چکیده
هدف این نوشتار، بررسی چگونگی انواع مفاهمۀ گفتمانی سریال‌های مذهبی‌ـ‌تاریخی از منظر رمزگشایی مخاطب اهل سنت است و به این سبب، به تحلیل گفتمان مهم‌ترین سریال‌های مذهبی‌ـ‌تاریخی سیمای جمهوری اسلامی ایران، به کارگردانی داوود میرباقری ـ‌مطالعۀ موردی سه سریال شاخص امام علی (ع)، مسافر ری و مختارنامه‌ـ از منظر اهل سنت پرداخته و با ملاحظۀ حقوق اقلیت‌های دینی در رسانۀ ملی، به‌تصریح و تشریح دو اصل بنیادین «حفظ وحدت» و «صدور گفتمان انقلاب» در راستای «منافع ملی» و «التزام عملی به قانون اساسی» می‌پردازد. همچنین به این پرسش پاسخ می‌دهد که پیامدهای عدم رعایت این دو اصل در ساخت و توزیع محتوای سریال‌های تاریخی‌ـ‌مذهبی چیست؟ نظریه‌های به‌کار رفته در این پژوهش عبارتند از: نظریۀ استفاده، نظریۀ خشنودی و مدل رمزگذاری‌ـ‌رمزگشایی استوارت هال. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیل گفتمان متن و فرامتن (از منظر مخاطب هدف پژوهش) بوده که با بهره‌گیری از مدل سناریوسازی استقرایی چهارگانه، به جمع‌بندی و ارائۀ راهکار می‌پردازد. از این‌رو، یافته‌های تحقیق بر فرض‌های مختلف مخاطب‌شناختی و واکنش‌های متفاوت آنان (شامل طیف وسیعی اعم از کم‌توجهی، عدم استفاده از رسانه، خودتحریمی رسانه‌ای، انزوا، مذاکره و حتی تقابل) مبتنی است. بنابراین، با تأکید بر هویت ملی و ساخت سریال‌هایی از شخصیت‌ها یا دوره‌های تاریخی مورد وفاق شیعه و سنی، می‌توان به سمت وحدت‌آفرینی و پرهیز از مسئله‌سازی گام نهاد.
کلیدواژه ها: گفتمان؛ روش سناریو؛ امنیت ملی؛ رویکرد استفاده‌ـ‌خشنودی؛ مدل رمزگذاری‌ـ‌رمزگشایی
نویسندگان:
سید بشیر حسینی: استادیار علوم ارتباطات، گروه علوم نوین رسانه، دانشکدۀ ارتباطات دانشگاه صدا و سیما
مختار جعفری: دانشجوی کارشناسی ارشد علوم ارتباطات، دانشگاه صدا و سیما (تهران)
فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران - دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 35، پاییز 1395.
برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید. 
