به گزارش خبرگزاری فارس از زابل، منطقه تاریخی حوض‌دار شامل مجموعه‌ای از بناهای با ارزش مسکونی، تجاری، عام المنفعه، قلعه چه و آس بادها است و در کل بسیاری از آثار بسیار فشرده و در هم تنیده ای را در خود جای داده است.
علت نامگذاری این منطقه تاریخی به "حوض‌دار" به دلیل وجود آب فراوان این منطقه بوده است.
این واژه در کل "حوض‌دارا" بوده که به مرو زمان تحت تاثیر گویش قرار گرفته و به "حوض‌در" تبدیل شده است.
عظمت بناها و پراکندگی موجود نشان می‌دهد که این منطقه در دوران صفیه از رونق بسیار زیادی برخوردار بوده‌است.
یکی از شاخص‌‌هایی که به ما در معرفی شخصیت اجتماعی فرهنگی و سیاسی منطقه کمک می‌کند، نوع معماری است که نشان می‌دهد انسان‌های آن روزگار چطور زندگی می‌کردند.
معماری موجود در "حوض‌در" بسیار زیاد و با عظمت و متنوع بوده و می‌توان آن را نمایشگاه دوران تاریخ ایران نامگذاری کرد.
قرار گرفتن شش آس آباد در این منطقه و نزدیکی آنها با یکدیگر نشان از تولید زیاد گندم و غلات فراوان در این منطقه است که یکی از دلایل که دلیل سیستان را انبار غله ایران معرفی می‌کنند.
از این نمونه آس بادها در سایر مناطق سیستان به وفور یافت می‌شود که جالب اینجاست که آس باد دوقلو هم داریم که این نشان از قدرت معماری مردم سیستان در گذشته‌های نه چندان دور بوده است.
این منطقه برای گردشگران بسیار جذاب و دیدنی است زیرا عظمت آن زیاد بوده به طوریکه از برخی از تپه‌های شهر سوخته، در این محوطه یافت می‌شود.
پایه و اساس حوض‌دار از زمان ساسانی شکل گرفته و در زمان صفوی به اوج خود می‌رسد و در زمان قاجار به دلیل بی‌آبی کاملا متروکه شده و زندگی در آن جریان ندارد.
کانال‌های آب موجود در این منطقه نشان می‌دهد مردم در گذشته برای مدیریت آب و کشاورزی برنامه‌ریزی داشته‌اند.
* سیستان خاستگاه آس بادها در جهان
سیستان خاستگاه آس‌بادها در ایران و جهان است زیرا علاوه بر وجود بادهای 120 روزه، سیستان روزگاری انبار غله ایران بوده و با وجود تعداد و تنوع آس‌بادها در این منطقه به فراوانی گندم و غلات در این منطقه پی می‌بریم.
این بنا مربوط به دوره صفوی بوده و معماری دوره صفوی در این منطقه به وضوح دیده می‌شود.
مجموع آس‌بادهای حوض دار شامل چند فضای کالبدی است که در سطح منطقه حوض‌دار واقع شده است.
آس بادها به لحاظ کالبدی کامل مرمت شده و معماری خاصی را در منطقه تاریخی نمایان کرده و این نشان هوش و تفکر مردم به منظور استفاده بهینه از انرژی باد است.
آنها از نظر اندازه در مقیاس‌های کوچک و بزرگ بوده‌اند که این تفاوت در اندازه‌ها با توجه به سطح درآمد مردم آن زمان بوده است.
جهت قرار گیری این آس‌بادها در گذشته طوری بوده که در راستای بادهای 120 روزه قرار داشته که معمار توانسته به بهترین نحو باد خشن را برای چرخاندن سنگ بزرگ آس‌باد توسط پره‌ها کنترل کند.
آس‌بادها به لحاظ مساحت با هم متفاوتند و در فاصله‌های کوتاه از هم بنا شده‌اند که این نشان از یک اقتصاد پویا در منطقه حوض‌دار در گذشته‌ای نه چندان دور خبر می‌دهد.
وجود این آس‌بادی‌ها به تعداد فراوان علاوه بر اینکه نشان از اقتصادی پویا و فعال در این منطقه دارد، اثبات می‌کند که این منطقه واقعا روزی انبار غله ایران بوده است.
* اختصاص 20 میلیون تومان برای مرمت دو آس بادی در سیستان
کارشناس مرمت بناهای تاریخی سیستان و بلوچستان اظهارداشت: با تلاش دولت نهم و توجه دولتمردان به منطقه سیستان، در سال 85، 20 میلیون تومان برای مرمت دو آس‌بادی در منطقه حوض‌دار هزینه شده است.
محمدرضا سندگل بیان کرد: اعتبارات هزینه شده در راستای بازسازی فضای کالبدی آس بادها صرف شده است.
متاسفانه این منطقه ارزشمند از نظر تاریخی و باستانی، به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب، از دید گردشگران جا مانده است.
وی در زمینه " قلعه‌چه" یکی از بناهای تاریخی دیگر در منطقه حوض‌دار گفت: قدمت این بنا مربوط به دوره تاریخی صفویه بوده و مساحت این بنا10 هزار و 219 مترمربع مساحت است.
کارشناس مرمت بناهای تاریخی سیستان و بلوچستان بیان داشت: این بنا هم اکنون در حال مرمت بوده و تا کنون 275 میلیون تومان برای مرمت آن هزینه شده و امسال نیز 50 میلیون تومان برای مرمت آن مصوب شده است.
وی با بیان اینکه کاربری این بنا اقامتی و آموزشی است، افزود: این قلعه دو ایوانه است و ویژگی بارز آن وجود یک باغ در محوطه قلعه بوده است.
سند گل گفت: یکی دیگر از بناهای قلعه زیبا و بزرگی که از معماری خاصی برخوردار است، "قلعه رستم" بوده که در فاصله دو کیلومتری شمال قلعه مچی قرار دارد.
وی یادآور شد:این قلعه که قلعه‌ای دفاعی و مسکونی بوده، دارای 13 برج دیدبانی است و دور آن خندق کشیده شده که مجموعه‌ای از فضاهای معماری داخل را نشان می‌دهد.
هم‌اکنون منطقه "حوض‌در" یکی از مهم‌ترین مناطق گردشگری دشت سیستان بشمار می‌آید که به دلیل نبوده زیرساخت‌ها از جمله راه دسترسی از دید گردشگران جا مانده است.
اگر امکاناتی از جمله راه دسترسی، آب، برق و .. در منطقه "حوض‌در" راه‌اندازی شود، قطعا منطقه "حوض در" سهم بسزایی از گردشگران را به خود اختصاص می‌دهد.
منطقه تاریخی و گردشگری "حوض‌دار" در 55 کیلومتری جاده زابل به زاهدان و در نزدیکی شهر سوخته قرار گرفته، به طوری که گردشگر با یک ساعت کویر نوردی می‌تواند تلفیقی از معماری و باستان شناسی را در دوره‌های مختلف تاریخی مشاهده کند.
...............................
گزارش: شیوا سرگزی
...............................
انتهای پیام/صا10
