رمضان و آیین «گری گشو» در دیلم

به گزارش خبرگزاری فارس از دیلم، آیینی که یادگاری از پدران و مادران و گذشتگان آنان است، آیینی که هنوز هم با وجود زندگی ماشینی و عصر تکنولوژی و ارتباطات به صورت کم و بیش در محله‌های دیلم برگزار می‌شود و دل‌های مردم را به هم نزدیک می‌کند.

آیینی که با خرید نقل و شیرینی و پخت گندم برشته و نخودچی و دوخت کیسه‌های مخصوص "گری گشو" برای بچه‌ها و نوجوانان همراه است.

آیینی که یادآور خاطرات شیرین کودکی و گذر از کوچه پس کوچه‌های قدیمی و تنگ و باریک دیلم و سرودن نغمه‌های "گری گشو سرت بشو" ،"گرگرییان ماه رمضان"و "خونه گدا خیرش ندا" برای طلب گره گشا از صاحب خانه‌ها برای رفع مشکلات و پشت سر گذاشتن نیمی از رمضان است.

با مرور این نغمه‌ها و آواها غرق در خاطرات کودکی می‌شوم و روزهایی را بیاد می‌آورم که بوی گندم برشته فضای خانه‌ها و کوچه‌ها را پر می‌کرد و نوید فرا رسیدن آیینی کهن و رسمی سنتی در سرزمین شرجی و گرما را می‌داد.

روزهایی که مادران با پختن گندم برشته، تخمه بو داده، برنج و نخودچی و آماده کردن شیرینی و نقل و آجیل مخصوص گری گشو و دوختن کیسه‌های کوچک و بزرگ و زیبا با پارچه‌های رنگی و مخصوص گری گشو به استقبال این آیین زیبا می‌رفتند.

بچه‌ها با خوردن افطار با شور و شوق وصف‌ناپذیری کیسه‌های رنگی خود را می‌پوشیدند و به شوق آوردن گندم برشته‌ها و شیرینی‌های خوشمزه راهی کوچه می‌شدند.

بچه‌های هم محله‌ای به طور دست جمعی و در گروه‌های حداقل پنج و حداکثر دوازده نفری با هم به سمت کوچه پس کوچه‌ها راه می‌افتادند و با زمزمه کردن "گر گری آن، ماه رمضان" و" گری گشو سرت بشو" درب خانه‌ها را می‌کوبیدند و تقاضای گری گشو یا همان آجیل مخصوص را می‌کردند.

صاحبخانه هم با تشت پر از گندم برشته، برنجی، تخمه بو داده، نخودچی، انجیر، نقل، ذرت بو داده و شیرینی به استقبال بچه‌ها می‌آمد و یکی یکی کیسه‌های آنان را پر می‌کرد.

هر صاحبخانه‌ای که در را باز نمی‌کرد یا چیزی به بچه‌ها نمی‌داد، بچه‌ها با سر دادن شعار "خونه گدا خیرش ندا" آن خانه را ترک  کرده و به سراغ خانه‌ای دیگر می‌رفتند.

هر گروه پس از عبور از محله خود و محله‌های دیگر سرانجام در محله خود، گوشه‌ای در کنار هم می‌نشینند و کیسه‌های خود را که پر از شیرینی ‌و تخمه‌های محلی است با هم قیاس می‌کنند و اتفاقات و حوادث تلخ و شیرینی را که در طول مسیر برایشان رخ داده مرور می‌کردند و به این ترتیب آیین "گری گشو" با شوق و ذوق وصف ناپذیر بچه ها خاتمه می یافت.

اما چند سالی است که پفک‌های 50 تومانی و کیک‌های تی تاپ جای آجیل مخصوص پهن شده "گری گشو" در جلوی مغازه‌های خشکبار فروشی حاج سلمان و برمکی را گرفته و دیگر از پخت گندم برشته و تخمه بو داده و آجیل مخصوص خبری نیست.

آیین گری گشو یا گره گشا در ایران همزمان با کشورهای عربی برگزار می‌شود و به نقلی به مناسبت رسیدن رمضان به نیمه و پشت سر گذاشتن گره نیمه و همچنین به مناسبت تولد امام حسن مجتبی(ع) مسلمانان برای گفتن تبریک به حضور مبارک رسول اکرم(ص) از کشورهای عربی گرفته شده است.

"درباره معنی کلمه "گرگیعان" یا "قرقیعان"، برخی معتقدند این کلمه از "قرع الباب" به معنای در زدن گرفته شده به خاطر اینکه کودکان درب خانه‌ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می‌کوبند.

نظر دیگری که در باب معنی "گرگیعان" آمده است که می‌گوید این واژه از کلمه "قرّة العین" گرفته شده که به معنای شادی و سرور انسان است.

از آنجایی که مراسم گرگیعان مصادف می‌شود با تولد امام حسن مجتبی(ع) و خوشحالی رسول خدا(ص) برای تولد اولین نوه‌اش، می‌گویند که مردم برای عرض تبریک به امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) "قرة عین قرة عین" گویان به درب منزلشان می‌رفتند و کم کم به صورت مناسبتی هر ساله در میان مسلمانان رواج گرفت.

گزارش از اسماعیل طاهری‌نیا

انتهای پیام/66006/ب40/ث3001