سرویس علم و پیشرفت خبرگزاری فارس-سیده راضیه حسینی؛ تحقق «تولید دانش‌بنیان» به‌عنوان یک راهبرد کلیدی، به زیرساخت‌های عملیاتی و اجرایی نیاز دارد که موانع موجود را برطرف کند و مسیر را برای ورود جدی نخبگان به عرصه حل مشکلات کشور باز کند. بهمن‌ماه 1400 مجلس شورای اسلامی طرح «جهش تولید دانش‌بنیان» را به تصویب رساند که به گفته کارشناسان، یک گام مهم در این راستا بود و سازوکارهای موثری برای حل مشکلات کشور با استفاده از توان علمی نخبگان را پیش‌بینی کرده است. این قانون چه سازوکارهایی را در نظر گرفته است و چه مسیری در پیش رو دارد؟ در این خصوص با «محسن دهنوی» نماینده مجلس و رئیس فراکسیون دانش‌بنیان مجلس گفت‌وگو کردیم.
نیاز جدی زیست‌بوم دانش‌بنیان به یک قانون منسجم و کارآمد
دهنوی در خصوص پیشینه قانون «جهش تولید دانش‌بنیان» گفت: از دهه هشتاد که رهبر انقلاب بحث اقتصاد دانش‌بنیان را مطرح کردند، یک روندی در کشور آغاز شد که به جرئت می‌توانم بگویم یکی از دستاوردهای چهل‌ساله انقلاب بود. در واقع اگر بخواهیم سه دستاورد از دستاوردهای انقلاب اسلامی در طول این چهل و چندسال را اشاره کنیم، حتما یکی از آن‌ها حوزه علم و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان است که با پیگیری‌ها و حمایت‌های شخص مقام معظم رهبری بود.
وی افزود: بعد از توسعه‌ای که این حوزه پیدا کرده بود، آخرین بار سال 88 بود که طرحی برای شرکت‌های دانش‌بنیان تصویب شد و بعد از آن در طی این سال‌ها ما عملا قانون دیگری نداشتیم. این در حالی بود که در ده سال گذشته به‌شدت این شرکت‌ها هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی و حوزه کاری رشد کرده بودند و این حوزه به روز شده بود. بنابراین نیاز جدی به یک قانون‌گذاری و ریل‌گذاری جدید در این حوزه وجود داشت.
این نماینده مجلس با اشاره به فرایند تصویب این طرح، گفت: سال 1400 طرح «جهش دانش‌بنیان» در مجلس اعلام وصول شد و کلیات آن به رأی گذاشته شد و در بهمن‌ماه به‌صورت نهایی مصوب شد و در اسفندماه اشکالات شورای نگهبان نیز در صحن علنی مجلس، رفع ایراد شد.
تشکیل شورای راهبری دانش‌بنیان کشور با ریاست رئیس‌جمهور
دهنوی با تشریح سازوکار در نظر گرفته در قانون جهش تولید دانش‌بنیان گفت: مهمترین هدف مدنظر طراحان طرح این بود که که وقت آن رسیده که شرکت‌های دانش‌بنیان از حوزه کاری محدود خارج شوند و برای ایفای نقش در اقتصاد کلان آماده شوند و باری از روی دوش کشور بردارند. به‌عبارت دیگر همانطور که من همیشه می‌گویم، آماده شوند تا یک سهم جدی از جی‌دی‌پی (GDP) کشور را برعهده بگیرند. این طرح در همین راستا است؛ چه در حمایت‌هایی که در نظر گرفته و چه ساختارهایی که ایجاد کرده است. به‌عنوان نمونه در این طرح برای اولین بار یک شورایی تحت‌عنوان «شورای راهبری دانش‌بنیان کشور» تعریف شده است که رئیس‌جمهور رئیس آن است و چندتن از وزرای تولیدی دولت عضو آن هستند. ان‌شاءالله این شورا یک نقش جدی در تحقق اقتصاد دانش‌بنیان کشور داشته باشد.
در این طرح برای اولین بار یک شورایی تحت‌عنوان «شورای راهبری دانش‌بنیان کشور» تعریف شده است که رئیس‌جمهور رئیس آن است و چندتن از وزرای تولیدی دولت عضو آن هستند.
وی با اشاره به تأکید رهبر انقلاب در دیدار با کارآفرینان و فعالان اقتصادی کشور، گفت: مقام معظم رهبری هم امسال تأکید فرمودند که الان وقت آن رسیده که صنایع بزرگ، دانش‌بنیان شوند. این یک اشکال بزرگ است که خیلی از صنایع بزرگ ما مانند نفت‌وگاز، معدنی و کشاورزی واقعا دانش‌بنیان نیستند؛ حیلی از تولیدات این حوزه‌ها یا فناوری ندارند و یا فناوری آن‌ها قدیمی است و ما این سال‌ها واردکننده فناوری و نوآوری بوده‌ایم. این دانش و فناوری نزد جوانان کشور وجود دارد و این‌ها به‌عنوان افراد متخصصی که فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های خوب کشور یا صاحب دانش و نوآوری هستند باید کنار صنایع بزرگ حضور پیدا کنند و کمک کنند تولیدات آن‌ها فناورانه شود و نوآوری وارد آن شود. از جمله مهمترین آن صنایع نفت و گاز و صنایع معدنی و صنعت خودرو است که هم نیاز روزمره کشور را تأمین می‌کنند و هم از طرف دیگر، سهم بزرگی در اقتصاد کشور ایفا می‌کنند.
از معافیت مالیاتی تا سازوکارهای حمایت بازارسرمایه از تولید دانش‌بنیان
رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس با تشریح مهمترین سازوکارهای حمایتی قانون مذکور گفت: من فکر میکنم مهمترین کاری که باید در سال‌آینده باید رقم بزنیم این است که کمک کنیم این صنایع بزرگ دانش‌بنیان شوند که ما در قانون جهش دانش‌بنیان، بسیاری از این موارد را دیده‌ایم و زیرساخت‌های لازم را فراهم کرده‌ایم. به‌عنوان مثال، صنایع و شرکت‌های بزرگ که در حوزه خودشان در تحقیق‌وتوسعه سرمایه‌گذاری کنند، هزینه‌ای که در این حوزه صرف کرده‌اند به‌عنوان معافیت مالیاتی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود. این موضوع، یک انگیزه بزرگ برای صنایع ایجاد می‌کند که بخشی از سرمایه خود را در حوزه دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کنند.
وی ادامه داد: در این قانون استفاده شرکت‌های دانش‌بنیان از منابع بازار سرمایه به‌عنوان سرمایه‌های بزرگ برای ورود به اقتصاد کشور تسهیل شده است. شبکه بانکی را ملزم کرده‌ایم در حمایت از تولید، به تولیدات دانش‌بنیان اولویت دهند. مهم‌تر از همه این‌ها، ما بخش‌های دولتی را ملزم کرده‌ایم اگر برای تأمین نیازهای کشور، خریدهای عمده دارند، اولویتشان تأمین این نیازها از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی باشد.
همه شرایط برای اجرای قانون مهیاست
دهنوی به حمایت قانون بودجه کشور ازین طرح اشاره کرد و گفت: این خبر خوب و مهم را بدهم که مجلس در بند تای تبصره 6 لایحه بودجه امسال، تأمین هزینه‌های اجرای این قانون را مصوب کرد. لذا بنظرم می‌آید برای حمایت جدی و عملی از دانش‌بنیان‌شدن صنایع بزرگ، هم از نظر موارد قانونی در سال 1401 مشکلی نخواهیم داشت و هم منابع لازم برای اجرای این قانون پیش‌بینی شده است. از طرفی دولت در این چندماهی که سرکار آمده است نشان داده است که به تحقق این راهبرد کلیدی، باور و اعتقاد دارد. خود هیأت وزیران با حمایت شخص آقای رئیس‌جمهور کمک به تصویب این قانون را پیگیری کرد. فکر میکنم با توجه به همه این‌ها، باید دست به دست هم دهیم تا در سال آینده این قانون اجرایی شود. با اجرایی‌شدن این قانون، من اطمینان می‌دهم ان‌شاءالله یک بخش مهم از امر جهش تولید دانش‌بنیان در کشور محقق خواهد شد.
مهم‌تر از تصویب قانون و تصویب منابع مالی، پیگیری اجرای این قانون است.
دهنوی در پاسخ به سوالی در خصوص فرایند نظارت بر اجرای قانون جهش تولید دانش‌بنیان، گفت: در متن قانون سازوکار نظارتی برای اجرا دیده شده است؛ اما مهم‌تر از تصویب قانون و تصویب منابع مالی، پیگیری اجرای این قانون است. در شورایی که در این قانون در نظر گرفته شده است، چندنفر از نمایندگان مجلس به‌عنوان ناظر حضور دارند. باید نظارت کنیم که خیلی زود، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به مواد و تبصره‌ها مختلف این قانون تدوین و مصوب شود. فکر میکنم این کار در سه ماهه اول 1401 محقق شود و به فضل خدا در طول سال، شاهد اجرایی شدن این قانون و نتایج مشهور و ملموس آن باشیم.
نیاز حوزه اقتصاد دانش‌بنیان به مشارکت همه دستگاه‌ها
وی با تأکید بر لزوم مشارکت جدی همه دستگاه‌ها به‌ویژه وزارتخانه‌های تولیدی گفت: حوزه اقتصاد دانش‌بنیان، مختص یک وزارتخانه نیست و یک موضوع بین دستگاهی است. وقتی می‌گوییم اقتصاد و تولید دانش‌بنیان، منظور این است که وزارت صنعت و وزارت اقتصاد و نظام تأمین مالی و شبکه بانکی کشور باید نقش‌آفرینی جدی داشته باشند. به همین خاطر است که در شورایی که برای راهبری این موضوع در قانون جهش دانش‌بنیان در نظر گرفته شده است، ، رئیس‌جمهور رئیس، و معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری نایب رئیس آن است و وزارتخانه‌های مختلف ذیل این شورا برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان فعالیت می‌کنند. بنابراین کار این شورا فرادستگاهی خواهد بود.
انتهای پیام/
افشای کامل
روایتگری موثر
زیستگاه رسانه
قصه های کرونا
کد اقناع
کیفیت حکومت
