه دهند باید بحث پیوستگی فضای سبز را هم رعایت کنیم.
این استاد دانشگاه تاکید میکند: سرانه فضای سبز در کنار آمارهای متری باید دارای کیفیت مطلوبی هم باشد چرا که اینها هر دو در کنار یکدیگر باعث توسعه فضای سبز می شود.
ستوده با بیان اینکه لزوما هر سطح سبزی را نمی توان فضای سبز نامید،تاکید می کند: در سطح زمین ممکن است گیاهان مختلفی رشد کند ولی این نوع به اصطلاح چمن ها آن کیفیت مطلوب موردنظر ما را ندارد و نباید انتظار داشته باشیم این فضای سبز در کاهش آلودگی هوا مثمرثمر باشد.
این کارشناس زیست محیطی با اشاره به اینکه نمی توانیم بدون توجه به این بخش، ادعای داشتن شهر مدرن داشته باشیم، میگوید: کیفیت محیط زیست یکی از ابعاد شهرهای مدرن است و نمیتوان در تشریح شاخصههای شهر مدرن این موضوع را نادیده گرفت. تمام شهرهای دنیا از لحاظ محیط زیستی با یک سری شاخصه هایی مثل کیفیت محیط زیست، توزیع مناسب فضای سبز و همچنین سرانه فضای سبز شهروندی ارزیابی میشوند.
مشارکت شهروندان لازمه توسعه و ایجاد شهر سبز
شهرداری تبریز برای سال آتی در حوزه فضای سبز برنامه جامعی در نظر گرفته است و در این راستا مشارکت شهروندان برای توسعه و ایجاد شهر سبز تبریز لازم و ضروری است.
صادق نجفی افزود: توسعه فضای سبز شهر تبریز در سال 93 یکی از اهداف اساسی و عمده شهرداری تبریز است و در این راستا میخواهیم تبریز در حوزه فضای سبز متحول شود.
نجفی ادامه داد: توسعه فضای سبز همکاری جمعی می طلبد و مشارکت شهروندان برای تحقق تبریزی سرسبز و آباد اجتناب ناپذیر است و شهرداری تبریز با توجه به نزدیک بودن فصل بهار توزیع نهال رایگان بین شهروندان، گل کاری و بهسازی فضای پارکها و میادین شهر و دیگر اقدامات گامهای نخست را در این حوزه برداشته است.
وی برنامهریزی برای توسعه زیربنایی، پایدار و هدفمند فضای سبز شهری را یکی از اصلیترین سیاستهای راهبردی مدیریت شهری در سال آینده خواند و افزود: در لایحه بودجه سال آینده شهرداری، اعتبار 500 میلیارد ریالی پیش بینی شده است.
وی افزود: این حجم از اعتبارات پیش بینی شده در بخش ها و حوزههایی چون توسعه ، تجهیز و بهسازی فضای سبز شهری، ایجاد و احداث پارک ها و بوستان های محلی، اجرای طرح های آبیاری، تولید نهال و گل، کاشت اراضی و زمین های خالی شهر، اجرای طرح های جنگل کاری و دیگر بخش های فضای سبز شهری تبریز هزینه خواهد شد.
سخن آخر
در سالهای گذشته بخش عمدهای از باغات و فضاهای سبز تبریز تخریب شده و در مقایسه با شهرهای بزرگی همچون شیراز و اصفهان در ردیف شهرهای فقیر کشور در حوزه فضای سبز قرار گرفته است. این در حالی است که ما بین بند و تبصره های قانونی، ظاهرا چیزی به اسم قانون حفظ و گسترش فضای سبز نیز آمده تا از قطع درختان و هرگونه تخریب و آسیب جدی به فضای سبزشهری جلوگیری کند. قانونی که با وضعیت فعلی تخریبهای اندک فضای سبز موجود در تبریز گویا فقط در حد یک شعار خوش آهنگ فراموش شده است.
..............................
نگارنده: سحر فکردار
..............................
انتهای پیام/60001/ی40/د1000