به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس از ساری، هر ساله مقادیر زیادی از دسترنج کشاورزان برنج‌کار در مراحل کاشت، داشت، برداشت و تبدیل تحت تاثیر عواملی چون بذر، باد، باران، کود، سم، سرما، گرما، ریزش هنگام درو و برداشت، خرمن‌کوبی، حمل و نقل، انبارداری، خشک‌کردن، پوست‌کندن، سفید کردن به صورت پنهان و آشکار ضایع و از دسترس خارج می‌شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی مازندران در این باره به فارس گفت: اصلاح ساختار شالیکوبیها در استان‌های برنج‌خیز کشور به منظور کاهش ضایعات برنج از نظر کمی و کیفی، افزایش میزان برنج تجاری و ضریب تبدیل در دستیابی به امنیت غذایی و حرکت در چارچوب طرح خودکفایی تولید برنج از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
یحیی ابطالی اضافه کرد: اگر چه وجود برخی ضایعات با همه تمهیدات اندیشیده شده، اجتناب ناپذیر است اما مدیریت کنترل و کاهش ضایعات حتی یک درصد آن می‌تواند علاوه بر جلوگیری از هدر رفتن سرمایه ملی و زحمات کشاورزان، ارزش زیادی در تامین بخش بیشتری از برنج مورد نیاز کشور داشته باشد.
وی افزود: این سازمان براساس رسالتی که به عهده دارد و با عنایت به مسئولیت قانونی خویش اصلاح ساختار شالیکوبی را برای بالا بردن کیفیت محصول و کاهش ضایعات برنج در دستور کار خویش قرار داده و در این راستا با طرح موضوع در نشست‌های متعدد کارگروه صنعت و معدن، بازدید از واحدهای مختلف شالیکوبی و بررسی‌های لازم درباره مشکلات هدایتی، حمایتی، نظارتی، مشکلات نیروی انسانی مانند مدیریت و کادر فنی شاغل در کارگاه، بهداشت و ایمنی محیط کار اقداماتی را انجام داده است.
ابطالی تصریح کرد: برای رفع مشکلات در امور فنی شامل خشک‌کن‌‌ها و ماشین‌آلات خط تبدیل و سازندگان ماشین‌آلات واحدهای شالیکوبی، اقتصاد شالیکوبیداران مازندران به منظور تعیین شاخص برای دسترسی به یک فناوری مناسب جهت تبدیل بهینه شلتوک با سیستم چند ماشینی، جمع‌آوری اطلاعات از سازندگان ماشین‌آلات شالیکوبی در کشور و شناسایی چند نمایندگی تولید کننده دستگاه‌های شالیکوبی از کشورهای آلمان، ژاپن، کره، پاکستان، تایوان و چین و برقراری ارتباط با آن‌ها و دعوت از یکی از مدیران چینی سازنده دستگاه جهت بازدید از شالیکوبی‌های استان ازسوی این سازمان انجام شد.
ابطالی تاکید کرد: با برگزاری نشست‌هایی در تهران و استان و ارسال انواع محصول مازندران برای سازندگان دستگاه‌های شالیکوبی و دریافت قیمت‌های متعدد توانستیم به یک فناوری مناسب که مشخصات فنی لازم را برای تبدیل به خشک‌کن‌های مناسب ایستاده دوار با مکانیزم‌های کنترل رطوبت، حرارت و خشکاندن یکنواخت در زمان کوتاهتر از شرایط فعلی، پیش بوجار و بوجار شلتوک، غربال تمیزکننده شلتوک، پوست‌کن با غلطک لاستیکی متناسب با نوع رقم و مشخصات ظاهری برنج استان، بادیه سفیدکن سایشی، پولیشر و غربال درجه‌بندی برنج با حداقل قیمت که قابلیت استقرار در تمامی مناطق استان با ظرفیت‌های مختلف را داشته باشد با حمایت مالی نسبت به راه‌اندازی آن اقدام کنیم اگر چه هر یک از واحدها به سبب تنگناهای مالی نواقصی دارند.
ابطالی تصریح کرد: پیشنهادی به معاون صنایع و توسعه روستایی به منظور در خواست مساعدت به دفتر صنایع تبدیلی و تکمیلی وزارت جهادکشاورزی داده و در نشست‌های مدیریتی و کارشناسی و پس از ارزیابی‌هایی که از شیوه کار شالیکوبیها انجام شد با تایید روش توسط دست‌اندرکاران مسئول در وزارت جهادکشاورزی جمعی از کارشناسان دست‌اندرکار استان‌های برنج‌خیر ماموریت یافتند تا با تهیه طرحی برای ارایه یک الگوی مناسب و تامین اعتبار آن اقدام کنند.
وی گفت: به موازات اقدامات انجام شده در سطح کشور گروهی از کارشناسان منتخب دستگاه‌های اجرایی عضو کار گروه صنعت و معدن استان متشکل از نمایندگان استانداری، سازمان صنعت، معدن و تجارت، محیط زیست، خانه صنعت و معدن، استادان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری به دبیری مدیریت صنایع کشاورزی سازمان جهادکشاورزی ماموریت یافتند با بررسی‌های همه جانبه و بازدید از واحدهای استقرار یافته در استان‌های برنج‌خیز کشور و برقراری ارتباط با سازندگان دستگاه‌های داخلی در صورت تایید با ارایه طرحی به عنوان سند ملی استانی آن را به تصویب کارگروه استان و نیز شورای برنامه‌ریزی و توسعه برسانند تا با ایجاد انگیزه در بین صاحبان واحدهای شالیکوبی با کمک صنعتگران کشور به اصلاح ساختار همه شالیکوبیها پرداخته تا از این رهگذر با اجر نهادن به زحمات کشاورزان از هدر رفتن سرمایه ملی به قدر توان جلوگیری شود.
مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهادکشاورزی مازندران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در ساری بهینه‌سازی صنعت شالیکوبی، کاهش مصرف انرژی، بهبود وضعیت اقتصادی کشاورزان، فراهم شدن زمینه استفاده بهینه از فرآورده‌های جانبی برنج، آموزش، کنترل و نظارت بر عملکرد کارخانه‌های شالیکوبی را از دلایل ضرورت بازسازی و اصلاح شالیکوبیها نام برد.
حمزه‌علی میانکاله افزود: در اختیار گذاشتن تسهیلات با بهره کم، گردش کار سریع و تهیه به موقع ماشین‌های مورد نیاز این صنعت، دریافت تاییدیه کیفیت ماشین‌های مورد استفاده اعم از وارداتی یا تولید داخل و نظارت بر ورود و تهیه آن از کشورهای معتبر، آموزش بهره‌برداران، صاحبان شالیکوبیها و رویکرد به سمت تولیدات داخلی و حمایت از صنعتگران در شرایط مشابه از نظر کیفیت و قیمت با تولیدات وارداتی در بهبود موقعیت شالیکوبیها موثر است.
وی تاکید کرد: کم شدن ضایعات برنج از 25 تا 26 درصد به 10 تا 12 درصد، غلبه بر مشکل کمبود برنج و رسیدن به خودکفایی، بالا رفتن درآمد کشاورزان شالیکار و ایجاد انگیزه بیشتر آنان، بهینه‌سازی ظرفیت اقتصادی کارخانه‌های شالیکوبی، تسهیل در کنترل و نظارت مستمر و برنامه‌ریزی به منظور عملیات تستینگ کارخانه‌ها، استاندارد شدن عملیات فرآیند شلتوک به برنج و صرفه‌جویی ارزی و ریالی از مواردی است که با اصلاح ساختار شالیکوبیها تحقق می‌یابد.
مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهادکشاورزی مازندران گفت: مازندران با سطح زیر کشت 237 هزار و 500 هکتار شالیزاری با متوسط راندمان تولید شلتوک به مقدار یک میلیون و420 هزار تن با تعداد یک هزار و 250 واحد شالی کوبی دارای مجوز از صنایع کشاورزی و صنعت و معدن و تجارت با روش سنتی در حال فعالیت هستند که ماشین‌آلات موجود در واحدهای شالیکوبی حدود بیش از 50 سال قبل از سیستم انگلیسی دوکوب، سفیدکن و خشک‌کن‌های خوابیده ثابت است.
میانکاله افزود: پس از گذشت زمان، بعضی از واحدها نسبت به ترمیم پوست‌کن‌ها اقدام کرده و به جای دوکوب دستگاه‌های ایساکی با غلطک‌های لاستیکی را جایگزین کردند ولی به مرور زمان به علت گران شدن غلطک‌های لاستیکی این دستگاه از گردونه تولید خارج شده و به جای آن همان دستگاه‌های دوکوب یا چهار توپی جایگزین شده و در حال فعالیت هستند.
این مسئول اضافه کرد: متوسط ضایعات برنج در واحدهای شالیکوبی در استان 20 تا 30 درصد با میانگین حدود 25 درصد است و با توجه به تولید یک میلیون و 420 هزار تن شلتوک در استان میزان ضایعات حدود 200 تا 250 هزار تن خواهد بود.
رئیس اداره بررسی و نظارت بر طرح‌های صنعتی سازمان جهادکشاورزی مازندران نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس بهینه شدن مصرف انرژی در کارخانه‌های شالیکوبی، کم شدن میزان آلودگی و پیامدهای زیست محیطی ناشی از مصرف سوخت فسیلی در این کارخانه‌ها، بهداشتی شدن محیط کار و بالا رفتن ضریب ایمنی کار، ترغیب و هدایت سازندگان دستگاه‌های مدرن شالیکوبی در داخل به ویژه استان‌های برنج‌خیز را از دیگر محورهایی دانست که با مدرن شدن شالیکوبیها عملیاتی می‌شود.
غلامرضا اجارستاقی گفت: هر ساله میزان زیادی برنج به دلیل پایین بودن سطح فناوری شالیکوبیها ضایع شده و دسترنج کشاورزان به هدر می‌رود و نیز مصرف بیش از اندازه سوخت در شالیکوبی‌های سنتی فعلی و تاکید کار گروه صنعت و معدن برای دستیابی به فناوری مناسب شالیکوبیها ما را بر آن داشت تا با پیگیری‌های مستمر و شناسایی چند نمایندگی از کشورهای چین، تایوان، آلمان و ژاپن و برقراری ارتباط با آن‌ها و دعوت یکی از مدیران چینی به استان و ارسال محصول از واریته‌های مختلف به کشور چین هماهنگی‌هایی به عمل آمد و با تامین اعتبارات از منابع استانی و ملی در اختیار شالیکوبیداران متقاضی گذاشته شد.
اجارستاقی افزود: اصلاح ساختار شالیکوبیها، افزایش راندمان ضریب تبدیل به میزان حداقل 5 درصد تنها در تغییر ماشین‌آلات خط تبدیل، کم شدن زمان خشک شدن شالی از 48 ساعت به 12 ساعت، کاهش مصرف سوخت گازوییل به میزان 60 درصد، پایین آمدن هزینه برق، کاهش استهلاک دستگاه و افزایش کیفیت محصول با استفاده از پیش بوجاری، گردگیری، سنگ‌گیر و فلزگیر را سبب خواهد شد.
رئیس اداره بررسی و نظارت بر طرح‌های صنعتی سازمان جهادکشاورزی مازندران گفت: درخصوص اصلاح ساختار و نصب ماشین‌آلات مدرن شالیکوبیها در استان با صرف تسهیلات 195 میلیارد ریال به تعداد 145 واحد و با ظرفیت 435 هزار تن به بهره‌برداری رسیده‌اند علاوه بر این 50 کارگاه با ظرفیت 60 هزار تن واحدهای مناطق کوهستانی که صرفاٌ خدماتی بوده‌اند بازسازی شدند و از نظر راندمان و ضریب تبدیل حداقل 15 درصد با اجرای کامل طرح افزایش یافته و در مصرف سوخت 60 درصد صرفه‌جویی شده و از خرده برنج حاصله در تولید آرد برنج استفاده می‌شود و با ایجاد ارزش افزوده بالاتر موجبات در آمد بیشتربرای کشاورزان و شالیکوبیداران فراهم می‌شود که به اقتصاد آن‌ها کمک خواهد شد.
اجارستاقی تأکید کرد: طرح اصلاح ساختار شالیکوبیها صرفاٌ به فرآیند خط تبدیل شالی به برنج سفید شده نمی‌پردازد بلکه به تمامی فرآیندهای قبل از تبدیل مانند برداشت و کمباین‌ها، خشک‌کردن، ذخیره سازی و نگهداری در انبارهای فنی و سیلوها، نیم پخت، پاربویل کردن شالی و بعد از تبدیل مانند بسته‌بندی در اوزان مختلف و یا فرآوری و ایجاد تنوع محصولات را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: این فرآیندها تامین‌کننده مولفه‌های خودکفایی برنج، اقتصادی شدن فعالیت واحدهای شالیکوبی، کاهش کمی و کیفی ضایعات،ارتقای کیفی و دریافت پروانه کاربرد علامت استاندارد محصولات، افزایش تولید و کاهش واردات است.
در مسیر تحولات و تغییر فرآیندها نیازمند عزم جدی از سوی دست اندرکاران و فعالان بخش به ویژه شالیکوبیداران و تشکل‌های مربوطه است و این طرح از سال 82 شروع شده و همچنان ادامه دارد.
فرآیندهایی که بایستی تغییر یابد و برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی مازندران براساس طرح اصلاح ساختار شالیکوبیها تعریف شود.
--------------------------------
گزارش از عبدالرحیم دیوسالار
انتهای پیام/2296/ر40/ض1002
