ماهیت شناسی خشونت در بحران سوریه

چکیده

علی رغم وجود خشونت در خاورمیانه، خشونت جاری در این منطقه از جمله در بحران سوریه، ماهیت متفاوت با گذشته دارد. از این رو، سوال اصلی این است که آنچه امروزه در سوریه در حال وقوع است، با کدامیک از اقسام خشونت قابل تطبیق است؟ و چه عواملی، شکل‌دهنده و گسترش‌دهنده آن است؟ خشونت‌های کنونی در سوریه موج جدیدی از خشونت است که ماهیت چندضلعی داشته و در بستری ساختاری، از خشونت واکنشی در ابتدای امر، به ترکیبی از خشونت‌های واکنشی، سازمان‌یافته، فرقه‌ای و تدافعی تبدیل شده و هم‌افزایی آن ها با یکدیگر، هویت متمایزی از خشونت‌ورزی در تاریخ معاصر خاورمیانه بوجود آورده است. پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی صورت پذیرفته است. بررسی در این پژوهش نشان داد که ماهیت خشونت در بحران سوریه را اندیشه‌های فرقه‌گرا و تکفیری سلفی‌ها(خشونت فرقه‌ای) و نحوه مواجهه حزب بعث سوریه با اخوان المسلمین در گذشته و اشتباهات تاکتیکی این رژیم در ابتدای جریان بیداری اسلامی(خشونت واکنشی) از یک سو و دخالت‌های سازمان‌یافته بازیگران خارجی مانند آمریکا، اسرائیل، عربستان، ترکیه و...(خشونت سازمان یافته) و پاسخ نظام سوریه به سناریوی براندازی مداخله‌گرهای خارجی(خشونت دفاعی) از سوی دیگر شکل داده است.

کلیدواژه ها: "خشونت فرقه ای"؛ "خشونت واکنشی"؛ "خشونت سازمان یافته"؛ "خشونت دفاعی"

نویسندگان:

سیامک باقری چوکامی: عضو هیات علمی پژوهشگاه امام صادق علیه اسلام

مصطفی قربانی: کارشناس ارشد مسائل سیاسی- موسسه مطالعات اندیشه سازان نور

نشریه مطالعات سیاسی جهان اسلام - دوره 5، شماره 3، پاییز 1395.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.