به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان غارهای زیبای استان زنجان امروزه به یکی از مناطق مهم گردشگری و طبیعت گردی استان زنجان تبدیل شده و سالانه هزاران نفر را به سوی خود جلب و جذب می‌کند.
غارهای استان زنجان که نمادی از تاریخ کهن و طبیعت با شکوه و زیبای استان زنجان است در نقاط مختلف این استان زمینه جذب گردشگران را فراهم کرده است.
همه ساله جهان گردان، ایران گردان، طبیعت گردان و غارنوردان از اقصی نقاط کشور و جهان برای دیدن غارهای استان زنجان به این استان سفر می‌کنند.
**غار کتله خور
کتله خور غاری است خشکی ـ آبی، واقع در استان زنجان، شهرستان خدابنده و در 80 کیلومتری جنوب قیدار و 173 کیلومتری شمال همدان و 410 کیلومتری تهران و پنج کیلومتری شهر کوچک گرماب واقع است.
در بعضی ازمناطق غربی ایران به کوههای کم ارتفاع کتل می‌گویند و احتمالاً وجه تسمیه غار نیز به همین علت باشد که غار در یکی از این کوه‌ها قرار گرفته است و خورشید از پشت آن طلوع می‌کند و به جای کتل خورشید به آن کتل‌خور گویند.
غار کتل خور قبل از سال 1300 خورشیدی کشف شده است و در سال 1330 توسط شخصی به نام جمالی زنجانی به ثبت رسیده‌است.
ساختمان غار در زیر کوه کتل خور قرار گرفته و از پائین دست دهانه آن رود شور که از شعبات فرعی قزل‌اوزن است جاری می‌شود، غار در منطقه مستطیلی شکلی به ابعاد یک هزار و 500 در 2 هزار متر به وجود آمده است در محل یاد شده عملکرد هوازدگی مکانیکی و نیروهای درونی به کمک یکدیگر تعدادی ترک یا گسل متقاطع را در محدوده داخلی این فضا به وجود آورده و به دلیل فراهم شدن سایر شرایط، فرآیند غار زایشی آغاز شده است دهانه غار در ارتفاع یک هزار و 700 متری از سطح دریا قرار دارد و اختلاف ارتفاع آن با ارتفاع چشمه‌ای که آب‌های فرورو حاصل از ریزش جوی غار را خارج می‌کند و به رود شور می‌ریزد پنجاه متر است.
ورودی غار یک دهلیز 4 هزار متری بوده با سقفی کوتاه و فاقد غار سنگ و چند دهلیز فرعی، پس از دهلیز فرعی یک دالان وسیع 950 متری با سر بالایی‌هایی به ارتفاع دو متر و گودال‌های خشک قرار دارد، که با دو شاخه 50 متری ادامه و پس از عبور از یک سربالایی به تالار وسیعی پوشیده از چکنده و چکیده و ستون می‌رسد.
در داخل تالار کوچک بلورین، که به تالار ستون‌ها چسبیده چاهی به عمق هشت متر قرار دارد، که احتمالاً محل خروج آب‌های فرورو سازنده غار است.
در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است بخش ورزشی آن تنها مورد استفادة غارنوردان و صخره‌نوردان قرار می‌گیرد، که حدود چهار کیلومتر است که البته هنوز انتهای آن کشف نشده است.
غار کتله خور یکی از زیباترین و یکر ترین غرهای کشور است که هنوز بخش‌هایی از آن کشف نشده است.
*غار تاریخی گلجیک زنجان
غار تاریخی گلجیک زنجان در 35 کیلومتری جنوب غربی شهرستان زنجان و در ارتفاعات مشرف به روستای حاج آرش از توابع شهرستان زنجان واقع شده است.
این غار عظیم به طور طبیعی از فرسایش سنگ‌های آهکی موجود در غار پدید آمده و با داشتن آب و هوای مناسب، داخل آن مأمن انسان دوران پیش از تاریخ بوده است.
ابعاد غار تاریخی گلجیک 700 متر در 100 متر و ارتفاع تقریبی آن 50 متر است که داخل غار آثار زیستی انسان در دوره آشولین تا بردوستین متعلق به 16 تا 30 هزار سال قبل از میلاد را نشان می‌دهد.
در داخل غار، ابزار، ادوات، تیغه‌های سنگی و استخوان حیوانات شکاری به مقدار فراوان دیده می‌شود.
آنچه که بیشتر از همه در خور بررسی، مطالعه و اهمیت است، آثار معماری موجود در غار و محصور کردن فضاهای زیستی و تعیین حریم‌ها و مطرح بودن مالکیت در آن است، که به نظر می‌رسد احداث حدود چهار کیلومتر راه، دسترسی سواره را برای انتقال تجهیزات و بررسی دقیق‌تر سیستماتیک ضروری می‌سازد، تا با سرمایه‌گذاری در آن برای ایجاد اماکن توریستی و سیاحتی مورد بهره برداری قرار گیرد.
علاوه بر آن صخره‌های جنوبی غار از سنگ‌های مرمر سبز بسیار ارزنده تشکیل شده که می‌تواند مورد بررسی و بهره‌برداری و استخراج قرار گیرد.
*غار خر منه سر زنجان
این غار در کوه بلند و سر به فلک کشیده خر منه سر در سمت شمالی روستای شاه نشین و یا به اصطلاح متداول و معمولی محل (شانیش) واقع شده که غار عظیم و با ابهت خر منه سر نیز در دل این کوه و در ارتفاع یک هزار و 600 متری از سطح دریا قرار دارد.
برای رسیدن به دهانه غار در ابتدا از بستر رودخانه‌ای که از کوههای شمالی شانیش سرچشمه می‌گیرد، همچنین از میان درختان سرسبز و زیبای زیتون و انجیر باید گذشت و به سوی ارتفاعات شمالی پیش رفت، در نزدیکی قله کوه خر منه سر دهانه مشبک و پنجره مانند و در عین حال نسبتا وسیع غار خر منه سر واقع شده است. این دهانه ربطی به غار اصلی ندارد و نباید به جای مدخل غار اصلی منظور شود.
پیدا شدن ظروف شکسته سفالین حاکی از این مسئله است که در گذشته‌های دور این غار محل زندگی یا پناهگاه قوم و قبیله‌ای بوده است.
مطالعات سطحی دو دوره استقرار کاملاً روشن و متمایز را عرضه می‌کند، دوره نخستین شامل ابزار و ادوات سنگی و تیغه‌های سنگ چخماق متعلق به زندگی غار نشینی انسان پیش از تاریخ است که تعیین قدمت آن با اطلاعات موجود و بدون مقایسه با آثار شناخته شده و انجام آزمایشات لازم کاری بس دشوار خواهد بود، ولی آنچه که مسلم است قدمت استقرار دوره نخستین در این غار تاریخی پیش از هزاره پنجم قبل از میلاد است.
دوره دوم آثار زیستی مشخص و روشن است، آثار سفالی و ادوات زیستی موجود در اتاق‌‌ها و دهلیزها، متعلق به اوایل قرن چهارم هجری قمری است.
این غار تاریخی با قلعه شمیران یا سمیران که امروزه به نام مجموعه تاریخی قاسم آباد در ساحل راست رودخانه قزل اوزن قرار گرفته، در ارتباط است به عبارتی دیگر عمال و سرکردگان حکومت کنگریان از این غار به عنوان پناهگاه امنی در مقابل فشارهای سیاسی بغداد استفاده می‌کردند.
به طور کلی این منطقه برخلاف فلات مرکزی ایران که استقرارهای پیش از تاریخ تا دوران آغاز ادبیات لاینقطع قابل تعقیب و بررسی است، به لحاظ کوهستانی و صعب العبور بودن آن یک برزخ و ابهام 10 هزار ساله را نشان می‌دهد، به عبارتی دیگر ادامه و ارتباط تمدن‌های مستقر در تپه حصار دامغان، تپه سیلک کاشان، تپه چشمه علی شهر ری، سایت تاریخی سگزآباد و تپه زاغه دشت قزوین که اقوام ساکن و بومی در فلات ایران به حیات خود ادامه داده است و پس از طی دوران نو سنگی طریق تعالی پیموده و به تمدن شایانی رسیده است، به طوری که آثار تکنیکی و هنری آنها انسان قرن بیستم را به تعجب و تحسین وا می دارد و با عنوان تمدن فلات ایران و یا تمدن سفال نخودی رنگ مشهور و معروف است، به طور عام و چشمگیر در منطقه وجود ندارد و با بررسی‌ها به عمل آمده تنها چند مورد در آن دیده می‌شود که ادامه تمدن دشت قزوین، از اوایل هزاره پنجم تا اواخر هزاره دوم قبل از میلاد را نشان می‌دهد.
البته این تنها مورد در منطقه کوهستانی استان زنجان نیست بلکه مناطق کوهستانی دیگر همانند منطقه مازندران، گیلان، کردستان نیز دارای همین ویژگی است. دلیل این مسئله به احتمال زیاد صعب العبور بودن مناطق یاد شده است که ارتباط اقوام مستقر در این نواحی را مشکل کرده و موجب رکود تمدن در استقرارهای انسانی در ناحیه شده است.
با این اوصاف زمان عصر نو سنگی در این مناطق به طول انجامیده و در نتیجه اقوام مستقر در این منطقه تا اواسط هزاره سوم قبل از میلاد به روش شکار ورزی ادامه حیات داده اند.
زیبایی غارهای استان زنجان نشان می‌دهد که اگر در بخش گردشگری این غارها تلاش شود توانایی جذب بیش از پیش گردشگران داخلی و جهانگردان خارجی دارد که این امر موجب رونق گردشگری در این منطقه می‌شود.
** زرین غار
غار آهکی زرین غار، یکی از زیباترین غارهای کشف شده استان زنجان است که در ضلع غربی جاده ترانزیت زنجان ـ همدان و در 35 کیلومتری شهرستان خدابنده مشرف به روستای زرین‌رود بین روستاهای داش‌بلاغ و آق‌بلاق و در طول محور غارهای علیصدر و کتله‌خور قرار گرفته است.
این غار در اسفند ماه سال 1384 بعد از زلزله منطقه توسط مردم روستا شناسایی و به کارشناسان منطقه گزارش شد.
هیئت کوه‌نوردی استان به سرپرستی یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان نخستین گروهی بودند که در اردیبهشت ماه سال 1385 از غار بازدید و بررسی‌های اولیه را انجام دادند.
بر اساس اطلاعات هیئت کوه‌نوردی این غار دارای یک ورودی بوده که ارتفاع این ورودی هزار و 850 متر از سطح دریا است، ولی ارتفاع درونی آن در نقاط مختلف متفاوت است برخی از قسمت‌ها تنگ و تاریک می‌شود که باید به حالت سینه‌خیز از آن عبور کرد.
قسمت‌های ورودی این غار کاملاً خشک است که بعد از رسیدن به قسمت‌های پایین‌تر با چشمه‌هایی مواجه می‌شویم که این چشمه‌ها رابط بین طبقه فوقانی و تحتانی غار هستند و دارای آبی بسیار سرد و قابل شرب با عمق‌های متفاوت یک تا 40 متر در آن وجود دارد.
هوا در داخل غار جریان دارد و با طی مسافت طولانی تنفس مشکل نمی‌شود.
این غار دارای چند طبقه است که دو طبقه آن شناسایی شده و دارای تونل‌های فرعی و استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌ها و ستون‌های بسیار در گذرگاه‌های اصلی و قندیل‌های مخروطی آویزان از سقف‌ها است که بر اثر داشتن ناخالصی رنگ‌های متنوعی به خود گرفته‌اند و آنهایی که ترکیباتی به همراه نداشته‌اند به صورت بلورهای شیشه‌ای بسیار شفاف خوشه‌ای و درختی دیده می‌شوند.
از جمله ویژگی‌های بارز و اساسی این غار که با غارهای مشابه در منطقه آن را متمایز می‌سازد این است که غار زرین غار خشکی و آبی است و دریاچه‌های متعدد در دالان‌های آن وجود دارد.
دیگر اینکه قندیل‌های غار زرین غار زنده و در حال رشد است که این خود عاملی است در راستای زیباتر شدن غار چرا که خالص بودن آهک موجب شفافیت و عبور نور از قندیل می‌شود.
طبق نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان قدمت این غار هنوز مشخص نیست در صورت بهره‌برداری از این غار می‌توان آن را به یکی از جاذبه‌های توریستی و گردشگری استان زنجان تبدیل کرد.
انتهای پیام/س10
